Örümcek Ağlarının Bitmeyen Sırları

Fiber yapısındaki materyaller eğer yumuşak karakterde ise kolayca gevşer ve sarkar, sert karakterde ise bükülür; yani her iki şekilde de yapıları değişir. Yani az ya da çok, elastiki özellik taşıyan, fiber yani uzun ince yapıdaki materyaller üzerine gergin kuvvetler uygulandıkça yapıları bozulur gevşer ya da yamulur.

Örümcek ağları ise ne yumuşar ne de bükülür ve aynı elastiki yapılarını korurlar. Bilim adamlarının yakın zamanda keşifleri bu gerçek örümcek ağ yapısının mükemmel özelliklerini ortaya koydu.

Gerginleştirildiğinde yapısını koruyan bu elastik materyal, sağlam bir yapı özelliği gösterirken, tam tersi sıkıştırıldığında ise sıvılardakine benzer adeta makaraya sarılır gibi kısalır ve bu sıkıştırılma ağın boyunun %95’ine ulaşsa bile bu özelliğini korunur.

Proceedings of the National Academy of Sciences’da yayınlanan bir makalede örümcek ağlarının bu olağanüstü özelliği irdeleyen bilim adamları sıvı tel olarak adlandırdıkları hibrid bir materyal geliştirdiler. Bu yeni materyal sıvı silikon yağı damlacıklarının poliüretan bir sicim üzerine yerleştirilmesi ile elde edildi. Bu sentetik yapı da örümcek ağında olduğu gibi üzerine uygulanan kuvvetin şekline göre sıvılardakine ya da katılardakine benzer özelliği gösterebilmektedir. Bu yeni materyalin yapay kas, elastik elektronik devreler veya robotik gibi birçok alanda ileride uygulama alanı bulabileceği düşünülmekte.

Bu harikulade yapıdaki ağları örümcekler çok ilginç şekillerde değerlendirir. Örneğin örümcekler ördükleri ağın ipliklerini adeta gitar tellerini akort eder gibi gerginlik ayarı yaptıklarını biliyor muydunuz ?

Örümcekler ağa takılan avın nasıl bir av olduğunu anlamak için ağlarının titreştirerek elde ettikleri sese göre avın tipi hakkında bilgi toplarlar. İşte bu nedenle ağın yapısının titreşimlerinin uygun frekansta olabilmesi için tıpkı telli sazlarda olduğu gibi ayarlanmaları gerekir. Advanced Materials adlı dergide çıkan bir makalede bu konu incelenmiş ve ağ yapısının bu vibrasyonel özelliğinden faydalanarak oldukça hafif yapıda sensörlerin geliştirilebileceğini öngörmektedir.

Doğada yaratılmakta olan fiber yapıdaki materyallerin arasında en sağlam birkaç fiber yapıdan birisi olan örümcek ağlarının yeni keşfedilen diğer bir özelliği de Uloborus örümceklerinin ördükleri ağda bulundu.

Diğer örümceklerin ağ şeklinden farklı olarak adeta yünsü bir yapıda hafif dağınık görüntüde bir ağdır bu. Asıl daha ilginç olanı ise bu ağın elektrostatik özellikte olmasıdır. Elektrik yükü olan bu ağ yapısı adeta statik elektrik yüklü naylon veya benzeri sentetik materyallerin havadaki tüy benzeri hafif maddeleri elektrik yükleri sayesinde kendilerine çekmesinde olduğu gibi, örümceğin de avları bu ağa çekilerek kolayca yakalanır. Biology Letters adlı dergide 2015 yılında incelen bu konu ile de bilim dünyası bir kez daha örümcekler konusunda şaşırmış durumda.

Olağanüstü şekilde yaratılan yapısal özellikleri ve bilim adamları tarafından yeni yeni keşfedilen örümcekler bizi şaşırtmaya devam ederken, yeni materyallerin geliştirilmesi için de önemli bir ilham kaynağı oluyorlar.

Prof. Dr. Volkan Tuzcu – Zafer Dergisi