Tevhid Nedir? (2)

O’ Bâtındır: Her şeyin hakikatine vâkıftır ve her şeyin içyüzü O’nun kudret ve hikmetine şâhitlik eder.

Bediüzzaman Hazretleri dört sikke-i tevhid olan İsm-i Evvel, İsm-i Âhir, İsm-i Zâhir ve İsm-i Bâtın hakkında şöyle buyurur: “İsm-i Evvel ile işaret edildiği gibi, her bir meyvedar ağacın menşe-i aslîsi olan çekirdek, öyle bir sandukçadır ki, o ağacın programını ve fihristesini ve plânını; ve öyle bir tezgâhtır ki, onun cihazatını ve levazımatını ve teşkilâtını ve öyle bir makinedir ki, onun iptidadaki incecik vâridatını ve lâtifâne masârifini ve tanzimatını taşıyor.” 2

Ağaç gövdesinde bulunan diri odun hücreleri; insan bedenindeki kan damarları gibi, ağacı saracak kadar uzundur. Kökler vasıtasıyla emilen su, mineral ve diğer besinleri yapraklara kadar taşıyor. “Diri odun” içindeki borucuklar vasıtasıyla taşınan suyun miktarı, olgun bir ağaçta günde yaklaşık 1.400 litredir.

Ağaç, fotosentez için suyun sadece % 1’ini kullanıyor, geri kalan suyu terleme yoluyla (transpiration) yapraklardan havaya karışır, etrafı nemli tutar. Ayni zamanda ağaç, aşırı sıcaktan da korunmuş olur. Dest-i kudret ile tertip ve dizayn edilen, ağacın iç organı diri odun, kambium, lif, öz, öz odun, diri odun, yaş halkası, reçine kanalı ve bunları soğuktan, sıcaktan ve darbelerden koruyan kabuk gibi harika san’atlar, Allah’ın ilim, hikmet ve kudretinin birer ispatı ve delilidirler. Meselâ, insanın dış görünüşü nasıl mükemmel bir Kudreti gösteriyorsa, iç organlarındaki nizam ve intizam da İlâhî bir kudreti gösteriyor.

“Ve ism-i Ahir ile işaret edildiği gibi, her bir ağacın neticesi ve meyvesi öyle bir tarifenamedir ki, o ağacın eşkalini ve ahvâlini ve evsafını ve öyle bir beyannamedir ki, onun vazifelerini ve menfaatlerini ve hassalarını ve öyle bir fezlekedir ki, o ağacın emsalini ve ensâlini ve nesl-i âtisini o meyvenin kalbinde bulunan çekirdeklerle beyan ediyor, ders veriyor.” 3

Kudret sahibi Allah, çekirdeğe ince kalemi ile yazdığı hayat programı, daha sonra açar; âlem-i şahadette ağaç ve meyvesiyle birlikte sergiler, işte bu harika san’at, Allah’ın isim ve sıfatlarını ilân ediyor. Bütün varlıklara “Tevhide gel !…” diyor.

“Ve ism-i Zâhir ile işaret edildiği gibi, her ağacın giydiği suret ve şekil, öyle musannâ ve münakkaş bir hulledir, bir libastır ki, o ağacın dal ve budak ve âzâ ve eczasıyla tam kametine göre biçilmiş, kesilmiş, süslendirilmiş. Ve öyle hassas ve mizanlı ve mânidardır ki, o ağacı bir kitap, bir mektup, bir kaside suretine çevirmiştir.”4

Zahir ismi, çekirdeğin içinde yazılmış plan ve programın maddi âlemde gösterilmesidir. Yani bir ağacın çekirdeği, içindeki meyvenin çekirdeğin hayatiyetini sürdüren bir programının görünür hale çevrilmesi tevhidin en açık delilidir. Dolayısıyla bütün varlıklar dış görünüşleri ve harika yapılışlarıyla Cenab-i Allah’ın sanatına şâhitlik ediyor.Yani, İsm-i Zahir görünüşe, sebeplere ve zamana bakıyor.

“Ve ism-i Bâtın ile işaret edildiği gibi, her ağacın içinde işleyen tezgâh öyle bir fabrikadır ki, o ağacın bütün ecza ve âzâsını teşkil ve tedbir ve tedbirini gayet hassas mizanla ölçtüğü gibi, bütün ayrı ayrı âzâlarına lâzım olan maddeleri ve rızkları, gayet mükemmel bir intizam altında sevk ve taksim ve tevzi ile beraber akılları hayret içinde bırakan şimşek çakmak gibi bir sürat ve saati kurmak gibi bir suhulet ve bir orduya arş demek gibi bir birlik ve beraberlik ile o hârika fabrika işliyor.” 5,

Bâtın ismi, her şeyin hakikatine vâkıftır ve her şeyin içyüzü O’nun kudret ve hikmetine şâhitlik eder. İşte bu saydığımız dört isim, tevhidin en parlak birer delili olduğu gibi, haşire de işarettir. Kâinatı geniş bir şekilde tasavvur edersek, bütün sanat-ı ilahiyeyi isimlere, isimlerin manaları da ahirete götürüyor.

Rüstem Garzanlı

11.01.2017

Dipnotlar: 1- Hadid Sûresi: 57,3. 2-3-4 Şuâlar.

Sende yorum yazabilirsin

%d blogcu bunu beğendi: