Etiket arşivi: niyazi Beki

Günlük Paylaşımlar
Yorum yapın

GİRİŞ

Tasavvuf: Sözlük anlamı itibariyle arınmak, temizlenmek, duru hale gelmek anlamındadır. Terim olarak, maddi organları ve manevî duyguları, mâ-sivadan/ diğer varlıklardan arındırıp, duru bir halde Allah’a yöneltmekten ibarettir. Diğer bir ifadeyle, kişinin hayatını mana-yı harfiyle anlamlandırması, alıp verdiği nefeslerin her karesini iman şuuru ile doldurmasıdır.  

Mesela, her şeye Allah zaviyesinden bakmak, Allah adına almak, Allah adına vermek, Allah adına konuşmak, Allah adına susmak, bir tasavvuftur.

Göz, kulak, el, ayak, dil, ağız, mide gibi maddî organların Allah adına istihdam edilmesi, bir tasavvuf yansıması olduğu gibi, akıl, kalp, fikir, hayal, tasavvur, sevgi gibi manevî duyguların Allah adına istihdam edilmesi de bir tasavvuf üslubudur.

Ahiret hayatını esas alan tasavvufun bu özelliği doğrultusunda, Risale-i Nur’daki bazı hususlar, tasavvufla olan ilişkisini ortaya koyan, karşılaştırmalı bir şekilde arz edilecektir.

I. İnsan, Fıtratan Ebede Namzettir

Tasavvuf, Allah rızasını esas maksat yapmak ve ebedi ahiret saadetini kazanmayı hayatının en büyük gayesi olarak görmek demektir. Hadiste belirtildiği üzere, dünyayı ahiretin bir tarlası olarak değerlendirmek, ahirete mal üretmeyen bir dünyayı çorak bir arazi olduğunu düşünerek ondan yüz çevirmek ve ahirete yatırım aracı olarak gördüğü bir hayata yönelmek tasavvuftur. Bediüzzaman’ın aşağıdaki ifadeleri bu gerçeğe işaret etmektedir:

“Risale-i Nur’un hedefi, doğrudan doğruya ahirettir.” (Şualar, 365)

“Hem insan ibadet için halk olunduğunu, fıtratı ve cihazât-ı mâneviyesi gösteriyor. Zira hayat-ı dünyeviyesine lâzım olan amel ve iktidar cihetinde en ednâ bir serçe kuşuna yetişmez. Fakat hayat-ı mâneviye ve uhreviyesine lâzım olan ilim ve iftikar ile tazarru ve ibadet cihetinde hayvanâtın sultanı ve kumandanı hükmündedir.

“Demek, ey nefsim, eğer hayat-ı dünyeviyeyi gaye-i maksat yapsan ve ona daim çalışsan, en ednâ bir serçe kuşunun bir neferi hükmünde olursun. Eğer hayat-ı uhreviyeyi gaye-i maksat yapsan ve şu hayatı dahi ona vesile ve mezraa etsen ve ona göre çalışsan, o vakit hayvanâtın büyük bir kumandanı hükmünde ve şu dünyada Cenâb-ı Hakkın nazlı ve niyazdar bir abdi, mükerrem ve muhterem bir misafiri olursun.” (Sözler,23-24).

II. Dünya Geçici Bir Pazar, Tasavvuf Kârlı Bir Ticarettir

“İşte sana iki yol-istediğini intihap edebilirsin. Hidayet ve tevfiki, Erhamü’r-Râhimînden iste.

Dalgalı bir muharebe meydanını andıran şu fırtınalı dünyamız, durmadan dönüyor, değişiyor, bozuluyor ve her insanın aklına şu fikri veriyor: “Madem herşey elimizden çıkacak, fânî olup kaybolacak. Acaba bâkîye tebdil edip ibka etmek çaresi yok mu?” deyip düşünürken, birden semavî sada-yı Kur’ân işitiliyor. Der: “Evet, var. Hem beş mertebe kârlı bir surette, güzel ve rahat bir çaresi var.”(Sözler, 26-27)

Sual: Nedir?

Elcevap: Emaneti sahib-i hakikîsine satmak. İşte o satışta beş derece kâr içinde kâr var.

Birinci kâr: Fânî mal beka bulur. Çünkü Kayyûm-u Bâkî olan Zat-ı Zülcelâle verilen ve Onun yolunda sarf edilen şu ömr-ü zâil, bâkîye inkılâb eder, bâkî meyveler verir. O vakit ömür dakikaları, adeta tohumlar, çekirdekler hükmünde, zahiren fena bulur, çürür; fakat âlem-i bekada saadet çiçekleri açarlar ve sünbüllenirler ve âlem-i berzahta ziyadar, munis birer manzara olurlar.

İkinci kâr: Cennet gibi bir fiyat veriliyor.

Üçüncü kâr: Her âzâ ve hasselerin kıymeti birden bine çıkar. Meselâ akıl bir alettir. Eğer Cenâb-ı Hakka satmayıp belki nefis hesabına çalıştırsan, öyle meş’um ve müz’iç ve muacciz bir alet olur ki, geçmiş zamanın âlâm-ı hazinanesini ve gelecek zamanın ehvâl-i muhavvifanesini senin bu biçare başına yükletecek; yümünsüz ve muzır bir alet derekesine iner. İşte bunun içindir ki, fâsık adam, aklın iz’aç ve tacizinden kurtulmak için, galiben ya sarhoşluğa veya eğlenceye kaçar. Eğer Mâlik-i Hakikîsine satılsa ve Onun hesabına çalıştırsan, akıl öyle tılsımlı bir anahtar olur ki, şu kâinatta olan nihayetsiz rahmet hazinelerini ve hikmet definelerini açar. Ve bununla sahibini saadet-i ebediyeye müheyya eden bir mürşid-i Rabbanî derecesine çıkar.

