Bu konuda daha önceki yazımızda Peygamber Efendimizin yedi yaş ile on yaş arasındaki namaz eğitimine vurgu yapan hadis-i şerifini dikkate alarak namaz eğitiminin dönemlere bölünerek yapılması gerektiğini ifade etmiştik.

7-8 yaş aralığı farzlara alışma, namazı ve namazda okunacak ayet ve duaları öğrenme dönemi

Bu dönemde çocuk öğlen, ikindi ve akşamın (uykusu yoksa yatsının) farzlarını kılmalı. Bu ilk namazları çocuğunuzla birlikte mutlaka ya camiye gidin ya da evde cemaatle kılın. Çocukların ruhunda anne babayla birlikte camiye gitmenin, namazdan sonra bir süre camide oynamanın etkisi çok tatlı ve kalıcıdır. Böylece çocuk namazda okuması gerekenleri imamın sesli kıraatinden ezberlemeye başlamış olacaktır. Sessiz kıraatlarda da anne-baba çocuğun duyabileceği kadar bir sesle okuyabilir, caizdir.

Bu yaş aralığında çocuk Kur’an eğitimi de alırsa çok faydalı olacaktır. İlk yaz tatilinde Kur’an eğitimini ve namaz sure ve dualarını ezberletmeye başlamalısınız.

Bu yaş döneminin sonuna doğru, ona artık yavaş yavaş sabah ve yatsı namazlarından bahsetmeniz gerekiyor.

Kılmadı veya tembellik yaptıysa her defasında ona Allah’ın bize verdiklerinden dolayı Ona teşekkür etmemiz gerektiğini SABIRLA izah edin. KESİNLİKLE KIZMAYIN, sevginizi ihmal etmeyin.

Hatta bazen abdest almadan kıldıklarını da görebilirsiniz. O anda bir şey demeyin, sonra usulü ile abdestsiz namaz kılınmayacağını, çocukken bunun affedilebileceğini, ama büyüdükten sonra artık günah olduğunu ifade edin.

Namaz kıldığı zaman, onu tebrik edin. Düzenli bir süre devam ettikten sonra, abartıya gitmeyen ara ara mükâfatlar verin.

8-9 yaş aralığı camiye ısındırma, tüm farzları kılma ve namaza dair temel ilmihal bilgilerini alma dönemi

Sekiz yaşına geldiğinde çocuk artık neden namaz kıldığını ve nasıl namaz kılınacağını öğrenmiş olmalıdır. Halen eksikleri varsa bunların telafisi yapılmalıdır. Artık yatsı namazını da vitir namazı ile birlikte kılmalıdır. Yavaş yavaş sabah namazlarına da uyandırılmaya başlanmalıdır. O evde kılsa bile babası ya camiye gitmeli ya da evde anne ile birlikte cemaatle kılmalıdır.

Bu yaş döneminin sonuna doğru, ona artık namazların sünnetlerinin de kılınması gerektiğinden bahsedin. Sünnet namazları kılmanın Peygamberimizin (asm) sünnetini yerine getirmek olduğunu, Onu sevindireceğini anlatın. Cennette Onun yanında olmak için, Ona benzememiz gerektiğini söyleyin.

Bu aşamada nefse ağır gelen uykudan fedakârlık etmek gerektiği için, uykudan uyandırma konusunda çok çaba sarfetmeniz gerekebilir. SAKIN KIZMAYIN. Ona bu aşamada, uykusu olmadığı bir dönemde bir veya birkaç defa “bir insanın sabah namazına kalkmak istediğinde şeytanın da gelerek ona uyumasını söylediğini” anlatın. Ve sabahları “eğer kalkmaz isen şeytanın kazanacağını, kalkarak şeytanı yeneceğini” söyleyin. Çocuklar yarışmayı sever, şeytana kaybettirmek için kalkacaklardır.

9-10 yaş arası, sünnetlere başlama dönemi

Artık çocuğumuz tüm farz namazları niçin kıldığını biliyor, namazda ne okuması gerektiğini ve nasıl namaz kılındığını biliyor durumdadır. Bu yaş ile birlikte sünnet namazlarına da başlayabilir.

Camide veya yetişemezseniz evde cemaat ile namaz kılmayı terketmeyin. Çocuk her defasında çağırılmaktan, hele hele oyunlarının bölünmesinden elbette memnun olmayacaktır. Oyunu bitince veya namazdan bir süre önce zaman verip, “Çocuklar! 10 dk sonra namaza duruyoruz, cemaati kaçırmayın!” gibi bir ilanatla, 10 dk sonra da namaz için kameti sesli yapıp siz durun, ardınızdan geleceklerdir.

Halen namaz kılmada üşenme oluyorsa, ona bıkmadan usanmadan namaz kılmanın Allah’ın emri olduğunu, Allah’ın bize verdiği onca nimete karşılık bizden istediği tek şeyin ibadet olduğunu anlatmaya devam edin. Size olan sevgisini kullanın, namaz kılmamaya devam ederse onun hakkında üzüleceğinizi ifade edin. İkazlar edin, ikazınıza uymaz ise bazı zevklerinden mahrum etmeye başlayın. (zevk derken, aç bırakmak gibi bir zulüm anlamayın, mesela bilgisayarda oyun oynamasını, dışarı çıkmasını kısıtlayın vb…)

10 yaş ve sonrası, düzenli ibadet ve takip dönemi

Artık sünneti ile farzı ile namaz kılmayı bilen, namazın neden kılındığını öğrenmiş bir çocuğunuz var. Cuma namazlarına sizinle veya siz olmadığınız zamanlar gitmesi gerektiğini öğrenmeli ve sizinle veya sizin olmadığınız zamanlarda da uygulamalıdır.

Bu yaştan sonra artık onun namaz eğitimi tamamlanmış, takip yaşı başlamış demektir.

Yine de kılmıyorsa!..

Siz üzerinize düşen her şeyi yaptıktan sonra (vicdanınız da rahat ise) o zaman artık geriye ona sürekli dua etmek, sevgimizi göstermeye devam etmek ve kurtulması için çaba göstermeye devam etmek düşer.

Şu İlahi teselliyi kesinlikle aklınızdan çıkarmayın: “Şüphesiz sen sevdiğin kimseyi doğru yola iletemezsin. Fakat Allah, dilediği kimseyi doğru yola eriştirir. O, doğru yola gelecekleri daha iyi bilir.” (Kasas, 59)

Allah’ın emirlerine karşı lakayt kalmalarında, eğer anne-baba olarak bir hatanız yoksa; çocuğa ibadet konusunda baskı yapıp bezdirmediyseniz veya yanlış ortamlara girip bozulmasına sessiz kalmadıysanız size düşen sabretmektir.

Burada unutulmaması gereken en önemli konulardan biri, Kur’an’ımızın da dediği gibi evladın bir imtihan olabileceği mevzusudur. Bazı peygamberlerin eşlerinin, çocuklarının iman nimetinden mahrum kaldıkları bir vakıadır. Nuh (aleyhisselam) kendi evladına söz geçirememiş, ama tufan kopunca sular içerisinde boğulup gideceği son ana kadar da ona “yavrucuğum” diyerek şefkatle davet etmeye devam etmiştir.

Çocuğumuzun namaz tembelliği elbette dinden çıkması anlamına gelmiyor. Ancak, Allah’ın en önemli emri olan namaza karşı lakayt kalan bireyler diğer haramlara karşı da mukavemetlerini kaybetmektedirler. Bize düşen son ana kadar şefkatle, sabırla çocuklarımızı kucaklamaya devam etmek, hakikatleri anlatmaya ve onlara dua etmeye devam etmektir.

Yusuf Yalçın – Zafer Dergisi

Çocuğun kişiliği büyük oranda 0-6 yaş arasında oluşur. Bu dönemde namaz kılan aile büyüklerini gören bir çocuk için, zaten zemin hazırlanmış demektir. Geriye onun aklını ikna etme ve namaz şuuru oluşturma ve alışkanlık kazandırmak kalır.

Peygamber Efendimizin (sav) namaz ve çocuk uygulamaları çok önemlidir. Namaz kılarken sırtına çıkan torununu duymuşsunuzdur. Namazda sırtımıza çıkan, kucağımıza oturan, önümüze uzanan, tesbih, seccade veya takke ile oynayan çocuklarımız varsa ve biz onların bu durumlarını keyifle izliyor, namazımızın içinde veya dışında onların bu hallerini, Peygamber Efendimiz (sav) gibi hoş görüyor isek doğru yapıyoruz demektir.

Çocuğun küçük ruh dünyasında oluşan imaj şudur: “Anne-bana namaz kılar, namazda ciddidir, namaz anne ve baba tarafından düzenli kılınır; yemek yemek, su içmek gibi… Ben annem babam gibi yemek yiyip, su içiyorsam demek ki namaz da kılacağım… Namazda onlarla oyun oynamama kızmıyorlar, demek namaz kılan insanlar kızmaz…” gibi namaz ile ilgili pek çok düşünce onun küçük dünyasında şekillenmeye başlar.

Anne, Baba Neden Namaz Kılıyorsun?

