Moskova’da Hangi Camiler Var?

Moskova Ulu Camii… Vıpolzovuy ara sokağında bulunan Moskova’nın ikinci en büyük ve en ünlü camidir. 1894–1904 yılları arasında Moskova’da Müslüman topluluğunun artması sebebiyle ve Zamoskvoreçye’de bulunan birinci caminin sadece 1500 kişi kapasiteli olması dolayısıyla inşa edilip ibadete açıldı. 1894 yılında Mula Bedretdin Alimov, S. Bakirov ve H. Akbulatov tarafından Çar II. Nikolay’ya bir dilekçe sunulmuştu. Ama XX. yüzyılın başlangıcında Rusya liberalleşmeye başlamasına rağmen,  Maryina koruluğu bölgesindeki bu Moskova’nın ikinci camisini yapmak için 10 sene beklemek lazımdı. Nihayet 1904 yılında Tatar tüccar Salih Erzin’in maddi yardımıyla inşa edildi.Moskova Camileri, Rusya Müslümanları

Yapıldıktan sonra Sovyet döneminde bile insanlara kapısını hiç kapamayan ve vazifesini hep gören tek camiydi. En zor durumlarda tek bir Cuma bile kaçırmadılar buradaki Müslüman ahali.  Ulu cami sadece Moskova Müslümanları için değil, bütün Sovyetler Birliği ve Rusya’da yaşayan dindar insanlar için önemli bir rol oynadı.

1980 yılında Moskova’da yaz olimpiyat oyunları olduğunda cami, Olimpiyskiy spor kompleksinin yanında bulunması dolayısıyla yıkılması gündeme geldi. Ama Moskova’daki İslam âlimleri ve Arap ülkelerin büyükelçileri Ulu Cami’yi yıkılmaktan kurtardılar. 1996 yılından beri Ulu Cami’nin yanında ayrı bir binada Moskova Müftülüğü de bulunuyor.

Farklı yıllarda hizmet eden ve Allah’ın yolundan hiç şaşmayan Ulu Cami imamlarından bazıları İsmail Muştariy, Ahmetzyan Mustafin, Rızautdin Basırov, Ravil Gaynutdin, Rais Bilalov,İldar Alautdinov, Mustafa Kütükçü. Bütün imamlar Allah’ın emir ve yasaklarını insanlara iletmeye çalıştılar. Ulu Cami kendi imamlarıyla gurur duyuyor.

2005 yılının Mayısında restore edildikten sonra 75 metre yüksekliğindeki minaresiyle Ulu Cami Kremlin Sarayından da görülebiliyor. 30 Haziran 2008 yılında Moskova Tarih – Kültür Bilirkişi Kurulu, camiyi kültür mirasından biri saymaya karar aldılar. Ancak 2009 yılının Kasım ayında bu karar iptal edildi.

11 Eylül 2011 yılında caminin ana binası tamamen tahrip edilmişti. Ulu Cami’nin kapısı iyi kalpli ve temiz niyetli insanlara hep açıktı. Moskova bölgesinin ve Rusya’nın müftüsü Albir Krganov’a göre ABD’deki facia bir sene sonra Moskova’da kendimizin faciası oldu. 2013 yılına kadar caminin engelliler için de daha uygun yeni binasının yapılması planlanmakta.

Moskova Tarihî Cami… 1816 yılında Moskova’da yaşayan Müslüman tüccarlar Makay Abdulov, Nadran İzmaylov, Mirza Radi Navruzov ve Mula Abdula Uzbekov imparatora Kazan’daki ve St. Petersburg’daki taştan yapılmış minareli camiler gibi bir cami yapma teklifi sundular. Minareli caminin yapılması hükümdar tarafından yasaklanmıştı. Sadece 1823 yılında Müslüman topluluğundan tüccar Haşalov, dışarıdan bakıldığında ev gibi duran ve camiye hiç benzemeyen dua evini yapma izni almıştı. 1823 yılının sonbaharında Tatar Müslüman topluluğu tarafından tek katlı dua evi yapılmıştı. 1880’de ise yeni düzenleme planı onaylanmıştı.