Meselâ göz bir hassedir ki, ruh bu âlemi o pencere ile seyreder. Eğer Cenâb-ı Hakka satmayıp belki nefis hesabına çalıştırsan, geçici, devamsız bazı güzellikleri, manzaraları seyirle şehvet ve heves-i nefsaniyeye bir kavvad derekesinde bir hizmetkâr olur. Eğer gözü, gözün Sâni-i Basîrine satsan ve Onun hesabına ve izni dairesinde çalıştırsan, o zaman şu göz, şu kitab-ı kebir-i kâinatın bir mütalâacısı ve şu âlemdeki mucizat-ı san’at-ı Rabbaniyenin bir seyircisi ve şu küre-i arz bahçesindeki rahmet çiçeklerinin mübarek bir arısı derecesine çıkar.

Meselâ dildeki kuvve-i zâikayı Fâtır-ı Hakîmine satmazsan, belki nefis hesabına, mide namına çalıştırsan, o vakit midenin tavlasına ve fabrikasına bir kapıcı derekesine iner, sukut eder. Eğer Rezzâk-ı Kerîme satsan, o zaman dildeki kuvve-i zâika, rahmet-i İlâhiye hazinelerinin bir nâzır-ı mâhiri ve kudret-i Samedâniye matbahlarının bir müfettiş-i şâkiri rütbesine çıkar.

İşte, ey akıl, dikkat et! Meş’um bir alet nerede, kâinat anahtarı nerede? Ey göz, güzel bak! Adi bir kavvad nerede, kütüphane-i İlâhînin mütefennin bir nâzırı nerede? Ve ey dil, iyi tat! Bir tavla kapıcısı ve bir fabrika yasakçısı nerede, hazine-i hassa-i rahmet nâzırı nerede?

Ve daha bunlar gibi başka aletleri ve âzâları kıyas etsen anlarsın ki, hakikaten mü’min Cennete lâyık ve kâfir Cehenneme muvafık bir mahiyet kesb eder. Ve onların herbiri öyle bir kıymet almalarının sebebi, mü’min imanıyla Hâlıkın emanetini Onun namına ve izni dairesinde istimal etmesidir. Ve kâfir hıyanet edip nefs-i emmâre hesabına çalıştırmasıdır.”

Niyazi BEKİ

(Devam edecek)

Kaynak: RisaleHaber

www.NurNet.org

Günlük Paylaşımlar

Risale-i Nur’da bir disiplin olarak tasavvufun değerlendirilmesi

Yorum yapın

Risale-i Nur’da bir disiplin olarak tasavvufun değerlendirilmesi

a.Dinin Temel Esasları Açısından

Tarikattaki seyr-u süluk üç basamaklıdır: “Birincisi ve en büyüğü doğrudan doğruya hakaik-ı imaniyeye hizmettir ki, İmam Rabbanî de (r.a.) ahir zamanında ona süluk etmiştir. İkincisi: Feraiz-i diniyeye ve sünnet-i seniyeye tarikat perdesi altında hizmettir. Üçüncüsü: Tasavvuf yoluyla emraz-ı kalbiyenin izalesine çalışmak, kalp ayağıyla seyr-u süluk etmektir. Birincisi farz, ikincisi vâcip, bu üçüncüsü ise sünnet hükmündedir.” (Mektubat, s. 22).

Risale-i Nur, on iki hakiki tarikatın barındırdığı gerçek takvayı ihtiva etmekle beraber, asıl hizmet alanı iman esaslarını ve Kur’an’ın hakikatlerini ispat edip ders vermektir. Şüphesiz bu hususlar, İslam dininin olmazsa olmaz esaslarıdır. Bu husus, Bediüzzaman Said Nursi tarafından şu cümlelerle ifade edilmektedir:

“Madem hakikat böyledir; ben tahmin ediyorum ki: Eğer Şeyh Abdulkadir Geylânî(r.a) ve Şâh-ı Nakşibend (r.a.) ve İmam-ı Rabbânî (r.a) gibi zatlar bu zamanda olsaydılar, bütün himmetlerini, hakâik-ı imâniyenin ve akâid-i İslâmiyenin takviyesine sarf edeceklerdi.  Çünkü saadet-i ebediyenin medârı onlardır. Onlarda kusur edilse, şekavet-i ebediyeye sebebiyet verir. İmansız (kimse) cennete gidemez, fakat tasavvufsuz cennet’e giden pek çoktur. Tasavvuf meyvedir, hakâik-ı İslâmiye gıdadır. Ekmeksiz insan yaşayamaz, fakat meyvesiz yaşayabilir.” (a.g.e., 23)

b.İrşat Kaynağı Açısından

1.Risale-i Nur, tarikat yerine hakikat mesleğini esas alır.

Resmî tarikat disiplini içerisindeki tasavvuf yerine, Kur’anî ve nebevî metotla gelen asr-ı saadet modeli tasavvufu esas alır. Dolayısıyla, Risale-i Nur’un ders verdiği tasavvuf, tarikat disiplini içerisinde verilen bir ders değildir. Bilakis Sahabe ve tabiin döneminde olduğu gibi, Kurân merkezli bir tasavvuf disiplinidir.

2.Risale-i Nur, mürşit olarak beşerî bir şeyh yerine, Kur’an’ın mürşitliğini esas alır.

Kur’an’ın irşat buyurduğu bir metodu takip eden Risale-i Nur, tarikatın verdiği feyzi çok daha kısa bir zamanda verebilir.

“Eskiden kırk günden tut, kırk seneye kadar bir seyr-u süluk ile bazı hakâik-ı imaniyeye ancak çıkılabilirdi. Şimdi ise, Cenab-ı Hakk’ın rahmetiyle, kırk dakikada o hakâika çıkılacak bir yol bulunsa; o yola karşı lakayd kalmak, elbette kâr-ı aklı değil.” (a.g.y)

3.Cehri tarikatlardaki “nüfus-u seb’a” veya hafi tarikatlardaki “letâif-i aşere” gibi uzunca sayılan basamaklar yerine, Risale-i Nur’da “acz, fakr, şefkat, tefekkür” den ibaret yalnız dört basamaklı bir sistem kullanılmaktadır.

4. Tarikattaki hususî bazı evrâd ve zikir yerine, Risale-i Nur’da, Hz. Peygamber’in (a.s.m) sünnetinde yer alan hususlar esas alınmıştır. “Bizim evradımız ittiba-ı sünnettir. Farzları kılmak, büyük günahlardan sakınmak, özellikle beş vakit namazı t’adil-i erkân ile kılmak ve tesbihatı yapmaktır.”

5.Tarikatın resmî okulu olan takke yerine, Risale-i Nur’da, din ilimleri ile fen bilimlerinin birlikte okutulduğu medreseleri ön görülmektedir.

c.İnsanî Donanımların Kullanımı Açısından

1. Tarikatta şerrinden korunmak için, nefsin öldürülmesi temel bir prensip olarak ön görülmektedir. Risale-i Nur’da, nefsi devre dışı bırakma yerine, onun cevherinde var olan güzel yanlarını ortaya çıkaracak şekilde onun istihdam edilmesini ön görülmektedir. Bu prensip, hadis-i şerifteki “nefsin senin binitindir…” ifadesine uygundur.

2. Genel olarak, tarikatlarda yalnız kalp ayağıyla yalpan seyr-u süluk yerine, Risale-i Nur’da, kalp ile aklın birlikteliği esastır. (Sözler, 156) Bediüzzaman’ın ifadesiyle: “Bir tabur komutanının birliğini bırakarak kaçıp kurtulması, medar-ı iftihar değil, netice-i ızdırardır.”

3.Özellikle bu asırda, Salih emele muvaffak olmanın zorluğuna dikkat çeken Risale-i Nur’da, nafile türü amel ağırlıklı tarikat disiplini yerine, -kendisine ihtiyacın bu asırda daha da artığı- ilim ağırlıklı bir disiplin ön görülmektedir.

4. Tarikat tasavvufundaki disiplinde daha çok sevgi/aşk temâsı işlenirken, Risale-i Nur’da bunun yerine şefkat esas alınmıştır.

Bediüzzaman’a göre, sevgi kıskançtır, bencildir, duygusaldır, tekelcidir. Halbuki, şefkat geniştir, paylaşımcıdır, hoşgörülüdür, herkesin aynı sevgi kaynağından beslenmesine taraftardır.

5. Klasik tarikat disiplininde, ahlâkî eğitim için ön görülen ahiretteki veresiye mükâfat ve mücazâtı telkin etme yerine, Risale-i Nur’da -“insan aceleden yaratılmış” (), “insan çok acelecidir” () gibi ayetlerin işaret ettiği gibi- insanın bu aceleci yapısını göz önünde bulundurulmuş ve iyilik ile kötülüğün karşılıklarının dünyadaki peşin misallerine dikkat çekilmiş ve vicdanlardaki muhasebe mekanizmaları devreye sokulmuştur. (Değişik bir şekli /Kastamonu,104)

d.Kâinata/Mâsivâya Bakış Açısından

1. Huzur-u dâimiyi kazanmak için kâinatı nisyan perdesine saran veya yok farz ederek onu bir anlamda idama mahkum eden tarikatvari telakkiler yerine, Risale-i Nur, onun varlığının hayal değil, gerçek olduğunu kabul eder, fakat onu Allah adına istihdam etmeyi esas alır. (sözler, 146-148).

Niyazi BEKİ

(Devam edecek)

Kaynak: RisaleHaber

www.NurNet.org

Günlük Paylaşımlar, Seçtiklerimiz

Risale-i Nur’da bazı tasavvufi ifadeler

Yorum yapın

Bütün Güzelliklerin Kaynağı İmandır

“Her hakiki hasenat gibi cesaretin dahi membaı imandır, ubudiyettir. Her seyyiat gibi cebanetin dahi menbaı delalettir. Evet, tam münevverü-l kalb bir abidi, kürre-i arz bomba olup patlasa ihtimaldir ki onu korkutmaz. Fakat meşhur bir münevverü-l akıl denilen kalbsiz bir fasık feylesof ise, gökte bir kuyruklu yıldızı görse, yerde titrer. Acaba bu serseri yıldız arzımıza çarpmasın mı der, evhama düşer.” (Söz.19)

Kulluk İnsanın Yaratılışında Varolan Bir Haslettir

“Namazda ruhun ve kalbin ve aklın büyük bir rahatı vardır. Hem cisme de o kadar ağır bir iş değildir. Hem, namaz kılanın diğer mübah dünyevi amelleri güzel bir niyet ile ibadet hükmünü alır. Bu surette bütün sermaye-i ömrünü ahirete mal edebilir. Fani ömrünü bir cihette ibka eder. (Söz.21)

“Namaz kılmak ve büyük günahları işlememek, ne derece hakiki bir vazife-i insaniye ve ne kadar fıtri, münasip bir netice-i hilkat-i beşeriye olduğunu görmek istersen şu temsil-i hihayeciğe bak, dinle…” (Söz.22)

