Kur’ani 3 Kavram Eşliğinde İnsanın Tefekkür Yolculuğu: Kâinât, Âlem ve Dünya

“Dünya”, Kur’anî bir tabirdir. “Ahiret” in zıddı olarak ifade edilir. Kur’anda, dünya ile yakın manalı olarak “âlem” tabiri kullanıldığı gibi “Kün” emriyle mahlukatın yaratılması noktasında dolayısıyla “kâinât” tabiri Kur’anda kullanılmış oluyor. Kur’anın irfanî ve hikmetli bir tefsiri olan Risale-i Nur Külliyatı’nda da bu 3 tabir kullanılır. İnsan bu 3 kavramın ifade ettiği hakikatleri idrak şeklinde 3 aşamalı bir tefekkür yolculuğu yapar.

Kâinat, bu noktada ilk adımdır. Çünkü tekvin sıfatı, kudret sıfatının icad faaliyetlerindeki boyutunu ifade eder. Her insan ilk anda kudret ile muhataptır. Kâinat, kudretin bir zuhur ve tezâhürüdür. Madde, kudretin tecellisi olan “havl” ve “kuvvet” e dayanır. Havl, maddeyi şekillendirir, halden hale sokar, yıpratır. Kuvvet ise sabit tecellisiyle zerreleri icad eder. Zerrelerle, madde meydana gelir. Kuvvet, akışkan tecellileriyle, zerreleri sevk ederek canlı ve cansızları oluşturur. Bu manada tefekkür ve mana yolculuğunda ilerleyenler, ilk anda kudret sıfatıyla ve kâinat boyutuyla muhatap olurlar. Bu yolculuğun son noktası “Mutlak Kudret”, ehl-i tasavvufun tabiriyle “Mutlak Vücud” u bulmak ve bütün kevn ü fesadın, icad ve idamın, ihya ve imatenin kudret-i zâtiyenin eseri olduğunu yakinen tespittir.

Sonrasında kudret-i mutlakanın icadda yalnız olmadığını; aslında icadın ilmin burûz ve tebârüzünden başka bir şey olmadığını fark etme başlar. İlim, batınî manada, zamansız olarak vardır, hâzırdır; fakat kudret ile birleşince şehadet âlemini inşa eder, görünür hale gelir. Bu manada ilim, çizdiği “kader” ile kudretin kalıbıdır. Her şey kudret-i mutlakayı bir kalıp, bir şekil içine alarak onu icad faaliyetinde istihdam eder. Bu boyutla kendini çevreleyen yapıya bakan kişi için bu yapı zerresiyle, kürresiyle bir ilmi gösterdiği için “âlem” adını alır.

Son seviye ise, “dünya” boyutudur. Dünya, yakın âlem demektir. Allah, dünya hakikati ile insana yakınlığını, yakınlığı içinde yüceliğini hissettirir. Hz. Peygamber’in marifetullah boyutunu bildiren ve irfan noktasında mucize olan Cevşenü’l-Kebir duasındaki “Yâ men denâ fi uluvvih” “Yâ men alâ dunuvvih” ( Ey Yakınlığı içinde yüce, yüksek olan Zât) “(Ey yüceliği ve yüksekliği içinde yakın olan Zât) ifadesi bu zirve seviyeyi anlatır.[1] “Ulviyet”, bir celali hissettirir. Bu manada âlem tabirinin ötesi, yaşanan âlemin bir ulviyet ve yücelik ve yüceleşme mekanı olduğunu ifade eden “ulâ” olarak da Kur’anda kullanılır. Bu manada “ulâ” tabirinde celal varken, dünya tabiri “yakın âlem” tabiriyle Allah’ın insana ulviyeti içinde yakınlığını hissettirmesi ve ifade etmesiyle zirve boyutu ifade eder.

Bediüzzaman Said Nursi “Dünya hakikati, 7 hakikate dayanır” diyerek tespit yapar:

1) Mazi (Geçmiş Zaman)

2) An (Şimdiki Zaman)

3) Müstakbel (Gelecek Zaman)

4) Semavat (Uzay tabakaları)

5) Sema (Atmosfer)

6) Sath-ı Arz (Yeryüzü)

7) Batn-ı Arz (Yerkürenin merkezi)

Dünya, insanı çevreleyen bütün zaman ve mekânı ifade eden Kur’anî ifadedir. Bütün zaman ve mekan ile Allah insana yakınlığını hissettiriyor ve onun ulviyet kazanarak “a’la-yı illiyyîn”e[2] (yücelerin en yücesi makamına) çıkmasını, ismini “İlliyyûn ” a[3] (yücelikte zirve olanlar) defterine yazdırmasını istiyor.

Felsefe, dünyayı “zâhir” boyutu ile alır. Manasını göremez. Gaflet ile onu “sâbit” görür. Nesnelere odaklanarak onları inceler. Onları yaratanı düşünmek istemez. Bahsetse de özet olarak bahseder. “Sefâhet” ile dünyayı kirletir; kişinin gözünde dünyayı bulanıklaştırır. “Tabiat Felsefesi” ile, dünyayı Hakikat ve Ahiretin önünde aşılmaz bir duvar yapar, kalınlaştırır.

Kur’an Mekkî sureleriyle dünyanın merhamet ve rububiyyet hakikatleri üzere icad edilişini, yaratılış gayesini, faniliğini, geçiciliğini, aldatıcı yapısını, imtihan boyutunu ifade ederek dengeli dünya bakışını ders verir. (Sözler, 25. Söz, 3. Şule, 3. Ziya, Hakikat-i Dünya Bahsi)

                                                                                                                                                                          Eymen Akça

[1] Cevşenü’l-Kebîr, 81. Bab, 9 ve 10. Ukdeler.

[2] Tin suresi, 5-6. Esfel-i sâfilîn tâbirinin zıddı, a’la-yı illiyyîndir. Bu seviyeye yükselmenin yolu ise “tahkiki iman” ve “sâlih amel” sahibi olmak ve bunlarla kişiliğini inşa etme olarak surede gösteriliyor.

[3] Mutaffifîn suresi, 18-19.

Sende yorum yazabilirsin

%d blogcu bunu beğendi: