Modern çağ her şeyi olduğu gibi duyguları da çok çabuk tüketiyor. Çocuklarımız daha çocuk olmadan, daha neyin ne olduğunu anlamadan ergenmiş gibi davranıyor.
Bir hanım kardeşim sorusunda şöyle diyor;
‘’2007 ocak doğumlu kızım 1.sınıfa başladı okulda gerek arkadaşlarından etkilenerek gerekse televizyonun menfi etkisiyle maalesefki hep güzel görünmeye beğenilmeye çalışıyor, şimdilerdeyse aşık olduğunu ve sevgilisinin olduğunu söylüyor bu durumda ona nasıl yaklaşmalıyım büsbütün ilgisiz mi davranmalıyım yoksa çocuklar için böyle şeylerin henüz erken olduğunu mu söylemeliyim simdiden teşekkürler.”
Sözde çocuklar için hazırlanan çizgi filmlerin bir çoğunda yaşlarının çok üstünde bilgiyle karşılaşıyorlar. Yetişkinlerin dünyasına ait kelime ve kavramları yüzlerce kez duydukları için zihinlerinde normalleşiyor. Onlar da günlük dilde kullanmaya başlıyorlar. Barbie bebek gibi oyuncakların dünyalarına girmesiyle ya da anima kız karakterlerinde olduğu gibi çocuk olduğu söylenen ama yetişkin gibi süslenen örnekler çocukların zihinlerine işlendikçe, çocuk saflığında bir şeyler bulmak da güçleşiyor.
Öncelikle çocuklarımızı bu dünyadan ne kadar uzak tutabiliyorsak kârdır diye düşünüyorum.
Ne kadar az televizyon seyrederse o kadar iyidir. Özellikle yetişkin dizilerini seyreden çocuklarda hasarın daha da fazla olduğunu düşünüyorum. Dizilerde konuşulan her şey çocuğun zihnine yaşından önce aktarılmış oluyor. Çocuklarımıza oyun oynabilecekleri ortamlar hazırlamalıyız. Uslu duruyor, sesi çıkmıyor, ortalığı dağıtmıyor diye eline bilgisayarı vermeyelim. Televizyon başında saatlerce bırakmayalım. Çocuk demek oyun demektir. Oyun için ortam ve arkadaş edinmesine yardımcı olalım. Bunlara dikkat edilirse çocuklar en azından biraz daha korunabilir.
Kızınızın süslenmeye ve nasıl göründüğüne dikkat etmesi bir yere kadar normal aslında. Bir kız çocuğu olması ve cinsel kimliğinin taşıdığı özellikler dolayısıyla süslenmeye daha meyilli olması normal. Fakat yaşının üstünde bir ilgi olduğunu düşünüyorsanız, özellikle seyrettiği şeyleri kontrol edin. Arada onunla konuşun anlattıklarını dinleyin. Güzel olmak ne demek, beğenilmek ne demek diye sorularla düşüncelerini ve duygularını sizinle paylaşmasını sağlayın.
Çocuğunuzla konuşabildiğiniz bir ilişkiniz olursa, ergenlik dönemine girdiğinde her şeyi başkalarıyla değil sizinle paylaşmak isteyecektir. Öncelikle iyi bir dinleyici olmak gerekiyor. Sonrasında ona duygularınızdan ve korkularınızdan bahsedebilirsiniz. ‘Sen çok fazla süslenmek istediğinde, bunun için hırçınlaştığında ben endişeleniyorum. 7 yaşındasın ve ben bu yaşını doya doya yaşamanı istiyorum. Oyun oynamayı ne kadar sevdiğini biliyorum. Giyinmek ve süslenmek gibi şeylere çok vakit ayırmandan dolayı bol bol oyun oynayamamış olmandan endişe ediyorum. Mesela sen en çok hangi oyunları seversin, şimdi seninle hangi oyunu oynayalım’’ gibi bir bağlantıyla da süreç tamamlanabilir.
Çocuklarda aşık olma konusunda gelince, bu durum anne babaları şaşırtan ne diyeceklerini bilemedikleri bir süreçtir. Anaokulunda ya da henüz ilkokula başlamış çocuğunuz bir gün gelir aşık olduğunu söyleyiverir. Nasıl cevap vermeliyim ki yanlış bir yere gitmesin diye düşünürsünüz. Öncelikle bilmemiz gerekiyor ki, bu ‘’alıntı’’ bir kavramdır. Yani çocuklar yetişkinlerdeki anlamıyla aşık olmazlar. Bizim anladığımız anlamda bir aşk değildir. Seyrettiği film, dizi ve çizgi filmleri gözlemleyerek, arkadaşlarından duyarak bu kavramları kullanır. Öncelikle korktuğunuz gibi bir anlam taşımaz. Çocuklar oyun oynamayı sevdikleri, iyi anlaştıkları karşı cinsten arkadaşları için de bu tanımı kullanabilir. Aşık oldum dediği çocuk, genellikle en iyi anlaştığı arkadaşıdır.
Sence aşık olmak ne demek diye sorabilirsiniz. Evet insan bir arkadaşıyla diğerlerinden daha iyi anlaşabilir. Onunla daha güzel oynayabilir gibi açıklamalar yapabilirsiniz. Ama aşırı sert tepkide bulunmak, kızmak, vurmak duyguların sizden gizli yaşanmasına yol açar. Durum karşıdan şikayet gelmesine yol açıyorsa, sık sık öpmek istemek gibi davranışlara dönüşüyorsa, çocuğunuzla empati kurması üzerine konuşmanız iyi olur. O arkadaşını çok sevdiğini biliyorum fakat arkadaşımız bu davranıştan rahatsız olabilir şeklinde açıklama yapılabilirsiniz.
Ne yapacağınızı bilemediğiniz zamanlarda paniklemeyin, ani ve öfkeli tepkiler vermeyin. Yaşına uygun ilgiler edinmesi için fırsatlar oluşturmaya çalışın.
Banu YAŞAR – Psikolog