İnsanın Değeri, Öngörüsüyle Doğru Orantılıdır

“Ey nefsim! Eğer hayat-ı dünyeviyeyi gaye-i maksat yapsan ve ona daim çalışsan, en edna bir serçe kuşunun bir neferi hükmünde olursun. Eğer hayat-ı uhreviyeyi gaye-i maksat yapsan ve şuh hayatı dahi ona vesile ve mezra etsen ve ona göre çalışsan, o vakit hayvanatın büyük bir kumandanı hükmünde ve şu dünyada Cenab-ı Hakk’ın nazlı ve niyazdar bir abdi, mükerrem ve muhterem bir misafiri olursun. (Söz.24)

“Ey nefsim ve Ey arkadaşım! Aklınızı başınıza toplayınız. Sermaye- i ömür ve İstida-i hayatınızı hayvan gibi, belki hayvandan çok aşağı bir derecede şu hayat- ı faniyeye ve lezzet-i maddiyeye sarf etmeyiniz. Yoksa, sermayece en ala hayvandan elli derece yüksek olduğunuz halde, en ednasından elli derece aşağı düşersiniz.” (Sözler, 127)

İnsanın İki Yarası ve İki İlacı

“Yaralardan birisi insanı rahatsız eden hadsiz bir acz-i beşeri, diğeri elim nihayetsiz bir fakr-ı insanidir. Bunların tedavisi için gereken iki ilaç ise; biri sabır ile tevekküldür, diğeri ise şükür, kanaat ile talep, dua ve Rezzak-ı Rahim’in rahmetine itimattır. Eğer bir yaşındaki bir çocuğun aklı bulunsa ve ondan sual edilse:

-‘En leziz ve en tatlı haletin nedir?’ belki diyecek:

-‘Aczimi, zaafımı anlayıp, validemin tatlı tokadından korkarak, yine validemin şefkatli sinesine sığındığım halettir.’ Halbuki: Bütün validelerin şefkatleri ancak bir lema-i tecelli-i rahmettir. Bunun içindir ki, kamil insanlar acizde ve havfullah’da öyle bir lezzet bulmuşlar ki, kendi havl ve kuvvetlerinden şiddetle teberi edip, Allah’a acz ile sığınmışlar. Aczi ve havfı kendilerine şefaatçi yapmışlar.” (Söz.32)

Ahirete Endeksli Hayat, Her İki Cihanın Mutluluk Kaynağıdır

Bir Hadis-i Kutsi’de Cenab-ı Hakk şöyle buyurmuş: ‘Kulum beni nasıl tanırsa, onunla öyle muamele ederim’( ). Buna göre ahlaksız ve bedbaht bir adam, su-i zan ve akılsızlığı ile sıkıntılar çekmeye mahkum olur. Güzel ahlaklı olan insan ise, güzel şeyler düşünür, güzel hülyalar görür, kendi kendine ünsiyet eder. Çünkü güzel ahlakı, ona güzel fikir verir, güzel fikir ise her şeyin güzel yönünü gösterir. Kötü ahlak ise, ona kötü fikir verir, kötü fikir ise ona her şeyin kötü yönünü gösterir.

Velhasıl, her kim hayat-ı faniyeyi esas maksat yapsa, zahiren bir cennet içinde de olsa, manen cehennemdedir. Ve her kim hayat-ı bakiyeye ciddi müteveccih ise, saadet-i dareyne mazhardır. Dünyası ne kadar fena ve sıkıntılı olsa da, dünyasını Cennet’in intizar salonu hükmünde gördüğü için, hoş görür, tahammül eder, sabır içinde şükreder. (Söz.35,39)

İnsan Hayatının Gayesi

İnsan hayatının gayesi, mahiyeti, sureti, onun sırr-ı hakikati ve kemal-i saadetini bir derece anlamak için, hayatın gayesini özetleyen aşağıdaki dokuz maddeye dikkatle bakmak gerekir:

İnsana verilen değişik duygularla, Allah’ın sonsuz nimetlerini kavrayıp, şükretmek.

İnsanın fıtratına konulan cihazların anahtarlarıyla, Allah’ın güzel isimlerini anlamaya çalışmak ve bu isimlerin penceresinden Onun Zât-ı Akdesini tanımak.

Allah’ın bin bir isminin ortaya koyduğu sanatların sergilendiği şu dünya fuarında, insanın kendi vücuduna özel olarak takılan o hârika sanatları bilerek hayatınla teşhir edip dışarıya yansıtmak.

Gerek hâl ve gerek kal diliyle Kendi yaratıcısına karşı kulluğunu ilân etmek.

Nasıl bir asker, Pâdişahından aldığı türlü türlü nişanları, resmi vakitlerde takıp pâdişahın nazarında görünmekle onun iltifat-ı âsârını gösterdiği gibi, insanın da Esmâ-i İlâhiyenin birer cilvesi olarak kendisine verilen insanlığa mahsus inceliklerle süslenip, onları lütfeden Allah’ın nazar-ı şühuduna görünmek.

Tüm canlıların kendilerine hayatı bahşeden Allah’a karşı arz ettikleri tahiyyelerini, tesbihatını ve ibadetlerini bilerek müşahede etmek, tefekkürle görüp şehadetle göstermek.

İnsanın hayat makinesine takılan ilim, kudret ve irade gibi sıfatları, küçük çapta bir mukayese ölçüsü ve doğru orantılı olarak kullanıp, kabiliyetleri sınırlı olan sıfatlarıyla, Allah’ın sonsuz ve sınırsız yansımalara sahip sıfatlarını idrak etmek.

Kâinattaki tüm varlıkların kendilerine mahsus dilleriyle Allah’ın birliğine ve rububiyetine dair şahitliklerini gösteren ifadelerini anlamak.

İnsanın hamurunda var olan acizlik, zayıflık, fakirlik ve ihtiyacın ölçüsüyle, ters orantılı olarak, Allah’ın sonsuz kudretini, sonsuz servetini anlamak. (Sözler, 127-128)

Niyazi BEKİ

Kaynak: RisaleHaber

www.NurNet.org

Yazılar

Kulluğun Sembolü: Namaz

Yorum yapın

Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla

Kulu olduğumuz Allah’a hamd; ümmeti olduğumuz Resulullah’a, onun âl ve ashabına salat-u selam olsun.

Namaz bütün ibadetlerin bir hülasası, bir fihristi, bir özeti mahiyetindedir. İbadet ve kulluktan söz edildiği vakit ilk akla gelen namaz ibadetidir. Namazın genel ibadetlerle olan ilişkisini görmek ve kulluğun sembolü olan namazın ehemmiyetini yakından müşahede etmek için ibadetin/ubudiyetin/kulluğun ne anlama geldiğini bilmek gerekir. İslam dininin üzerine kurulduğu beş temel esas, dindeki kulluğun dışa yansıyan tezahürleri ve ana ilkeleridir. Buna göre, “Kulluğun Sembolü: Namaz” dediğimizde, namazın kulluk listesindeki yeri ve önemini anlamak gerekir. Namaz kılan kimse, hem kâinatın bir bütün halinde yaptığı ibadet ve tesbihlerine,  hem de şuurlu varlıklardan meleklerin ve şuursuz diğer canlıların hal diliyle ve sözlü olarak yaptığı ibadet ve tesbihlerine iştirak etmiş olur.

“Bilmez misin ki göklerde ve yerde bulunan kimseler, hatta güneş, ay, yıldızlar, dağlar, ağaçlar bütün canlılar ve insanların da birçoğu Allah’ın yüceliğine secde ediyorlar. İnsanların çoğu hakkında ise azap hükmü kesinleşmiştir. Allah’ın zelil kıldığını aziz edecek kuvvet yoktur. Şüphesiz ki Allah ne dilerse yapar”[1] mealindeki ayette, Arştan ferşe, yıldızlardan sineklere, gökteki meleklerden balıklara, gezegenlerden atomlara kadar her şeyin Cenab-ı Hakk’a secde ve ibadet ve hamd ve tesbih ettiklerine, özetle; bütün varlıkların Allah’a ibadet ederek kulluk şerefine nail olduklarına işaret edilmiş ve  bu kulluk görevini yerine getirmeyen bir kısım insanların ise bu şereften mahrum kaldıkları gibi, kendilerine emanet edilen bu göreve yaptıkları hıyanetin bedelini de ağır ödeyeceklerine vurgu yapılmıştır.

İnsanların ibadeti, diğer varlıkların, özellikle cansızların yaptıkları ibadetin sözlü bir neşidesi, bir kasidesi hükmündedir. Bu açıdan bakıldığı zaman, insan, bütün varlıkları temsilen öten bir bülbül mesabesindedir. Bilindiği üzere, bülbülün sürekli olarak güllere karşı ilan-ı aşk ederek terennüm ettiği nağmelerinin önemli beş hikmeti vardır. Yüce yaratıcı bu gibi hikmetler için onu görevlendirmiştir.

Birincisi: Canlıların kabileleri namına, bitkiler türüne karşı pek kuvvetli olan münasebetlerini ilân etmek.

 İkincisi: Rahman’ın rızka muhtaç misafirleri hükmünde olan canlılar tarafından Rabbanî bir hatip olarak, Rezzak-ı Kerim tarafından gönderilen nimet hediyelerini alkışlamak ve sevinçlerini ortaya koymak.

 Üçüncüsü: Bülbül, kendi Ebna-yı cinsine/canlılara yardım için gönderilen bitkiler âlemine karşı hüsn-ü istikbal etmek ve bunu bitkiler adına seçtiği güllerin başında göstermektir.

Dördüncüsü: Bütün canlıların bitkilere karşı aşk derecesine ulaşan şiddetli ihtiyaçlarını onların güzel yüzlerine karşı mübarek başları üstünde beyan etmek.

Beşincisi:  Celal ve cemal sıfatların kaynağı,  varlık mülkünün tek maliki, bütün lütufların, ihsan ve ikramların yegâne sahibi olan Allah’ın sonsuz rahmetinin dergâhına teşekkür ve tesbihatını en latif bir şevk içinde, gül gibi en latif bir yüzde takdim etmektir.[2]

İşte insan olan bir insanın bir hayvan olan bülbülden daha aşağı düşmemesi gerekir. O da bülbül gibi, sonsuz lütuf ve ihsanların, nihayetsiz nimet hediyelerinin sahibi olan Allah’a karşı yapması gereken teşekkürlerini ve kulluk kasidesini terennüm etmelidir.  Bir mescit veya bir seccadenin gülistanında bütün varlıkların değişik ibadetlerini içine alan geniş bir kulluk nişanesi olan namaz kılmalı ve bu umumi ubudiyet armonisine iştirak etmelidir.  Böylece insanlık şerefinin zirvesine çıkıp hakiki bir bülbül olmaya çalışmalıdır. Ve olması da şarttır. Çünkü insan kulluk yaparak insanlık şerefesinin zirvesine çıkabildiği gibi, kulluktan uzaklaştığı takdirde onursuzluk çukuruna düşmeye mahkûm olur.

Zira eğer insan,  en güzel kıvamda yaratılmış olmasının nişanesi olarak kendisine verilen manevi cihazlarını ve  insanlık fidanlığına aday olan istidat ve kabiliyet çekirdeğini şu fani ve geçici olan dünya hayatının toprağı altında, nefsin hava ve heveslerine sarf etse; bozulan çekirdek gibi bir cüz’î lezzet için kısa bir ömürde, dar bir yerde ve sıkıntılı bir halde çürüyüp gidecek ve üstelik manevi mesuliyeti de o bedbaht ruhuna yükleyerek, şu dünyadan göçüp gidecektir.

