Etiket arşivi: fıtrat

İstikamet ‘Tektipçilik’ Değildir

“Bizi doğru yola ilet!” cümlesiyle her dua edişimde, “Allahım, beni ‘duruş’ sahibi yap!” manasını da murad etmişim gibi gelir. ‘Sırat-ı müstakim’ ifadesi, orada istenilen istikamet, bence an’ların değil, süregiden bir duruşun temsilidir. Nasıl tarif etsem? İstikamet salt ‘doğruluk’ değil, ‘dengeli bir doğruluk’ gibi. Denge ise pratiktir. Sınanmadır. Sanki orada dilediğim, imanın gereği olan istikametli duruşu hayatın her anında gösterebilmektir. Rüzgarda yaprak olmamaktır. Zaten gerek hadislerde, gerek ayetlerde bu kararsızlık/ikiyüzlülük hali münafık ahlakına bağlanır. Bakara sûresinde der mesela: Kimi insanlar var ki; ‘Allah’a ve ahiret gününe inandık’ derler, ama aslında inanmamışlardır.

Ayetteki ‘ve ma hûm bi mu’minîn’ ifadesine dikkat çekmek isterim. Burada ‘müminlerden değiller’ diyor aslında. Meallerde ‘iman edenlerden değiller’ diye de çeviriyorlar. Fakat ben ‘müminlerden değiller’ olarak anlamakla ve oradan aleyhissalatu vesselamın; “Mümin, elinden ve dilinden başkasının emin olduğu kimsedir…” hadisine kapı bulmakla başka şeyler de anlıyorum. Çünkü sünnet-i seniyyenin sahibi Kur’an’ın ilk ve en büyük müfessiridir.

Söyleyenin değeri sözün değerini arttırır. Her kelam, sahibinden iz taşır. Kelam sahibinin sonsuzluğu, dolayısıyla kelamın sonsuzluğu, payıma düşen manaları aramakta beni daha cesaretli ve ümitli kılıyor. Her cesaret bir tür ümittir. Ondan beslenir. Bütün zamanlarla konuşanın elbette bütün zamanlara söyleyecek sözü var. İnsanlıkla konuşanın bütün insanlara. “Ümidinizi kesmeyin!” diye kendisi emrediyor kelam-ı mübarekinde. Emri hem karşıkonulmaz, hem canımın istediği, hem de muhtaç olduğum olduğu için başım gözüm üstüne.

Mesela düşünüyorum: İnsanların elinden ve dilinden emin olduğu kimse, aynı zamanda ‘duruş sahibi kimse’ değil midir? Böyle bir insanın, kendisiyle girilecek herhangi bir etkileşimde tavırları kestirilebilir. Çerçevesi bellidir çünkü. Çerçevesi ahlakıdır, şânıdır, eyleyişidir. Ahlak da bir duruş sayılmaz mı?

“Allahın ahlakıyla ahlaklanınız…” hadisine de böyle anlarım biraz. Allahın ahlakı esmasıdır. Yaratışında gözettiği nizamıdır. Açı yaratmışsa doyurur. Vaad etmişse tutar. Hayır yapana karşılığını verir. Ahlakıyla ahlaklanmak, hâşâ, Allaha benzemeye çalışmak değil, Allahın esmasına daha fazla mazhariyet için çalışmaktır. Esmaya uyumlu hareket etmek demektir. Esmayı omuzlamak değildir. “Ahlak, Allah’a nisbet edilmez”  diyenlere de meramımı böyle anlatırım. Yani duruş kavramı çerçevesinde. Ahlakı duruşa yaklaştırarak.

Yalnız burada şunu da belirtmeliyim: Bu duruş tektipçilik olarak algılanmamalı. Mümin, müminlik vasfıyla bir çerçeveye sahip olmalıdır, bu doğru. Ama Allah, Ömer (r.a.) fıtratıyla Ebu Bekir (r.a.) fıtratını bir yaratmamıştır. Ömerîler belki evvelemirde daha celalî, Ebu Bekirler ise daha cemalî olabilirler. Farklı isimlere farklı derecede ayna olabilirler. Fakat yine de o fıtratlarının renkliliği içinde bir ‘duruşa/istikamete’ sahiptirler.

Öyle ki; bir Asr-ı Saadet hatırası dinlediğinde—ismini söylemeseler de—tavrından, o sahabinin hangisi olduğunu tahmin edebilirsin. “Kılıcını alıp münafığın üzerine yürüdü” dendiğinde “Bu kesin şu veya şu efendimdir!” dersin mesela. Cömertlikle ilgili birşey olduğunda “Filanca filancadır belki” dersin. Bunlar hep duruş sahibi olmaktan. Ashabı yıldızlar gibi yapan bu. Tektipçilik değil bu. Allah tektipçi değildir. Varlıkta ‘farklılığa yüklenmiş zenginlik’ buna delildir.

İlk Lemaat’ta okuduğumda farketmiştim bunu. Yani İslam’ın bizi istikamet/duruş sahibi yaptığını. Halbuki bin kere okumuştum Fatiha’yı daha önce. Anglikan kilisesine cevap sadedinde diyordu ki Bediüzzaman:Der ikincisinde: ‘ (Hz. Muhammed) Fikir ve hayata ne vermiş?’ Dedim: Fikre tevhid, hayata istikamet…

Tesadüflerin tevafuka dönüşmesi. Biliyorum bunu. İmanımın gölgesi üzerime düşmeden önce herşey havada asılı idi sanki. Sonra imanla hepsini birbirine bağladım. (Mürşidimin de dediği gibi: İman bir intisaptır.) Herşey anlamlandı sanki onunla. Hepsinin bir nedeni ve bir sonucu olmaya başladı. Taşlar yerine oturunca huzur da buluyor insan. Kararsızlık, bildiğin huzursuzluk. Kâinatı açıklamaya yeter bilginiz varsa hayatı da yaşamaya değer buluyorsunuz.

O zaman münafıkane bir kalbin/aklın çektiği azabı da anlıyorsunuz. Hiçbir şeyden emin olamıyor. Diliyle söylediğini kalbi yalanlıyor, kalbinin söylediğini dili. Bazen aralarında iki dakika bulunan iki cümlesi birbirinin zıttı oluyor. Bağlanacağı tek şey kalıyor geriye: Menfaat. Menfaatin ise tasarrufu bir acayip. Bir öyle bir böyle. Peşinde koşanı da o hale getiriyor. Eğilip bükülmekten her yanınız ağrıyor. Yahut Çehov’un bir öyküsünde dediği gibi: “Göğsü, adaleleri ağrımıştı, ama bütün bunlar ruh ağrısı yanında hiçti. Bu ağrı içindeyken yaşamı iğrenç görüyordu.