Çocuğun biraz büyümeye başladığı bir dönemde bu soruyu size sorması doğal bir sürecin neticesidir. Ama oldu ki sormadı, size en yakın olduğu güzel bir ortamda, bu konuyu siz açın ve ona sorun, “Yavrum neden namaz kıldığımızı biliyor musun?” O bu soruya muhtemelen ‘Hayır’ diye cevap verecektir. O zaman siz altta sıraladığımız konuları onun seviyesine uygun izah edin:

– “Allah’a teşekkür etmek için yavrum…” diyerek başlayın. Yediğimiz içtiğimiz her şeyin Allah tarafından bize verildiğini; elimizin, gözümüzün, kulağımızın ve bize verilen bütün nimetlerden dolayı Allah’a teşekkür etmemiz gerektiğini, eğer biz Allah’a teşekkür edersek Allah’ın bize şimdiye kadar verdiği nimetlerden daha fazlasını hayatımız boyunca vermeye devam edeceğini anlatabiliriz. Ama bunların hepsini bir defada anlatmayın… Hele hele kesinlikle yaşının üstünde bir dil kullanmayın.

– “Cehenneme gidersin,” “Allah sana kızar,” “Namaz kılmayan cehennemde yanar” gibi sözler kesinlikle demeyin… Allah’ın bizi çok sevdiğini, O’nun sevgisine karşılık bizim de Onu hoşnut edecek işler yapmamızın insan olmamızın gereği olduğunu, bu işlerin başında da namaz kılmamızın geldiğini anlatın.

Çocuğum Ne Zaman Namaza Başlayabilir?

Bu konuda Allah Rasûlü (sav) şöyle buyuruyor:

“Sağını solundan ayırt etmeye başladığında çocuklara namaz kılmayı emredin (öğütleyin).” (Sünen-i Ebu Davud, Salât 1/ 335)

SAKIN ama sakın “Daha küçük sonra başlar…” demeyin, Resulullah’ın (sav) sözüne dikkat edin… Sonrası kesinlikle geç olacaktır. Burada 7 ile 10 yaşı arasında kademeli bir alışkanlık dönemi olacaktır. KESİNLİKLE ACELE ETMEYİN ve BU DÖNEMLERİ ERTELEMEYİN…

Burada çocuk yedi yaşına girdiği günün sonrasındaki ilk sabah namazına kaldırıp sünneti, farzı kılıp arkasından tesbihatı yapmasını beklemek veya yatsıyı farzıyla, sünnetiyle, vacibiyle kıldırmak, daha işin başında çocuk açısından namazı sevdirmek yerine uzaklaştırmaktan başka bir işe yaramayacaktır. Hele hele bir de kızarak kıldırmayı denerseniz, bütün olayı perişan edebilirsiniz. Bu işi kademeli yapmanız gerekir…

Peki Nasıl?

Öncelikle evladınıza namaz için çok dua edin…

Allah, duaları işiten ve kabul edendir. Nice peygamberler aileleri ile imtihan olmuşlardır. Kendisi peygamber olduğu halde, evladı müşrik olarak ölen peygamber vardır. Dolayısıyla “Ben nasıl istersem oğlum veya kızım öyle olacak.” demeyin. Nihayetinde size düşen sadece anlatmak ve örnek olmaktan ibarettir. Ona hidayet nasip edecek, Allah-u Teala’dır. Evlada hidayet temennisi de yine Kur’an’dan öğrendiğimiz bir peygamber sünnetidir. İşte Kur’an’dan, bizim de dilimizden düşürmememiz gereken birkaç peygamber duası:

“Rabbimiz! Bizi sana teslim olmuş kimseler kıl. Soyumuzdan da sana teslim olmuş bir ümmet kıl. Bize ibadet yerlerini ve ilkelerini göster. Tövbemizi kabul et. Çünkü sen, tövbeleri çok kabul edensin, çok merhametli olansın.” (Kur’an 2;128)

“Orada Zekeriya Rabbine dua etti: ‘Rabbim! Bana katından temiz bir nesil bahşet. Şüphesiz sen duayı hakkıyla işitensin’ dedi.” (Kur’an 3;38)

“Rabbim! Beni namaza devam eden bir kimse eyle. Soyumdan da böyle kimseler yarat. Rabbimiz! Duamı kabul eyle.” (Kur’an 14;40)

İlk Olarak Farzlardan Başlayın

Çocuğumuz yedisine girdi, artık sağını solunu, iyiyi kötüyü birbirinden ayırt edebilecek yaşta… O halde şu takvime uymak yerinde olur:

7-8 Yaş aralığı farzlara alışma, namazı ve namazda okunacakları öğrenme dönemi

8-9 Yaş aralığı camiye ısındırma, tüm farzları kılma ve namaza dair temel ilmihal bilgilerini alma dönemi

9-10 yaş arası, Sünnetlere başlama dönemi

10 yaş ve sonrası, düzenli ibadet ve takip dönemi…

Bu 4 ayrı dönemin içinde namazı sevdirmek adına neler yapmamız gerektiği ve namaz konusunda tembellik etmesi durumlarında yapmamız gerekenleri de gelecek yazımıza bırakalım.

Yusuf Yalçın – Zafer Dergisi