Buna mukabil,  eğer insan söz konusu istidat ve kabiliyet çekirdeğini İslâmiyet suyu ile imanın ışığıyla ubudiyet toprağı altında terbiye ederek, Kur’an’ın emirlerine uyar ve manevi donanımını hakikî gayelerine yöneltse elbette âlem-i misal ve berzahta dal ve budak verecektir.  Bunun neticesinde de âlem-i âhirette ve Cennet’te hadsiz kemalât ve nimetlere medar olacaktır.  Aynı zamanda bu insan, baki bir hayatın ve parlak bir hakikatin cihazlarına sahip kıymettar bir çekirdek ve revnakdar bir makine ve bu kâinat ağacının mübarek ve münevver bir meyvesi olacaktır.

Evet, hakikî terakki/gerçek ilerleme; insana verilen kalb, sır, ruh, akıl hatta hayal ve diğer melekelerin yüzlerini ebedi hayata çevirmek ve her biri kendine lâyık hususî bir kulluk vazifesi ile meşgul olmasını sağlamaktır. Yoksa ehl-i dalaletin ilerleme zannettikleri, dünya hayatının bütün inceliklerine girmek ve zevklerinin her çeşidini, hatta en aşağısını tatmak için bütün latifeleri, kalbi ve aklı nefs-i emmarenin emrine vermek, bir ilerleme değil, tam bir gerileme, bir alçalmadır.[3]

Doç. Dr. Niyazi Beki

[1] Hac, 22/18.

[2] Bk. Bediüzzaman said Nursi, Sözler, Söz yayınları, İstanbul, 2013, 474-475.

[3] Bk. Nursi, Sözler,  431.

Yazılar

Allah’ın İnayeti Şükürle Devam Eder

Yorum yapın

Bu yazıda iki hususun altını çizmek istiyoruz. Bunlardan biri memleketimizi boydan boya kucaklayan Allah’ın sonsuz rahmet ve inayeti; diğeri ise, milletimizin iman şuurundan kaynaklanan feraset ve şecaati..

Bilindiği üzere, milletimizin her iki dünyasının tamiriyle samimi olarak meşgul olan Cumhurbaşkanı ve diğer yöneticileriyle İslam âleminin teveccühünü kazanan ülkemiz, uzun süredir devam eden PKK, PYD, DAEŞ terörü yanında bir de dindarlık kisvesine bürünmüş, akademik unvanlara sarınmış, asker kılığına girmiş, suret-i haktan görünüp haçlı zihniyetin sinsi planlarının maşası olmuş Gülencilerin oluşturduğu ikiyüzlü bir (FETÖ) terör örgütü kumpaslarına ve darbelerine maruz kalmıştır. Bu konu milletimizce çok iyi bilindiği için fazla söz söylemeye gerek olmadığını düşünüyoruz. Bir Arap şairinin dediği gibi,

“Eğer gündüz de bir delile ihtiyaç duyarsa / Artık zihinlerde hiçbir değer ölçüsü yok demektir.“

Evet, Türkiye’yi bölüp parçalamak ve küçük lokmalar haline getirip kolayca yutmak isteyen dış güçlerin maşası olan “Fetö” terör örgütünün 15 Temmuzda kalkıştığı darbenin hezimete uğratılmasının arkasında Allah’ın inayeti olduğunda şüphe yoktur;

َمَنْ لَا يَشْكُرِ النَّاسَ لَا يَشْكُرُ الله

“İnsanlara teşekkür etmeyen, Allah’a da şükretmez” (Tirmizî, Birr 35, 1955); Ebu Dâvud, Edeb 12) hadis-i şerifinin verdiği ders uyarınca, elbette o gecenin kahramanlarına şükranlarımızı sunmanın bir borç olduğunu unutmuyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımızı, değerli başbakanımızı, saygıdeğer meclisimizi ve özellikle kahraman halkımızı asla unutmayacağız.

مَنْ قُتِلَ دُونَ مَالِهِ، فَهُوَ شَهِيدٌ

“Malını savunurken öldürülen kimse şehittir” (Buhari, Mezalim, 33; Müslim, İman, 326) manasındaki hadis-i şerifin hükmü uyarınca, bu vatanın ahalisi olarak yurdunu savunurken öldürülenlerin şehitlik payelerini kutluyoruz.

Allah’ın, şehitlerimizi sonsuz rahmetiyle kucaklamasını, gazilerimize de acil şifalar lütfetmesini dileriz. O gece, Çanakkale’deki iman coşkusunu, mümin şuurunun yankılarını ve kahramanlık öykülerini müşahede ederken hissettiğimiz hayranlık duygusunun boyutunu sözlerle ifade etmenin imkânsız olduğunu da belirtmek isteriz.

Bütün bu insani cenahta sergilenen bu fevkalade kahramanlıkları seslendirirken; herşeyin dizgini elinde, herşeyin anahtarı yanında, gece ve gündüzü, kış ve yazı bir kitabın sayfaları gibi kolayca çeviren, dünya ve âhireti iki oda gibi bunu kapatıp, onu açabilen bir Kadîr-i Zülcelal olan Rabbimizin himayesini yansıtan o karşı konulmaz rabbani kudretini, bütün yurdumuzu kucaklayan o rahmani imdat ve inayetini de asla unutmamak gerekir.

Yazımızın başlığından da anlaşıldığı gibi, şükür ile Allah’ın nimetleri arasında doğru orantılı bir ilişki vardır. Şükrün artması inayet gibi nimetlerin de artmasına, şükrün zıddı olan nankörlük ise nimetin kesilmesine ve sıkıntıların çökmesine sebep olur.

وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ

“Hani Rabbiniz size şunu da bildirmişti: Şükrederseniz size daha çok veririm. Nankörlük ederseniz, o zaman da azabım çok çetindir” (İbrahim, 14/7) mealindeki ayette bu gerçeğin altı çizilmiştir. En büyük şükür, Allah’ın emir ve yasaklarına riayet etmektir.

Bu konuda “İlgililerin, insanları derdest etmek için yarışmamaları, suçsuz olanları mümkün olduğunca suçlulardan ayırmaları, adaletle hareket etmelerine” dair Sayın Cumhurbaşkanının ve Başbakanın talimatlarını biliyoruz.

Keza, bu konuyla ilgili kaleme alınan değişik yazılardan da haberimiz vardır.. Bununla beraber, Meşru iktidarı devirmek, birçok masumun mal ve can güvenliğini ortadan kaldırmak, yüzlerce masum insanın kanına girmek, hadsiz hesapsız zulümler icra etmek üzere 15 Temmuz darbe teşebbüsüne katılan veya katılanlara destek verenlerin hukuk önünde hak ettikleri cezayı görmelerini sağlamak, millet ve memleketin hak ve hukukunu korumakla yükümlü olan devletin öncelikli görevi olduğunu da biliyoruz. Ancak, ceza verirken, hâkimlerimizin yanlış yapmamaya, masumları yakmamaya azami gayret göstermeleri de gerekiyor. Zaten devletin başındaki reislerimiz bunu defalarca seslendirmiş ve gereken uyarıları yapmışlardır. Bununla beraber,

وَذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَى تَنفَعُ الْمُؤْمِنِينَ

“Resulüm! (insanlara gerçekleri) hatırlatmaya devam et. Şüphesiz hatırlatmak müminlere fayda sağlar” (Zariyat, 51/55) mealindeki ayette yer alan ilahi emir gereğince bunu –tekrar da olsa- yazmakta fayda olacağını düşünüyoruz. Her yönüyle çok iyi bilinen bu konunun detaylarına girmeden, bazı ayet ve hadislerin ilgili uyarılarını hatırlatmakla yetineceğiniz.

1..Suç ve cezanın şahsiliği esastır:

İslam hukukunda yaklaşık 1500 yıldan beri var olan bu prensip, nihayet modern hukuk sistemlerinde de yerini almıştır. Artık çağdaş ceza hukukunda da en önemli ilkelerinden biri suç ve cezanın şahsiliği ilkesidir. Bu kural gereğince, kişi ancak kendisinin işlediği fiiller nedeniyle sorumlu tutulabilir, başkasının işlediği fillere iştirak etmedikçe sorumlu tutulamaz.

Peygamberimiz veda hutbesinde bu konuyu şöyle ifade etmiştir: “Ey İnsanlar! Sizi uyarıyorum, herkes yal­nızca kendi işlediği suçtan sorumludur. Suçlu evlattan dolayı baba sorumlu tutula­maz, suçlu babadan dolayı evlat da sorum­lu tutulamaz” (Tirmizi, Tefsiru’l-Kur’an,10)

Kur’an-ı Kerim’de meal olarak;

وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى

“Hiçbir suçlu, başkasının suçunun yükünü yüklenmez” (Enam, 6/164; Fatır, 35/18) ifadesiyle ortaya konulan bu prensip yüksek bir adalet ölçüsüdür. Adalet ölçüsü ise, fiili şükrün bir mikyasıdır. Fiili şükür ise ilahi inayetin bir miyarıdır. İlahi inayet ise, kurtuluşun anahtarıdır.

Bu konun izahını –özetle-Bediüzzaman hazretlerinden dinleyebiliriz:

”  وَلاَ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى  ”

Yani; “Birisinin hatâsıyla, başkası veya akrabası suçlu sayılmaz, cezaya müstehak olmaz” manasındaki ilahî düstura rağmen, bu zamanda,   اِنَّ اْلاِنْسَانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ 
(“Şüphesiz o/İnsan, çok zalim ve çok cahildir- Ahzab, 33/72) mealindeki ayette işaret edildiği üzere, fertler ve kurumlar olarak karşı tarafaşedit bir zulüm ile mukabele eder; tarafgirlik hissiyle, bir caninin hatasıyla, değil yalnız akrabasına, belki taraftarlarına dahi adavet eder, elinden gelse zulmeder; elinde hüküm varsa, bir adamın hatasıyla, bir köye bomba atar. Hâlbuki bir masumun hakkı, yüz cani için de feda edilmez; onların yüzünden ona zulmedilmez. Şimdiki vaziyet, yüz masumu birkaç cani için zararlara sokar. Hâlbuki hatalı bir adama müteallik, bîçare ihtiyar valide ve pederi ve masum çoluk-çocukları ezmek, perişan etmek, tarafgirlikle adavet etmek, şefkatin esasına zıttır.”(Emirdağ Lahikası-I, 39).

2.İntikam duygusu adaleti zedeler:

وَلاَ يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَن صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَن تَعْتَدُواْ وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ

” ( Ey iman edenler…) Sizi Mescid-i Haramın ziyaretinden alıkoydukları için bir topluluğa duyduğunuz kin, sizi adaletsizliğe sevk etmesin. İyilik ve takvada yardımlaşın; günahta ve düşmanlıkta yardımlaşmayın. Allah’tan korkun. Çünkü Allah’ın cezası pek çetindir.” (Maide, 5/2) mealindeki ayette bu gerçeğin altı çizilmiştir.