Bakara sûresindeki mezkur ayetin devamında diyor ki: Bunlar, Allah’ı ve müminleri aldatmaya çalışırlar. Oysa sadece kendilerini aldatıyorlar, farkında değiller. Onların kalblerinde bir hastalık vardır. Allah da onların hastalığını çoğaltmıştır. Söylemekte oldukları yalanlar sebebiyle de onlar için elîm bir azap vardır.

Yıllar önce birisi de banaHer zaman doğruyu söylersen, ‘Daha önce ne demiştim?’ diye düşünmek zorunda kalmazsın demişti. Şimdi, anlayabildin mi onlardaki hastalık nedir ve bu hastalık neden sürekli artmaktadır? Menfaatin ekseninde ‘duruş’undan vazgeçmeye başlarsan, yani bir öyle bir böyle olursan, en nihayet öyle birşey olursun ki; halin bataklıkta çırpınana benzer. Her çırpınış daha çok batmanı sağlar sadece. Geçmişinin içinden çıkamazsın. Geçmiş, geçtikçe azap olur. Hastalığın çoğalır. Tevillerin artar. Hüsnüzan azalır sana. Elîm azap da budur.

Buradan “Cesaretin membaı imandır” cümlesine de bir delil çıkıyor. İnsan, ancak inandığı şeyleri yaparsa, bihakkın yapmaya ve yaptıklarının arkasında durmaya cesaret edebilir. Üzerine gidilince sözünden çabucak dönenleri iyi tanı arkadaşım. Anla ki; onlar söylediklerine kendileri de inanmıyorlar.

Bu arada, al sana Bediüzzaman’dan bir istikamette kalma formülü: Herşeyin ifrat ve tefriti iyi değildir. İstikamet ise, hadd-i vasattır. Ve yine al sana onun gençlikte bir faydası: Eğer istikamet, iffet, takva beraber olmazsa, çok tehlikeleri var; taşkınlıklarıyla saadet-i ebediyesini ve hayat-ı uhreviyesini zedeler. Belki hayat-ı dünyeviyesini de berbat eder. Belki de hüner ahlaksızca sıradışı olmakta değil, istikametlice sıradan kalmakta.

Ahmet Ay – hicbisey.com

Mizaç, fıtrat, karakter ve kişilik nedir? Aralarında nasıl bir ilişki vardır?

“Mizaç(huy) değişmez, karakter değişir.” diyorsunuz, bunu biraz açar mısınız?

Mizaç ve huy kişinin nüvesidir, özüdür. Yaratılışta bardağın içine damlatılan iksir aslında… İlk var olduğu anda kendisini yönetecek merkez kısımdır. Atomun çekirdeği gibi, insanın çekirdeği de huyudur. O huy ve mizaç herkeste farklıdır. Herkeste farklı olan bu mizaç, kişinin ileride nasıl bir ruh haleti durumunda olabileceğinin ilk yapı taşlarını oluşturur. Dolayısıyla mizaç doğuştandır ve kişinin daha çok duygu durumunu ifade eder.

Çocuğun var olduğu hali ile kendini ortaya koyabilmesi için zemin oluşturmak gerekir. Çocuğa saygın davranabilmeli ve onu aziz bir misafir gibi kıymetlendirebilmeli ki; çocuğun içerisinde var olan o öz ortaya çıksın. Böylece çocuk varlığı ve yaratılışın ilk damlası ile şekillenmeye başlayacak. Coşku dolu bir halde ise, o hal ile kendini ortaya koyacak. Çocuğu “Zıplama, koşma, gülme, günah olur…”  sözleriyle şekillendirip, bir kimliğe bürünmesini sağlayan o halin önüne geçersek, çocuk huyunu ortaya koyamamış olur. Mizacını yani duygu dünyasını dışarıya yansıtamamış olur. O huy içinde barınsa da, sergileyemez. 30-40 yaşına gelip “Ben hiç çocukluğumu yaşayamadım.” dediğimiz şey var ya; işte özün kendini ortaya koyamaması ve engellenmesidir. Yahut gizli tutulması ile çocuğun yeni bir kişiliğe doğru gittiği haldir.

Fıtrat ise bütün insanların ortak özelliğidir. Mizaç ve huy insanların özel hali iken, insan olmanın özel hali fıtrattır…

İnsan onurludur, kişiliklidir, iyidir, değerlidir… Bunların hepsi tüm insanlığa ait, insan olmanın vasıflarıdır.

Kuşun fıtratında uçmak vardır, kedinin fıtratında miyavlamak vardır. İnsanın fıtratında da iyilik yapmak vardır. İnsan neden iyilik yapmıyor? Çünkü fıtratını ortaya koyamıyor. Fıtratı kaygılanıyor… Çocuğun özü, iç dünyası, benliği tehdit içinde kalıyor. Bir bakıyorsunuz ki; kişi insan fıtratının haricinde işler yapmaya başlıyor. Çünkü fıtratını ortaya koyarken engellemeler, baskılar ve zorlamalar ile karşı karşıya geliyor.

İnsanın sürekli ve iradi yaptığı davranışlara karakter denir. Örneğin; iyilikseverlik ya da namaz kılmak onun karakteri olmuştur.

Bir davranışın karakter haline gelmesi için, uyanıklık şarttır. Namaz kılarken robotik hareketler yerine; duyarak, hissederek kılmak uyanık olmayı sağlar. Uyanık olma haline de iradi hal diyoruz. İradi hal; kişinin kendi tercihleri ve direnci ile bir davranışı yapıyor ya da yapmıyor olduğu haldir. Yalan söylememek yani dürüstlük bir karakter örneğidir.

Karakter sonradan oluşur ve en çok da baba figürü etkilidir. Baba dirençli, kararlı, yapabilme-vazgeçebilme, sorumluluklarını yerine getirebilme hali ile, kendini gözlemleyen çocuklarına karakter edindirir. Çocuk babaya bakarak karakter sahibi olur. Anne karakter üzerinde kısmen etkili olsa da, çocuk anneden daha çok kişiliği edinir. Kişilikte ise kendi duygu dünyasını ifade etmesi üzerine olan bir hal vardır. Dış dünyaya yansıttığı kendi iç halidir esasen. Kişinin dışarıya karşı yüzüne taktığı maske ile kendi iç dünyası arasında ne kadar fark varsa, o derece kişilik bozukluğuna sahiptir. Kişi iç dünyasında öfkeli; ancak dış dünyasında sakinlik içindeyse bir arıza vardır. İç ve dış dünyası ne kadar örtüşüyorsa ruhen o kadar sağlıklıdır.

