Çocuklara “Özür Dilettirmek” Doğru Mudur?

Çocuklara “özür dilemeyi öğretmek” ne zaman ve nasıl olmalıdır?

Hayır! Özür dilettirmek etik bir davranış değildir. Özür dilettirmek insan ilişkilerinde doğal bir davranış değildir.

Ancak çocuğun özür dilemeyi öğrenmesi gerekir.

“Özür dilettirmek” ayrı birşey,
“özür dileme centilmenliği, beyefendiliği, hanımefendiliği öğrenmesi” ayrı bir şey.

İkisi arasındaki temel fark şudur.
Çocuk bir yanlış yaptığı sırada anne eğer o yanlıştan dolayı çocuğunu ‘bunu yaptığın için özür dile’ diye zorluyor ise çocuk orada özür dilemeyi değil incinmeyi, ezilmeyi, bir yetişkin karşısında çaresizliği öğrenir.
Bakarsınız ki çocuk sürekli özür dileyen bir çocuk olur.

Örneğin adımını atar ayağı burkulur, “Özür dilerim anne” diye seslenir. “Oğlum senin ayağın burkuldu niye özür diliyorsun ki.”
“Olsun anne özür dilerim…”

Çocuk su içerken üzerine dökülür; “Özür dilerim anne” der…

Çocuk annenin yanına gelir, anneye çarpar; “Özür dilerim anne” der…

Bir bakarsınız ki sanki özür dilemenin yerini bilmeyen özürlü bir çocuk oluşmaya başlamış…

Hayır… Bir annenin görevi, çocuğuna özür dilettirmek değil, özür dilemeyi öğretmektir.

Ne zaman öğretilebilir? 4-5 yaşından itibaren öğretilebilir.

Nasıl öğretilir? Çocuğun suç işlediği, yanlış yaptığı, hata yaptığı bir sırada değil, mesela anne ile kızın keyiflice bir arada oturduğu sırada, kendi yaptığı bir hatayı ve bu hatadan dolayı üzüldüğü bir anı tarif edebilir.

Mesela babası ile gerçekleşen,
babasını incittiği hatalı bir davranışını anlatabilir…
Ondan sonra babasından özür dilediğini, bunu dilediği için de çok mutlu olduğunu, çünkü özür dilemezse babasının kırılabileceği ile ilgili, genel bir özür dileme örneği şeklinde anlatılabilir…

Çocuğa problem çözmede bir yetenek kazandırılmasına rehberlik etme açısından, hangi durumlarda nasıl özür dileneceği, özür dilemenin neyi içerdiği geniş geniş konuşmalar ile aktarılabilir…

Özür dileme, suçlandığı hata yaptığı bir sırada değil, kendini keyifli hissettiği, anne ile çocuğun bir arada oturduğu, baba ile çocuğun başbaşa bir parkta oturduğu sırada öğretilecek bir davranış olması gerekir.

Zira çocuğu özür dilemeye zorlamak doğru bir davranış değildir…

Uzman Pedagog Dr. Adem Güneş