3.Zann gerçeğin görülmesini engeller:

Kuvvetli bir suç karinesi olmadan masumiyet karinesi esastır. “Yakin/kesin bilgi şüphe ile ortadan kalkmaz” prensibi, İslam hukukunda önemli bir düsturdur. Bunun anlamı şudur: kuvvetli bir suç delili olmadan herkes masum kabul edilir. Çünkü insanda asıl olan masumiyettir ve delile de muhtaç değildir. Suçlu olmak ise, arızidir ve ancak bir delille ispat edilebilir.

وَمَا يَتَّبِعُ أَكْثَرُهُمْ إِلاَّ ظَنّاً إَنَّ الظَّنَّ لاَ يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً إِنَّ اللّهَ عَلَيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ

 “Onların çoğu sadece zanna uyarlar. Hâlbuki zan asla gerçeğin yerini tutamaz. Allah onların bütün yaptıklarını hakkıyla bilir” (Yunus, 10/36) mealindeki ayette bu hakikate işaret edilmiş ve konuyla ilgili güçlü bir uyarı yapılmıştır.

4. Yanlışlıkla affetmek, yanlışlıkla ceza vermekten iyidir:

İslam ceza hukukunda şu iki prensip her konuda geçerlidir:

Birincisi: Suçun sübutunda var olan şüphe sanığın lehine yorumlanır.

İkincisi: Yanlışlıkla affetmek, yanlışlıkla ceza vermekten daha iyidir.

Bu iki prensibin kaynağı şu hadis-i şeriftir:

ادْرَءُوا الحُدودَ عن المسلمين ما استطعتم، فإن كان له مخرج، فخلوا سبيله فإن الإمام أن يخطئ في العفو، خير من أن يخطئ في العقوبة

“Hadleri/cezaları imkân bulduğunuz nispette şüphelerle kaldırın; bir çıkış yolunu bulduğunuzda sanığın lehine karar verin. Çünkü İmamın (hâkimin-yetkili kimsenin) hata ile bir suçluyu affetmesi, yanlışlıkla bir masuma ceza vermesinden daha iyidir” (Tirmizi, Hudud,2). Şüphelerle cezaların kaldırılmasını ön gören daha birçok –merfu ve mevkuf- hadis rivayetleri vardır.(bk. Tuhfetu’l-Ahvezi, 4/572-574)

Medeni kanunda bu prensip: “Suçun sübutuyla ilgili her şüphe sanığın lehine yorumlanır” şeklinde ifade edilmiştir.

5. Başkasını hesaba çekerken, bizim de hesaba çekileceğimizi unutmayalım:

Hz. Ömer’in “Hesaba çekilmezden evvel, kendinizi hesaba çekin” (Gazali, İhya, 4/396) manasındaki meşhur tavsiyesini zihnimizden çıkarmayalım.

Karar merciinde olan kimselerin şu hadis-i şerifi bir levha halinde işyerlerine asmaları, hiç olmazsa kalbin “unutmaz” köşesine yazmaları, hem dünya hem ahiret hayatı bakımından son derece faydalı olacaktır:

القضاة ثلاثة: اثنان في النار وواحد في الجنة، رجل عرف الحق فقضى به فهو في الجنة، ورجل عرف الحق فلم يقض به وجار في الحكم فهو في النار، ورجل لم يعرف الحق فقضى للناس على جهل فهو في النار

“Kadılar(karar merciinde olan kimseler) üç kısımdır. Bunlardan bir gurup cennete, iki grup ise cehenneme gider. Cennete gidenler: Hakkı bilen ve ona göre hüküm veren kimselerdir. Cehenneme gidenler ise iki kısımdır: Birincisi, hakkı bildiği halde, haksız karara imza atanlardır. İkincisi ise, hakkı/doğruyu bilmediği halde, hüküm veren cahillerdir (bk. Ebu Davud, Akdıye,2; Tirmizi, Ahkâm,1; İbn Mace, Ahkâm, 3)

Not: Bu hadisteki “cahiller” den maksat, konuya hâkim olmayan, ehliyetsiz kimselerle, genel olarak ehliyetli olmakla beraber, gereken araştırmayı yapmadığından yanlış hüküm veren kimselerdir. Yoksa gereken bütün şartlara haiz olan ve gerekli çalışmayı yapmakla beraber, bir içtihat hatası yapan kimse buna dâhil değildir. (İbn Hacer, Fethu’l-Bari 13/319).

6. İdareciler de ikaza muhtaçtır:

Hz. Ebu Bekir halife seçildiği zaman, halka yaptığı konuşmasında bu hususu şöyle dile getirmiştir: “Ey insanlar, sizin en iyiniz olmadığım halde, başınıza idareci seçildim. Vazifemi İslam’a uygun şekilde yaparsam, bana itaat edin. Doğru yoldan saparsam beni ikaz edin.”

Hz. Ömer de halifeliği sırasında bir gün Muhammed b. Mesleme’ye: “Beni nasıl görüyorsun?” diye sormuştu. O da: “Seni arzu ettiğim gibi görüyorum. Eğer sen eğri yola meyil edersen, mızrağın ucu mengenede doğrultulduğu gibi seni doğrulturuz” cevabını vermişti. Hz. Ömer bundan son derece memnun kalmış ve “Haktan ayrılıp eğrilik gösterdiğim takdirde beni doğrultan insanların bulunduğu bir toplumda yaşatan Allah’a hamdolsun” demişti. (bk. Zehebi, Siyeru’Alemin-Nubela, 4/34).

Allah’ım! Bize hakkı hak olarak göster ve ona uymaya muvaffak eyle;

Bâtılı da bâtıl olarak göster ve ondan uzak kalmayı bize nasip eyle! ÂMİN!

Niyazi Beki (Doç. Dr.) – Nurdan Haber