Yapıldıktan sonra Moskova Tarihî Camii bütün imtihanlara rağmen zor zamanları inananların dualarıyla ve ümitle geçirip ayakta kalabildi. Sovyetler Birliği döneminde caminin imamı Abdulla Hazrat kurşuna dizilmekle kalmadı, 1939 yılında cami kapatılıp minaresi tahrip edildi. Caminin binasında askerlik şubesi kurulduktan sonra basım evi ve atölyeler açıldı. İnsanların çabalarıyla 1991 yılında Müslüman topluluğuna caminin binası geri verildi. Caminin yeniden yapılmasında Suudi Arabistan Büyükelçiğinin de büyük yardımı oldu. 1993 yılında Mayıs ayında açıldı. Günümüzde camide İslam temelleri ve Arapça dersleri verilen medrese çalışıyor. Dersler Rusça ve Tatarca veriliyor.

Moskova Anıtsal Camii… Moskova’da Tapma Dağında Zafer parkında kurulmuş Anıtsal Cami II. Dünya Savaşında ölmüş olan Müslüman askerlerin anısına yapılmıştır. Moskova bölge meclisinin milletvekillileri tarafından Rusya meclisine caminin kurulmasına karşı bir şikayet gönderilmesine rağmen cami Moskova belediye başkanının yardımıyla Tataristan, Başkurdistan, Adıgeya, Kazakistan devletlerinin maddi desteği ve Rusya devletinin de finanse etmesi sayesinde kuruldu. 6 Eylül 1997’deki açılış törenine Kazakistan devlet başkanı N. Nazarbayev, Başkurdistan devlet başkanı M. G. Rahimov, Tataristan devlet başkanı M. Ş. Şaymiyev ve Moskova belediye başkanı katıldı.

Caminin dış çehresi Tatar, Özbek, Kafkas gibi üç farklı Müslüman mimarlık ekolünün geleneklerini içeriyor. Camiye bağlı medrese ve cemaat var. Ana salonun altında imamların çalışma odaları, iş yerleri ve sınıflar bulunmaktadır.1998 yılından beri caminin imamı Şamil Alautdinov. 2000–2012 yılları arasında ikinci imam olarak Moskova Devlet İslam Üniversitesi’nden mezun olan Rinat Alautdinov da tayin edildi.

Yardyam Camii… Moskova’da Otradnoye bölgesinde bulunan Yardyam Camii, İnam Şii Camii, Ortodoks kilisesi ve sinagog da olan bir komplekste bulunuyor. 1996 yılında Tatar Hilal Vakfı’nın girişimi üzerine inşaat başladı. Açılış töreni 14 Eylül 1997’de yapıldı. İki simetrik minarenin yükselliği 41,5 metre, kubbenin çapı 26 metredir. Yardyam Camii 2000 kişi kapasiteli.

Aynı yerde camiye bağlı 200-250 öğrencinin eğitim gördüğü medrese, helal et mağazası, Müslüman kitap mağazası bulunmaktadır. Müslümanlar burada verilen cenaze hizmetlerinden, iftar, bağış yemeği yapılan kahvenin hizmetlerinden yararlanabilirler.

Yalnız kaldığında, zor zamanları geçirdiğinde, gidecek yer yokken sizin için bir kapı hep açık kalıyor. Bu Allah’ın kapısıdır. Beş vakitte o kapıya daveti duymak Allah’ın merhametine kavuşmak demektir. Gurbette bulunduğunda, kendini yetim gibi hissettiğinde İslam yolundan şaşmamak ve bütün zorluklara rağmen bu yolda yürümeye devam etmek gerçek cesarettir. Ataların cesareti oğullar için huzuru ve din hürriyetini sağladı. Mevlana Celaleddin Rumi’nin söylediği gibi “Gönlü ışık yakmayı, aydınlanmayı öğrenen kişiyi, güneş bile yakamaz.” Bir yola başlarken vazgeçmezseniz doğru kapıya gelirsiniz.

Moskova’daki camiler ve din hizmetleri için ziyaret edebilirsiniz: http://www.manar.ru/

Nataliya Tsaryk

Dünya Bizim