Çocukta Özgüven Geliştirmek

Özgüven insanın kendisi ile barışık olması kendisini olduğu gibi kabul etmesi kısaca  olumlu bir benlik algısıdır. Kişinin iyi olduğu yönleri kadar eksik olduğu yönlerinin de farkında olup ona göre hareket etmesidir. Özgüven çocuğun hakkını araması, toplum önünde kendisini ifade etmesi, pısırık ve içine kapanık olmaması, arkadaş ilişkilerinde daha aktif olması için  gereklidir.

Çocukta özgüvenin oluşmasında ailenin fonksiyonu çok önemlidir. Özellikle aşırı koruyucu aileler çocuklarının her isteklerini kendileri yerine getirirler. “O daha küçük” diyerek yaşına uygun sorumluluk vermezler. Yemeklerini kendileri yedirir, elbiselerini kendisi giyebilecek iken annesi giydirmeye çalışır, anne farkında olmadan çocuğunu kendine bağımlı hale getirmiş olur artık çocuk annesi olmadan bir şey yapamaz, okula gitmekten korkar, toplum içinde konuşmaya başlayınca terlemeye yutkunmaya başlar.

Bir diğer özgüven yıkıcı aile modeli ise aşırı mükemmeliyetçi aile tipidir. Bunlar hayatta  yanlışı kabul etmek istemeyip yapılacak her işin mükemmel olmasını isterler. Çocuk bir hata yaptığında hatayı kabullenmezler. Bir süre sonra çocuk ailenin istediği şekilde davranır ve kendisini olduğu gibi kabullenmekte zorluk çeker.

Çocukta özgüven eksikliğini meydana getiren nedenler arasında ailenin yaptığı eğitim hataları da mevcuttur. Bunlardan bazıları:

*Çocuk bir hata yaptığında çocuğun davranışını değil de kişiliğini eleştirmek, çocukta eksiklik meydana getirir. Örneğin, sen aptalsın, bir şey yapamazsın gibi sözler çocuğu yaralar.

*Çocuğu başkaları ile kıyaslamak. Kıyaslanan çocuk kendisini güvensiz ve yetersiz hisseder.

Özgüveni eksik olan kişiler duygu ve düşüncelerini ifade etmekte zorlanırlar. Sorumluluk almaktan kaçar, huzursuz ve ürkek bir yapıları olur. Karar vermekte ve yeni bir ortama girmekte zorluk ve sıkıntı çekerler.

Çocuğunuzun özgüvenini artırmak için yapabilecekleriniz:

-Çocuğunuzun varlığına değer verin, bunu hissettirin. ‘Sen başarılı da olsan başarısız da olsan benim için değerlisin’ algısını oluşturun.  Çocuk bir iş yapınca sonuç olumsuz çıkarsa da ailem beni sevmezlik  etmez düşüncesine sahip olsun.

-Çocuğunuza ev içindeki konuşmalarda söz hakkı verin. Evin bir parçası olduğunu çocuğa hissettirin. Ayrıca toplum içinde söz almaktan çekinmemesini belirtin,  onu bu konuda teşvik edin.

-Çocuğunuzun yaşına uygun görevler vererek çocuğun  sorumluluk almasına yardımcı olun. Yapacağı işlere müdahale etmeyin ki çocukta başarma duygusu oluşsun.  Verilen görevlerden sonra başarısını takdir edin.

– Çocuğunuzun okul hayatına ve eğitimine önem verin, etkinliklerini yakından takip edin.

-Konuşurken çocuğun yüzüne bakın ve ciddiye alın, çocuğun fikirlerine değer verdiğinizi hissettirin. Kendisine değer verilen çocuk kendisini iyi hisseder, toplum içinde daha canlı olur, mutluluğu yüzüne yansır.

-Çocuğun olumlu davranışlarını görmeye çalışın, bu davranışları takdir edin. Olumsuz davranışları ise görmezden gelin demiyoruz ama en azından olumsuz söz ve ifadelerden kaçının. ‘Sende akıl yok, geri zekalı’ gibi  ifadeleri kullanıp çocuğun özgüvenini yok etmeyin.

-Çocuğun duygularını ”ne düşünüyorsun, nasıl hissediyorsun” gibi sözlerle anlamaya çalışın. Günün nasıl geçti bana anlatmak ister misin?  gibi sorularla çocuğun kendisini ifade etmesine yardımcı olalım.

-Çocuğun korku ve endişelerine saygı duyun. Aman bunda korkulacak ne var, gibi sözler söylemeyin. Çocuk korkuyorum diyorsa korkuyordur, yanına gidin sarılın sevginizi hissettirin.

-Çocuğu kesinlikle kardeşi ve bir başkası ile kıyaslamayın. Bu çocukta yetersizlik ve değersizlik hissi oluşturur. Ayrıca çocuk içten içe karşılaştırılan çocuktan da nefret eder.

-Her çocuk aynı özellikler göstermez, bunlar tek yumurta ikizi de olsalar farklı özelliklere sahiptirler. Çocuğu ilgi ve alaka duyduğu işlere yönlendirelim. Çocuk sevdiği işi yapmakta zevk alır, bıkkınlık oluşmaz buna dikkat etmek gerekir.

-Çocuğu sosyal etkinliklere yönlendirin, sosyal ortamlar çocuğun beceri geliştirmesine katkı sağlar.

-Çocuğa evde sesli okumalar yaptırın, bazen okumayı durdurup çocuktan kısa kısa yorumlar alın. Okumalar çocuğun ilgilendiği alanlardan olsun.

-Aile toplantılarında çocuğun fikrini alın çocuk bir işe yaradığını, değerli olduğunu hissetsin.

-Çocuğun tercihlerine saygı duyun. Hemen ‘yok, hayır, kesinlikle olmaz’ demeyin. Çocuğu anlamaya çalışın, duygularını ifade etmesine yardımcı olun.

Sonuç olarak çocuğun dışarıdaki özgüvenini belirleyen en önemli etken anne baba tutumlarıdır. Ebeveynler söylem ve eylemlerine dikkat etmelidir. Söylem ve eylemlerinin çocuk üzerindeki tesirini unutmayın.  Vesselam…

Suat Koşman

www.NurNet.org