Mevlana Hazretleri’ nin şu sözü en güzel kişilik tarifidir;

Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün gibi ol…”

Bu hali yakalayabilmek de çocuğun duygusal olarak beslenmesine bakar. İç dünyasını ortaya koyarken duygusal destek edinmişse, güven duygusu içindeyse; ancak böylesi bir çocuk kaygısız olarak iç alemini yansıtır. Güven ve duygusal yakin elde edebilmek, daha çok anneyle alakalıdır. Çünkü ruhsal olarak iç içe geçme hali, babadan ziyade anne ile sağlanır. Kişilik bir edinme halidir, öğrenme değildir. Öğrenilmiş kişilikler sahtedir. Edinilmiş kişilikler de, çocuğun anneyi kendi ruhuna sindirmesiyle olur. Anne ne ise, çocuk ona dönüşür.

Uzman Pedagog Dr. Adem Güneş

Çocuk Deyip Geçmeyin Bölüm 366 Kısım 2

Genler mi Özgür İrade mi?

Fıtrat üzerinde en belirleyici husus genlerdir. Son dönem genlerde yapılan çalışmalar insanoğlunun sadece fizyolojik işleyişinde değil, psikolojik işleyişin zannedildiğinin çok ötesinde belirleyici olduğu gerçeğini ortaya çıkardı. Ve bu beraberinde bir tartışma meydana getirdi.

Acaba gerçekten insanın bir özgür iradesi var mı?

Çünkü genetik çalışmalar öylesine gerçekler ortaya koydu ki insanların suça eğiliminden, eşcinsellikten, eş seçimine, kişilik yapısına varıncaya kadar hayatında belirleyici rol oynayacak unsurlar hep genler tarafından belirleniyor.

Örneğin; Hollanda da üç kuşaktır gangster olan bir ailenin gen haritası çıkartıldı. Ve bu ailenin bireylerinin gangster olmasının sadece çevresel faktörlerle izah edilemeyeceği, bu aileye özgü bir genin bu durumun ortaya çıkışında, suça eğilimde ortaya çıkışında önemli rol oynadığı araştırmalar sonucu ortaya çıktı.

O ailede var olan bir gen kolesterolün olması gerekenden düşük olmasına neden oluyor. Düşük kolesterolde insanlarda şiddet, bencillik, suça eğilim, baskı, problemlerini şiddet ile halletme eğilimi açığa çıkartıyor.

Yine suça eğilimli insanlarda yapılan genetik çalışmalarda, o kolesterolün normalden düşük olmasına neden olan o genin o insanlarda da var olduğunu ortaya koyuyor.

Genler konusundaki çalışmalar henüz bu seviyeye ulaşmadan önce bu tür durumlar daha ziyade çevresel faktörler ile izah ediliyor idi. Elbette ki çevrenin etkisi yadsınamaz. Ama bununla birlikte genetik faktörlerin etkisi de göz ardı edilemez. Sadece bu konuda değil, eş seçiminde de önemli rol oynuyor.

İsviçreli bir bilim adamı tarafından yapılan meşhur Tişört Deneyi vardır.

Bir grup kadına, spor yapıp terleyen bir grup erkeğin atletleri koklatılıyor. Ve onlardan tercih ettikleri bir atleti ayırmaları isteniyor. Onları görmedikleri halde sadece spor yaparken giydikleri atletlerini koklayarak bir tercihte bulunuyorlar. Ve kadınların tercih ettikleri erkeklerle genetik benzeşimleri üzerinde bir çalışma yapılıyor. MHC genine özellikle bakılıyor. Çok ilginçtir MHC geni kişinin bağışıklık sistemini belirleyen bir gen.  Antikor üretimini düzenleyen bir gendir. Ve araştırmanın neticesinde kadınların MHC geni farklı olan erkekleri tercih ettikleri ortaya çıkıyor. İnsanlar eş seçerken ki hayvanlarda da bu söz konusu mümkün olan MHC geni farklı olan kişileri seçme eğilimi içerisine giriyorlar.

Bu da esasında Allahın Resulü nün Hadisi Şerifi ile ne güzel örtüşüyor. “Yakın akrabanızla evlenmeyin zira çocuğunuz zayıf olur” buyruluyor ya!

MHC geni ne kadar farklı ise çocuğun bağışıklık sistemi o kadar güçlü oluyor. Çünkü genetik olarak bir zenginleşme söz konusu oluyor.

Bununla beraber MHC geni ne kadar birbiriyle yakın olursa da çocuğun bağışıklık sistemi o kadar zayıf oluyor. Çünkü genetik açısından bir fakirlik söz konusu oluyor.

İnsan beyni ne kadar harikulade.

O açıdan kadınların hiç görmedikleri halde sadece kokudan hareketle DNA larına varıncaya kadar analiz edebilecek bir kapasiteye sahip bizim beynimiz.

Biz bunun farkında değiliz. Bu bilinç dışı gerçekleşen bir süreçtir. O açıdan koku kişiler arası ilişkilerde çok önemlidir. Özellikle de eş seçiminde görüldüğü üzere çok önemlidir.

Burada da yine genetik faktörler belirleyicidir.

Yine bu konuda yapılmış ilginç çalışmalar var. Bu çalışmalar çoğaldıkça ve yapılan çalışmalar insanların iradesinin bu tür hayati konularda etkisinin azaldığını ortaya koydukça git gide tartışmalar alevleniyor.

Gerçekten özgür irade var mı? Yoksa her şey genler tarafından mı belirleniyor?

Tabi bilim bu tartışmayı genler üzerinden yürütüyor. Fakat bu tartışma esasında felsefede ya da dini alanda binlerce yıldır var olan bir konudur.

Cüzi irade – Külli irade mi?

Kader mi irade mi?

Ne kadar kader belirleyici?  Ne kadar kişinin iradesi belirleyici?

Genetik alanda yapılan çalışmalar da adeta bir kaderin varlığına, bir düzenleyici unsurun varlığına, bir global varlığın planına işaret ediyor.

Tabi biz şunu biliyoruz; genetik faktörler ne kadar belirleyici olursa olsun eş seçiminden tutun da, cinsel tercihlere, suça eğilime ve kişiliğe varıncaya kadar sonuçta irade elbette ki etkilidir.

Hadisi Şerifte ne buyruluyor; “Her çocuk İslam fıtratı üzere doğar.” Ve o fıtrat insanın kendisini bekleyen yazgının kendisine tevdi edecek sorumluluğu kaldırabilecek özelliklerle donatılmıştır.

Bir kul her ne için yaratılmışsa o şey ona kolaylaştırılmıştır hükmü gereğince zaten bununda böyle olması gerekmektedir. İnsanoğlu hayatın içerisinde ne tür sorumluluklar üstlenecekse, eş olma, ebeveyn olma, kul olma, evlat olma, vatandaş olma, gibi hangi sorumlulukları üstlenecek ise elbette ki kişinin o sorumlulukları yerine getirebilecek bir fıtrat ile donatılmış olması beklenir.

Bununla beraber fıtratımızda bir imtihan gereği olarak çeşitli hikmetlere mebni olarak bazı zaaf gibi görünen bazı durumların olması da mukadderdir.

Fakat, şunu biliyoruz ki biz; “her zorlukla beraber bir kolaylık vardır, bir kolaylık daha vardır” gereğince eğer kişide böyle bir gen varsa ve bu gen o çevresel faktörlerin de etkisiyle aktive olup kişide böyle bir eğilim meydana getirme potansiyeli taşıyor ise bunu muhakkak yönetmemizi sağlayacak, onu tolere etmemizi sağlayacak içsel ve çevresel kaynaklarda beraberinde verilmiştir.

Evet bir suça eğilim geni vardır fakat öte yandan da bir başka gen muhakkak suretle verilmiştir. Ki onu dengeleyebilsin ve kişi o genetik unsur sayesinde kendisinde var olan bu eğilimi yönetebilsin.

Bu çok kati ve kesindir. Kevni prensipler bunun böyle olması gerektiğini ortaya koyuyor. Kelami prensipler de bunun böyle olması gerektiğini ortaya koyuyor.

Yine bilim dünyasında tartışma konusu olan bir husus;

İnanç geni var mı? 

Genetik alanda yapılan çalışmalar böyle bir genin varlığını da ortaya koydu. Beynimizde ibaret ettiğimizde, Mevla ya dua ettiğimizde bir protein sentezlenmesini, huzur duygusunun açığa çıkmasına, dopamin salınımına neden olan bir proteinin sentezlenmesine neden olan bir genin var olduğu keşfedildi. Ve bu gen kimi insanlarda baskın, kimi insanlarda ise çekinik, Dolayısıyla kimi insanlarda aktif, kimi insanlarda pasiftir.

 

Yine yapılmış çok ilginç bir araştırma var. Bu araştırma da dindar insanların daha fazla çocuk sahibi olma eğiliminde olduklarını ortaya koymuş. Dünya genelinde dindar insanlarda ortalama çocuk olma oranı 2.5 iken ataistler de (herhangi bir dine mensup olmadığını ileri sürenlerde) bu oran 1.6 olarak ortaya çıkmış. Ortada neredeyse 1 puanlık bir fark var.

Ve araştırmacılar, özellikle de Darwinist araştırmacılar bir müddet sonra bu doğurganlık oranlarından hareketle toplumların git gide dindarlaşacağını ortaya koyuyorlar.

Çünkü dindar insanlarda inanç geni aktif, baskın, bununla beraber inançsız insanlardaki genler ise inanç geni pasif. Buna bağlı olarak dindar insanların da gerek çevresel koşulların, gerekse de genetik yönelimlerin etkisiyle daha dindar olması. Buna bağlı olarak doğurganlık oranlarının artmasıyla beraber genetik faktörlerin de etkisiyle toplumların daha dindar olması ve buna bağlı olarak doğurganlık oranlarının daha fazla olmasıyla beraberde toplumların git gide dindarlaşması ortaya koyan çalışmalar var.

Bu bize hemen Allah ın Resulünün “Evleniniz, çoğalınız. Zira ben sizin çokluğunuzla iftihar edeceğim.” Hadisi Şerifini bizlere hatırlatıyor.

Gerçekten de dünyada dinlerin yayılma süreçlerine baktığımız zaman ki İslam da da öyle olmuştur, diğer semavi dinler de de öyle olmuştur. Doğurganlık çok önemli rol oynamıştır.

Mesela o semavi dinlerden bir tanesi olan ve Hristiyanlığa kıyasla daha az tahrif olmuş Tevrat a sahip olan Yahudilik dininin dünya üzerinde İslam ve Hristiyanlığa kıyasla yayılma olanağı bulamamasının temelinde de bu vardır.

Yahudilerin kendilerinden başka kimselerle evlenmemesi ve dolayısıyla o Yahudiliğin, Museviliğin sadece Yahudi ırkına mensup insanlarla dar çerçeve içerisinde kalmış olmasıdır.

Fakat bizim dinimizde böyle bir sınırlama söz konusu değil. Farklı ırklarla evlilik tercih bile ediliyor ve buna baktığımız zaman evet fetihler olmuştur, tebliğ çalışmaları olmuştur fakat esas yayılma doğum aracılığıyla olmuştur.

Mesela 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti ilan edildiğinde Türkiye nin nüfusu 13 milyon idi. Aradan geçen 90 yıllık süre içerisinde Türkiye de yaşayan Müslüman nüfusu 74 milyona yükseldi. İşte 60 milyonluk bu fark doğumların etkisiyle geldi.

Evet, insanlarda bazı olumsuz gibi görünen genler olabilir fakat büyük resme bakmak durumundayız. O genlerle birlikte muhakkak suretle bunu tolere etmemizi sağlayacak farklı genlerinde olması gerektiğini biz biliyoruz. Tabi ki genetik çalışmalar henüz büyük resmi görecek kadar ileri boyutlara varmış değil. Fakat o boyutlara vardığında kesinlikle o kelami prensibin her insanın fıtrat üzere doğacağı, kaderinin ihtiva ettiği o sorumlulukları yerine getirebilecek, onların üstesinden gelebilecek o genetik kodlarla doğduğu gerçeği muhakkak suretle ispatlanacaktır. Bunda şek ve şüphe yoktur.

Her ne kadar fıtratımız bu zaaflara sahip olsa da ki bunlar genetik kodlarımızdan da geliyor olabilir, içinde yaşadığımız koşullardan ve yaşantılardan da geliyor olabilir. Bu zaaflarımız yönetebilecek, bunların sürece olan etkisini asgari düzeye indirecek, bunları kabul edebilecek seviyeye getirebilecek içsel ve çevresel kaynaklarımız muhakkak suretle vardır.

O zaman şikayet etmek, kadere kızmak, başkalarına imrenmek yerine, yakınmak yerine kendimize dönmek ve zaaflarımızı yönetmek sürecinde bize verilmiş olan içsel ve çevresel kaynakların neler olduğunu tespit etme hususunda kendimizi daha iyi tanımaya, olaya farklı bir pencereden bakmaya çalışmak çok daha faydalı bir yaklaşımdır.

Bu dünyada ve ahirette mutlu ve başarılı olmak için mükemmel olmak gibi bir zorunluğumuz yok. Kaldı ki ne de içinde bulunduğumuz çevresel koşullar açısından ne yazık ki mükemmel olabilmek mümkün değildir.

Fakat bazı zaaflarımızın var olması bir eksiklik, bir zayıflık değildir. Aksine eğer o zayıflıklarımızın farkına varır, onları yönetebilirsek onlar bizim için hayatın içerisinde karşılaştığımız o sorunları çözebilmek, o fırsatları değerlendirebilme sürecinde bir kaynak haline gelecektir. Uçurtmayı yüksekte tutan rüzgar değildir. O rüzgara karşı uyguladığı dirençtir.

Benzer bir şekilde insanın kendi içinde var olan o zaaflarını fark etmesi ve bu zaafları ile bir mücadele içerisine girmesi, o zaaflarını yönetilebilir hale gelmesi için bir çaba içerisine girmesi, bir kaynak, bir zaman harcaması onun kişiliğini olgunlaştıracak, onun kişiliğini geliştirecek aynen Niyazi Mısri nin dediği gibi “Derman arardım derdime, derdim bana derman imiş” derdinin derman olmasını sağlayacaktır.

Psikolog Fatih Reşit Civelekoğlu

cocukaile.net

Yeşil Dalganız Kaç Km Hızla Gidiyor?

Bizler mükemmel değiliz ,  bazı hata ve kusurlarımız var. Çünkü gökten zembille inmedik .  Düşe kalka yürüdük bu yollarda. Doğduk, doğduğumuz andan itibaren bazı çevresel etkilere maruz kaldık, bazı negatif deneyimler yaşadık, anne ve babamız bizi çok seviyor üzerimize titriyor olmasına rağmen bazı hatalar, bazı yanlışlar yaptılar, bizden kaynaklı bazı sorunlar oldu  ve bunlar bizim üzerimizde etkiler meydana getirdi.

Bu yaşadıklarımızın  üzerimizde nasıl bir etki bırakabileceğini anlayabilecek, bunları yönetebilecek akli ve vicdani olgunluğa sahip değildik. Çünkü çocuktuk, küçücüktük. Ki bunlar bizim gerek fizyolojimizde gerekse de psikolojimizde önemli etkiler bıraktı.Bizi  ilgilendiren kısmı psikolojimizde bıraktığı izler.

 

Fıtrat olarak tanımladığımız o öz benlik, öz kişilik sadece genetik faktörlerce belirlenmiyor. Sonrasında yaşanan olaylarda insanın fıtratını etkiliyor. Özellikle 0-2 yaş yaşantıları çok önemli. Sonra 3-6 yaş yaşantıları da önemli.  7-11 yaş yaşantılarını önemsiyoruz. Ondan sonrada fıtrat büyük ölçüde şekillenmiş oluyor.

Fıtrat derken biz doğduğumuz an genetik faktörlerce belirlenen kişilik özelliklerini kastetmiyoruz. Birinci evre 0-2 yaş ve ikinci evre 3-6 yaş yaşantıları da biz fıtrata katma eğilimindeyiz. Hatta halkayı biraz daha genişletebilirsek 7-11 yaş grubunu da bunun içine katabiliriz.

Fakat özellikle 0-2 yaş ve 3-6 yaş çok önemlidir. Bu dönem yaşananlar ve hissedilenler   fıtratımızı oluşturuyor.

Bu dönemde kişi travmalar yaşayabiliyor, sevdiklerini kaybedebiliyor, tacize maruz kalabiliyor, şiddete maruz kalabiliyor, annesinden, babasından uzak kalabiliyor, fakirlik, yokluk, savaşlar yaşayabiliyor ve bunlar insanı derinden etkileyebiliyor. Evet bu etkilerde fıtrattır.

Sonuçta kimseye kaldıramayacağı yük yüklenmez. İnsanın hayatında yaşadığı her şey ki buna çocukluk dönemi de dahil, belli bir plan ve program çerçevesinde, belli bir hikmete, belli bir ölçüye göre yaşanıyor. Tabiri caizse son rötuşlar yapılıyor. Tabi ki bu rötuşlamalar inşaatın yapımından kaynaklanan hatalar olabilir mi? Olabilir. Elbette ki biz kadere hiçbir şekilde hata isnat etmiyoruz. Orada hata gibi görünen durumların arkasında da nice nice sırlar var.

Bunlar biz o binaya yerleştikten, iskan aldıktan sonra bizim düzeltmemiz gereken şeyler.

Çocukluk döneminde yaşadığımız o olumsuzlukları hayatın daha sonraki döneminde bunlarla ilgili bir düzeltme şansı bizlere sunuluyor.

Hepsiyle ilgili bir düzeltme şansı bizlere verilmiştir. O zaman bize düşen şey bu fırsatları iyi kollamak ve o fırsat bizim elimize geçtiği andan itibaren gerekli düzeltmeleri yaparak tabiri caizse fabrika ayarlarına geri dönerek yolumuza devam etmektir.

Özellikle doğduktan sonra yaşadıklarımızın hikmeti ne?

Çünkü bu yaşantılar bizi biraz ürkekleştirebiliyor ya da bizi biraz agresifleştirebiliyor, Bizi biraz daha hüzünlü, biraz daha kederli bir insan haline dönüştürebiliyor. Zaten bir genetik yönelim var, üzerine bir de anne baba tutumları, çevresel etkiler ve bu yaşantılar o hüzün ve keder halini ortaya çıkartıyor.

Neden?

Bu esasında zahiren bakıldığında kişinin doğuştan gelen o mükemmelliğine sanki gölge ediyor gibi. Fakat işin arka planı öyle değil.

Trafikte yeşil dalga dediğimiz bir olgu vardır. Bu trafik ışıkları, sinyalizasyon sistemi oluşturulurken şuna göre oluşturulur; başlangıç noktasından saatte 50 km hızla ki bu değiştirebilinir saatte 30 km de olabilir, 40 ta olabilir, fakat biz ortalaması 50 olduğu için 50 diyoruz. 50 km hızla hareket eden bir araç hızını koruduğu takdirde –ne 30 -40 iniyor ne de 70-80 e çıkıyor- 50 km hızla devam ettiği takdirde hep yeşil ışığa denk gelir. Ve bitiş noktasına gelene kadar kaç tane lamba geçerse geçsin hep yeşil ışığa denk gelir.

Hayatta böyle. Hayatın içerisinde de bir sinyalizasyon sistemi var. Ve bizim hızımız o yeşil dalgaya göre ayarlanmıştır. İşte  çocukluk döneminde yaşadığımız olaylar ve hayatımızın diğer dönemlerinde yaşadıklarımız adeta bir hız ayarlaması yapıyor. İstesek de hızlanamıyoruz.

Çevresindeki kişiler, biraz daha hızlı ol, cevval ol, hırslı ol diyorlar. Fakat kişi yapamıyorum diyor. Gerçeğim buna müsaade etmiyor.

Evet çıksam birkaç söz de ben söyleyebilirim ama çekiniyorum diyor. Çekindiği için daha düşük bir hızla seyrediyor.

Daha cevval, daha girişken olanlar daha hızlı gidiyor. Arabalar sağından, solundan geçiyor.

Sonra birde bakıyoruz ki kırmızı ışığa gelipte beklediğimizde onlarla beraber bekliyoruz. Bir sinyalizasyon sistemi var.

Onlar hızlı gittiklerini sanıyorlar, fıtratlarını kendi gerçeklerini dikkate almıyorlar, ama kırmızı ışık onları durduruyor.

Ne kadar ilginç değil mi?

Kader onları durduruyor tabiri caizse.

Adalet orada tecelli ediyor. Sonra yeşil ışık yandığında yeniden onlar hızlanıyorlar. Biz biraz daha geriden gidiyoruz. Sonra varış noktasına bakıyoruz biz saatte 50km hızımızı muhafaza etmişiz, o fıtratın öngördüğü o hızla gitmişiz. Zaten istesek de hızlanamıyoruz, altına da inmiyoruz. Varış noktasına gidiyoruz. Diğer insanlar gaza basıyorlar, hızlı gidiyorlar. Sonuçta bakıyoruz biz oraya gittiğimizde onlar da yeni geliyorlar.

Çünkü kırmızı ışığa takıldı.

Kendisi için öngörülen o hız limitine uymadı.

Çevresel faktörlerin öngördüğü hız limitini dikkate almadı. Kırmızı ışığa takıldı, trafik cezası yedi, ekipler tarafından durduruldu. Sonuçta ne oldu; öngörülen sürede, öngörülen yere ulaştı.

Bütün bu süre zarfında harcadığı emek, zaman, kaynak, stres, sıkıntı, meşakkat yanına kâr kaldı. İş olacağına vardı.

Biz bu yeşil dalga olgusunu terapilerimiz de çok kullanıyoruz. Çünkü bize gelen insanlar hep kendilerinden şikayet ediyor oldukları halde, kendilerini yetersiz gördükleri halde geliyorlar. Gerçekten bu şikayetlerinde, yetersizlik hislerinde belli ölçüde haklı oldukları yönler yok değil, çocukluk döneminde yaşadıklarından dolayı, hayatlarının daha sonraki dönemlerinde maruz kaldıklarından, başarısızlıklardan, olumsuzluklardan dolayı böyle hissediyor bu insanlar.

Biz bu yeşil dalga örneği ile bütün bu yaşadıklarının esasında hikmetsiz olmadığını, sebepsiz, amaçsız ve ölçüsüz olmadığını, her şeyin belli bir plan ve program içerisinde olduğunu anlatıyoruz.

Kendi gerçeklerini kabul edebilmeleri, artı ve eksileriyle kendilerini kabul edebilmeleri, kendileriyle barışık, bütünleşmiş olmaları için anlatıyoruz.

İçinizdeki çocuğa dönün diyoruz, bakın içinizdeki çocuğa.

Bakıyorum ve bir katır görüyorum hocam diyor.

Yarış atı değil dimi?

Hayır bir katır.

Yarış atı olsaydın çok daha hızlı giderdin. Eğer içindeki çocuğu sahip olduğu özellikler itibariyle bir katıra benzetiyorsan katırın belli bir hızı vardır. oda yaklaşık  30-40 km dir. Şunu bilki senin için öngörülen hız 30 km dir.

Ve kaderinde, hayatında seni bekleyen o sinyalizasyon, o yeşil dalga 30 km ye ayarlanmıştır.

Sen eğer fıtratına döner, içindeki çocuğa bakar, artılarından ve eksilerinden hareketle o olması gereken doğru hızı ayarlayabilirsen; evet yavaş gidersin fakat yeşil dalganın içerisinde hiç duraksama yapmaksızın, kırmızıya takılmaksızın, trafik polisine takılmaksızın belirlenen noktaya belirlenen sürede kolaylıkla varırsın.

O zaman o yeşil dalgayı yakalamaya çalışacağız. İçinde bulunduğumuz koşullara ve kendi gerçeğimize şöyle bir bakacağız bunları göz önünde bulundurarak hızımızı ayarlayacağız.

Böyle yaptığımız zaman her şey çok kolay, her şey çok rahat oluyor.

Sonuçta bizim hedeflerimiz, planlarımız, arzularımız, isteklerimiz var. Bununla beraber Mevla nın da bizimle ilgili planları, hedefleri, arzuları ve istekleri var.

Yollar yapılırken neye göre yapılıyor?

Bir planlama var. Öngörülen bir hız var. Belli saatlerde şu kadar aracın trafiğe çıkması planlanıyor, araçların şu saatler arası belli kilometreler arası hızla seyretmeleri öngörülüyor. Senin randevuna yetişmen için 70-80 km hızla gitmen gerekiyor. Fakat o an için trafiğin akış hızı 30 kilometre. Bu demektir ki sen randevuna geç kalacaksın. O global planla senin planın örtüşmedi.

Sebebi ne?

Sen planlarını yaparken global planı dikkate almadın.

Büyükşehirde yaşayanlar özellikle de İstanbul da yaşayanlar planlarını yaparlarken, randevularını verirken o global planı dikkate alıyorlar.

Hayat da böyledir.

Hayatta da kulvarlar var.

Hayatta da yerleşik kurallar var.

Belli bir hız limiti var.

Bunlara uymak, hürmet etmek durumundayız.

Bunlar herkesin hayatında değişiklik arz eder. İstanbul un trafiğiyle Ankara nın trafiği, Newyork un, Londra nın trafiği farklıdır. Her insanın kaderi, yazgısı ve o yazgısında olan kurallar farklıdır. Hayatın belli evrelerinde hızlanmamıza müsaade edilir, yol açılır ve hızlanırız. Ama hayatın belli evrelerinde beklememiz istenir, hızımızı düşürmemiz istenir. Hatta durmamız istenir. Bunlara dikkat edeceğiz.

Ki hayat yolundaki o işaret ve işaretçileri doğru okuyabilme yeteneğine haiz olmamız gerekiyor.

Sizin yeşil dalganız acaba şu anda kaç kilometre hızla gitmenize müsaade ediyor. Eşinize şöyle bir bakın, çocuklarınıza şöyle bir bakın, yaptığınız işe bakın, akrabalarınıza bakın.

Hocam benim annem hasta işe güce bakamıyorum onunla ilgilenmem gerekiyor.

Demek ki şu an sizin hızınızın düşürülmesi istenmiş. Şu an senin yeşil dalgan saatte 20 km hız. Planlar yapabiliriz fakat bunlar kendi planlarımız. Global plan dikkate alınmadan yapılmış olan planlardır. Bu planları bir kenara bırakıyoruz ve mevcut planı dikkate alarak hedeflerimizi yeniden revize ediyoruz. Ve planlarımızı yeniden oluşturuyoruz.

Böyle yaparsak yeşil dalgayı yakalarız.

Global planı dikkate alalım. Hayat yolundaki o işaret ve işaretçileri dikkate alalım.

Psikolog Fatih Reşit Civelekoğlu – cocukaile.net

Fıtrat

Fıtrat genetik olarak bir insanın içine kodlanmış fizyolojik, psikolojik, sosyal özellikleri ihtiva eder.

Özellikle son dönemlerde genetik alandaki çalışmaların ilerlemesiyle beraber, araştırmalar genetik faktörlerin, DNA ların insanoğlunun sadece fizyolojik özelliklerinin oluşumunda ve işleyişinde değil aynı zamanda kişiliğinin oluşumunda ve kişiliğin işleyişinde son derece belirleyici olduğunu ortaya koymuştur.

Artık her şeyin bir geni var. Her hastalığın bir geni var. Psikolojik hastalıkların ortaya çıkışında da yine genetik faktörlerin zannedildiğinin çok  ötesinde belirleyici olduğu da yine genetik alanda yapılan çalışmalar sonucu ortaya çıkıyor. İnsanoğlunun psikolojik özelliklerinin büyük ölçeği de genetik faktörlere dayanıyor olması o insanın bu doğuştan gelen özelliklerinin hayatın içerisinde, hayata uyum sağlayabilme, hayatın içerisinde var olabilme, engelleri aşabilme, karşısına çıkan fırsatları değerlendirebilme sürecinde onların muhafazasının son derece önemli olduğu görüşünü beraberinde getiriyor.

Diğer bir deyişle fıtratı muhafaza etmek çok ama çok önemlidir.

Neden çok önemli?

Çünkü bir insan kendisini bekleyen o hayatı yaşayabilmek için ihtiyaç duymuş olduğu kaynakların önemli bir bölümü nü o fıtratı diğer bir deyişle doğuştan gelen genetik özellikleri  barındırmaktadır.

Bir insanın sorunlarla baş etme, sorunlara çözümler bulma ve bu çözümleri hayata geçirme sürecinde özellikle 3 tür zeka son derece önemli rol oynamaktadır. Bunlardan bir tanesi IQ (    bilişsel zeka      ), ikincisi İQ ( duygusal zeka ) üçüncüsü de SQ ( ruhsal zeka  ).  Bu üçüncüsü  özellikle son dönemlerde çok konuşulmuş bir zeka türü.

Birincisi bilinçsel zeka, ikincisi duygusal zeka, üçüncüsü ise ruhsal zeka diğer bir değişle sağ duyu veya vicdan olarak da bahis ettiğimiz unsurlar. Bir insanın kişiliğinin işleyişinde özelliklede üst beyin de yerleşik korteks olarak tanımladığımız yönetim mekanizması olarak da altını çizdiğimiz o korteks te  yerleşik olan  bu üç zeka türü, diğer bir değişle zeka, yetenek ve vicdan son derece önemli. Ve bunlar büyük ölçüde genetik faktörlere bağlı olarak belirlenmektedir.

Bir insanın bilinçsel zekası doğuştan geliyor. Elbette ki zekanın kişinin almış olduğu eğitime bağlı olarak geliştiği bir gerçek. Fakat kişinin zekasının kat sayısı sabit. Almış olduğu eğitim olsun, içinde bulunduğu koşullar buna çok fazla etki etmiyor. Boy gibi bir şey.  Kişinin beslenmesi , fiziksel aktivitesi, içinde bulunduğu koşullar elbette boyuna etki ediyor fakat sonuçta o kişinin genetik olarak kodlanmış bir boyu var çok iyi beslense de, spor da yapsa o genetik yapının çok fazla üstüne çıkamıyor. Zeka da böyledir.

O zaman bir insanın hayatının işleyişinde eğer bu üç zeka türü son derece belirleyiciyse- ki belirleyici- o zaman kişinin işleyişinde genetik faktörler yani fıtrat da son derece belirleyici.

Madem bu kadar önemli o zaman anne ve babaların en önemli görevi çocuklarının fıtratını yani orjinalliğini, özgünlüğünü korumaktır. Eğer o fıtrat, özgünlük, orjinallik bozulursa çocuk hayatın daha sonraki evrelerinde hayatla baş edebilme, engelleri aşabilme, fırsatları değerlendirebilme,  sorunlara çözümler bulup hayata geçirme evrelerinde kendisine bahşedilmiş olan ihtiyaç duyacağı o, IQ, İQ, SQ sunda ciddi anlamda bir bozulma söz konusu oluyor.

Çocuğun hayatla baş edebilmek için ihtiyaç duyduğu tabiri caiz ise o silahları elinden alıyoruz. Onları tutuk hale getirmiş, dumura uğratmış oluyoruz. O açıdan anne ve babaların en önemli görevi çocuklarının fıtratını muhafaza etmektir.

Fıtratın korunması son derece önemlidir. Bütün dinler, bütün şeriatlar, bütün hukuk sistemleri  diyelim daha genel anlamla gerek seküler (dini temele dayanmayan) gerek dine dayanan hukuk sistemleri olsun özellikle beş şeyi korumayı esas almıştır. Nedir bu beş şey?

1)      Aklı korumayı esas almıştır. Onun için insanın aklına zarar verebilecek uyuşturcu, alkol vb. şeyler hiçbir hukuk sisteminde serbest bırakılmamıştır.

2)      Malın korunması. Çünkü insanın hayatını idame ettirebilmesi için bir miktar mala ihtiyaç vardır. Mal canın yongasıdır demişler.

3)      Canın korunması . Yani o insanın fiziksel bütünlüğünün korunması önemlidir buna yönelik kanunlar konulmuştur.

4)      Nesli korumak. Onun için nüfus müdürlükleri ihdas edilmiş, kişinin soy bağı orada en ince ayrıntısına kadar işlenmiştir.

5)       Dini korumak. Vicdan ve din özgürlüğü bütün kanunlarda dini temele dayansın veya dayanmasın hepsinde koruma altına alınmıştır.

Baktığımızda bunlar aslında bir şeyi koruyor. Evet hukuk sistemleri bu beş şeyi koruyor fakat bu beş husus başka bir şeyi, çok değerli bir şeyi korumaya çalışıyor. Oda FITRAT dır.

Akıl bozuldu mu fıtrat bozuluyor. Kişi vicdan ve din özgünlüğüne sahip olamadı mı fıtrat bozuluyor. Fıtratı en ziyade koruyan şey dindir. Mal gitti mi de fıtrat bozuluyor. Kişi yeterli beslenemediği zaman, barınamadığı zaman, fizyolojik dengesini oluşturabilecek ortamı bulamadığı zaman da fıtrat bozuluyor. Aynı şekilde nesil de çok önemli. Kişinin kendi anne-babasıyla birlikte bulunması, hayata onların yanında hazırlanması da son derece önemlidir.

Bütün bunların var oluş amacı fıtratı korumaktır.

Baktığımız zaman bireyin bu fıtratı korumaya yönelik önemli görevleri vardır. Ailenin, toplumun ve devletin önemli bir rolü rolü vardır burda. Fakat bütün bunların içinde en stratejik olanı AİLE dir. Fıtratı koruyan esas korunaklı yapı ailedir. Aile bozulduğu zaman fıtrat da yıkıma uğramaya başlıyor. Üst beyinde IQ, İQ. SQ da ciddi anlamda sorunlar olmaya başlıyor.

Bu konuda yapılmış ciddi araştırmalar var. Mesela anne sevgisi yeterince alamamış, babasıyla yeterince temas kuramamış, huzurlu bir aile ortamında büyüyememiş çocukların bu üç zeka türünde ciddi anlamda sıkıntılar olduğunu gösteren çok ciddi araştırmalar var.

Bilinçsel zekaları bir kere olumsuz etkileniyor. Dikkat dağınıklığı, hiperaktivite, odaklanma gibi problemleri olabiliyor. Duygusal zekaları ciddi anlamda zarar görmeye başlıyor. Diyelim ki duygusal zekanın bir alt versiyonu olan sanatsal zekası varsa bu dumura uğruyor. Sosyal zekası varsa bu dumura uğruyor çocuk sosyalleşemiyor. Yine aynı şekilde ruhsal zeka, bizim kültürümüzdeki karşılığıyla vicdan. Vicdani melekeleri zarar görüyor. Neden? Çünkü güvenlik problemi yaşayan bireylerin ruhsal zekaları gelişemiyor. Kişi karnını doyuramamış, kişi kendisini güvende hissedememiş, kişinin fizyolojik ve biyolojik ihtiyaçları karşılanamamışken o insanın dini düşünebilmesi, akli ve vicdani melekelerin gelişmesi son derece  zordur.

Sağlıklı bir aile yapısı fıtratı koruma açısından son derece önemlidir. Sağlıklı bir aile yapısına sahip olmadığımız zaman ne gibi problemler ortaya çıkar. Kısaca ona değinelim.

Mesela bugün aile yapısının ziyadesiyle bozulduğu, yıkıma uğradığı, zafiyet gösterdiği yer batı. Bugün bu aile yapısının bozulmasıyla evlenme oranları çok ciddi oranlarda azaldı. Evlenme yaşı erkeklerden 34-35 kadınlarda, 31-32 ler de geziniyor. Buna bağlı olarak doğurganlık oranı ciddi miktarlarda düşmüş vaziyette. Evlenen çiftelerin büyük bir çoğunluğu çocuk yapmıyor, yapanlar 1 çocukla yetiniyor. Nüfusun artış hızı 2 lerde. İrlanda, italya gibi ülkelerde 1 in altına düşmüş vaziyette. Nüfus hızlı bir şekilde yaşlanıyor.

Babasız çocuklar problemi var.  Çok önemli bir problem.  İngiltere de bugün çocukların %56 sı kendi  öz babaları tarafından yetiştirilmiyor. Babasız çocuklar problemi özellikle erkek çocuklarda eşcinselliğin çok ciddi bir şekilde artması sonucunu beraberinde getirmiş vaziyette. Yine İngiltere de her 100 erkekten 8 inde eşcinsellik probleminin olduğundan bahis ediliyor. İşte bu babasız yetişme, çocuğun kendi babasıyla etkileşim içerisinde bulunamamasından ileri geliyor.

Yine İngiltere de evli her 10 erkekten 8 i, her 10 kadından ise 4 ünün  eşini aldattığını söylüyor . işte bu da neslin bozulmasına sebep olan en önemli faktörlerden birisidir. Çocukların gerçek babalarıyla temas edemiyor olması sık görülen boşanmanın yanı sıra sadakatsizliktir.

Diğer bir deyişle aile yapısı bozuldu. Aile yapısı bozulunca da fıtrat bozuldu.

Bugün batı dünyada intiharın en yüksek olduğu, uyuşturucu ve alkol kullanımının en yüksek olduğu ülkeler kategorisinde. Ne oldu fıtrat bozuldu.

Ve bakıyoruz dini duygular son derece zayıflamış vaziyette. Kendisini ateist olarak tanımlayan insanların, toplam nüfusa oranı %80 lere  hatta bazı ülkelerde özellikle baltık ülkelerinde Estonya, Letonya vb. gibi % 90 lara ulaşmış vaziyette.

Aile bozulunca dinde ortadan kalkıyor. Çünkü insan din eğitimini ailede alır. Aile ortadan kalkınca dinde ortadan kalkıyor.

Huzur evleri, çocuk bakım yuvaları son derece artmış vaziyette. Aileler çocuklara sahip çıkmıyor, çocuklarda büyüyünce anne- babasına sahip çıkmıyor. Sosyal  etkileşim asgari düzeye inmiş vaziyette. Sosyal yardımlaşma asgari düzeye inmiş. Böylesine tehlikeli bir durum söz konusudur.

Psikolog Fatih Reşit Civelekoğlu – cocukaile.net