Etiket arşivi: hz. Muhammed

Hatemu’l Enbiya

‘Muhammed, sizin erkeklerinizden hiç birinin babası değildir. Ancak o Allah’ın Resulü ve Hatemu’l-Enbiyadır. Allah herşeyi hakkıyla bilendir.’ (Ahzab, 40)

Bu ayetin Arapça aslında, ‘Hatemu’l-Enbiya,’ ‘Hatemu’l-mürselin’ tabirine tercih ediliyor. Çünkü Nebi kavramı, Resul kavramına göre daha genel bir anlam taşır ve içinde onu da ihtiva eder. Resul, sözlük anlamı itibariyle risalet kökünden gelen bir kelimedir. Anlamı elçi demektir. çoğulu, rusul ve mürselun’dur. Buna karşılık nebi ise, nebe’ kökünden gelir ve haberci/haber alan kimse anlamındadır. Çoğulu nebiyyun ve enbiyâdır. Kur’an’da ‘Hz. İsa’nın havarilerinden olan elçiler (Yasin Suresi: 13-14), Hz. Yusuf’a giden elçi (Yusuf Suresi:50) için söz konusu olan ‘Resul, Murselun’ kelimeleri bu anlamda kullanılmıştır.

Ayrıca, Kur’ân’da vahiy meleği, ölüm meleği, amellerimizi yazan melekler ve cinler için kullanılan Resul kavramı da bu anlamda kullanılmıştır. Aşağıdaki ayetlerde bu mânâları yansıtan ifadeleri görmekteyiz: ‘Andolsun o akıp giden yıldızlara, Akıp akıp yuvasına giden (yıldız) lara, Kararmaya yüz tuttuğunda geceye andolsun! Ağarmaya başladığında sabaha yemin olsun ki, bu Kur’an, çok şerefli, güçlü, Arş’ın sahibi Allah’ın katında itibarlı, orada kendisine itâat edilen, güvenilir bir elçinin (Allah’tan getirdiği) sözdür. (Tekvir Suresi: 15-21)

‘Sizden birinize ölüm gelince, onu Resullerimiz vefat ettirir.’ (Enam Suresi: 61)

‘Yoksa onlar; Bizim, onların sırlarını ve fısıltılarını işitmediğimizi mi sanıyorlar? Hayır, onların yanlarında bulunan Resullerimiz (kiramen kâtibin melekleri) , (onların yaptıklarını ve konuştuklarını) yazıyorlar.’ (Zuhruf Suresi:80)

‘Ey insan ve cin topluluğu! Size âyetlerimi anlatan ve bugününüze ulaşacağınız konusunda sizi uyaran içinizden resuller (elçiler) gelmedi mi?’(Enam Suresi: 130)

İslam dininde bir terim olarak Resul ve Nebi kavramlarının ikisi de peygamber mânâsında kullanılır. Ancak, ‘Biz, senden önce hiçbir resul ve nebi göndermedik ki o bir şeyler temenni ettiği zaman, şeytan onun arzusuna vesveseler karıştırmış olmasın. Fakat Allah, şeytanın karıştırdığı şüpheyi giderir. Sonra da Allah, âyetlerini sağlam kılar. Allah, her şeyi hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir’ (Hac Suresi:52) mealindeki ayette belirtildiği gibi, ikisi arasında bir fark vardır. İslam âlimlerinin bildirdiğine göre, aralarındaki fark şöyledir:

Resul kavramı, yeni bir kitap ve şeriatla gelen peygamberler için,

Nebi ise, kitap ve şeriat getirsin ya da getirmesin bütün peygamberler için kullanılan bir terimdir.

Nebi, bu özelliğiyle Resul kavramından ayrılır. (Razî Tefsiri,23/45) Buna göre,‘peygamberler için kullanılan bir terim olarak’ her Resul Nebi’dir, fakat her Nebi, Resul değildir. Yani Nebi, Resul kavramına oranla daha geneldir. Bu üslup, Kur’an’ın bir i’caz parıltısıdır ki, veciz bir sözle çok derin ve kapsamı geniş manalar ifade eder.

Hz. Muhammed(.a.s) ise, hem Resuldur hem Nebidir.

Hz. Muhammed’in (a.s.) ayrıcalıklı özellikleri;

*Son peygamberdir:

Peygamberlik kurumu kendisiyle birlikte tamamlanmıştır. Hz. Ebu Hüreyre (r.a.) anlatıyor: Hz. Peygamber (a.s.) şöyle buyurdu: ‘Şüphesiz benimle diğer peygamberlerin durumu şu misale benzer: Adamın biri bir saray yapmış, onu güzelleştirip mükemmel bir şekilde tamamlamış, fakat bir tuğla yeri boş kalmıştır. Herkes gelip bu saraya giriyor ve ona hayran kalıyor ve: ‘Şu boş kalan tuğla yeri olmasa, bu köşke diyecek yok!’ diyorlar. İşte ben o köşkü tamamlayan tuğlayım.’(Tirmizi, Emsal, 2 )

*Risaleti umumidir:

‘Biz seni ancak bütün insanlara bir müjdeci ve bir uyarıcı olarak göndermiş bulunuyoruz’ (Sebe’ Suresi: 28).

Hz. Ebu Hüreyre (r.a.) anlattığına göre, Hz. Perygamber (a.s.) şöyle buyurdu: ‘Ben altı şeyle diğer peygamberlerden üstün kılındım: Az sözle çok şey ifade etme kabiliyeti bana verildi. Düşmanın kalbine korku salınarak zafere ulaşmam sağlandı. Savaştan alınan ganimetler bana helal kılındı. Bütün yeryüzü benim için temiz bir mekân ve bir mescit kılındı. Ben bütün insanlara peygamber gönderildim. Peygamberler zinciri benimle son buldu.’ (Müslim, Mesacid, 5).

*En büyük mucizeye sahiptir:

Diğer peygamberlerin peygamberlik belgeleri gözle görülen mucizeler türünden idi. Dolayısıyla da bu mucizeler maddî türden olduklarından dolayı da tesirleri geçici olup, zamanla değerlerini yitirmişlerdir. Söz gelimi, bugün hiç kimsenin bir zaman ejderha olan Hz. Musa’nın asasını, o olağanüstü haliyle görüp de Hz. Musa’nın peygamberliğine iman etme şansı yoktur. Oysa Hz. Peygamber’in (a.s.) en büyük mucizesi olan Kur’an-ı Kerim, hem manevî hem aklî bir mucizedir. Bu özelliğiyle de o, zaman üstü bir konuma sahiptir. Hatta zaman ihtiyarladıkça, Kur’an gençleşiyor, mucizelik yönü daha da parlıyor.

Hz. Peygamber (a.s.), Kur’an’ın bu yönünü şöyle açıklamıştır: ‘Allah’ın gönderdiği peygamberlerden her birine mutlaka insanların onun gibi bir şeyi görmekle imana geldiği bir mucize vermiştir. Ancak bana verilen mucize ise onlardan farklı olarak Allah’ın bana gönderdiği bir vahiydir. Bu yüzden kıyamet günü, onların hepsinden daha fazla tabileri (uyanları) bulunan bir peygamber olacağımı ümit ediyorum.’ (Buharî, İtisam, 1)

*Onun ümmeti, ümmetlerin en hayırlısıdır:

Aşağıdaki ayette bu gerçeğe vurgu yapılmıştır: ‘Siz, insanlar için ortaya çıkarılmış en hayırlı bir ümmetsiniz. İyilği emreder, kötülükten sakındırırsınız ve Allah’a imân edersiniz. Eğer kitap ehli de iman etseydi, bu elbette onlar için daha hayırlı olurdu. Onlardan iman edenler var, ama pek çoğu yoldan çıkmışlardır.’ (Al-i İmran Suresi, 110)

*Hz. Âdem neslinin efendisidir:

‘Ben kıyamet günü Âdem neslinin efendisiyim. Kabri ilk açılacak olan benim. İlk şefaat eden de şefaati ilk kabul edilen de benim.’ (Müslim, Fedail, 3)

*Makam-ı Mahmud sahibidir:

Bu makam, başta kendi ümmeti olmak üzere bütün insanlar için söz konusu olacak büyük şefaattir. Bu gıpta edilmeye değer makamın tek namzeti Hz. Muhammed’dir. Aşağıdaki ayette Allah’ın sözverdiği bu makama işaret edilmiştir. ‘Resulüm! Gecenin bir kısmında kalkıp, sana mahsus bir nafile olmak üzere namaz kıl. Artık Rabbinin seni Makam-ı Mahmud’a tayin etmesini bekleyebilirsin.’ (İsra Suresi: 79)

*Livau’l-hamd sancağının sahibidir:

Livau’l-hamd, Allah’a en çok tesbih ile hamd etmiş ve bu yüzden Ahmed adını almış, sonra ‘Sen gerçekten çok büyük bir ahlak üzerindesin’ mealindeki ayetin de ifade ettiği gibi, Allah tarafından en çok övgüye laik görülmüş ve bu sebeple de Muhammed adını almış Hz. Peygamberin bu manevî kimliğinin bir belgesi ve manevî riyasetinin bir simgesi olan sancak anlamına gelir. Şu hadis-i şerif bu hususu belirtmektedir: ‘Ben kıyamet günü Âdem neslinin efendisiyim. Livau’l-hamd sancağı benim elimdedir. Fakat asla gururlanma olmaz. O Âdem ve ondan sonra gelen bütün peygamberler benim sancağım altındadır. Ve kabri ilk açılacak olan da benim. Fakat asla gururlanma yoktur.’ (Ahmed,III/2)

*O Bir Sirac’ı Münirdir:

Bu kavramı ihtiva eden ayetin meali şöyledir: ‘Ey Nebi’ muhakkak ki, biz seni bir şahid, bir müjdeci, bir uyarıcı, kendisinin izniyle Allah’a davet edici ve aydınlatıcı bir güneş/lamba olarak gönderdik.’ (Ahzab, 33/45-46) Bu ayette, Hz. Peygamber(a.s.) hem güneşe hem de Ay’a benzetilmiştir. Şöyle ki: ‘M. Said Ramzan el-Butî’nin de belirttiği gibi’ Arapçada ışığın kaynağı olan şeyler için muzî tabiri, ışığını dışarıdan alanlar için de münîr tabiri kullanılır. Meselâ: Aydınlık bir oda için Ğurfetün müzîetün denilmez, aksine münîretün denilir. Çünkü odanın ışığı dış kaynaklıdır. Buna karşılık bir ateş közü için kabesün münîr denilmez, aksine müzî denilir. Çünkü, ateşteki ışık kendisinindir. İşte Kur’an-ı Hakim’in Kur’an’da ay için nur-münîr, güneş için ziya-siraç tabiri kullanması bu ince farkı belirtmek içindir. ( el-Butî, Revâyi’, 115-16)

İşte söz konusu ayette normal Arapça dil kuralına ve Kur’an’ın diğer kullanış alanlarından farklı olarak Hz. Muhammed için siracen münira tabirinin kullanılması, burada hem Güneş hem de Ay’a yapılan bir benzetmenin göstergesidir. Ayette bu benzetmenin varlığını gösteren işaretleri şöyle sıralayabiliriz:

  1. Hz. Muhammed(a.s.) nübüvvet cihetiyle bir ay gibidir. Vahyin ışığını Şems-i Ezelîden/Veya Kur’an güneşinden alıyor. Risalet cihetiyle bir güneş gibidir. Güneşin kendisinde bulunan ışığını her taraf saçtığı gibi, o da ”konuşan, yaşayan bir Kur’an olarak” kendisinde bulunan hidayet ışığını tüm insanlığa saçmıştır. Ayette geçen Sirac-ı Münir kavramı bu iki hususa ışık tutmaktadır.
  2. Hz. Peygamber (a.s.), Allah’tan vahiy alan bir kişi olarak nebi, aldığı ilahî mesajı başkalarına ulaştırma görevinden dolayı da resul/elçi adını alır. Ayette ‘Ey Nebi’ mealindeki ‘ya eyyüha’n-Nebiyy’ ifadesi onun nübüvvetine, ‘seni elçi olarak gönderdik’ mealindeki cümlesi ise, risaletine işaret etmektedir. ‘Allah’ım! Risalet semasının güneşi, nübüvvet yörüngesinin ayı olan Hz. Muhammed’e salat ve selam eyle’ mealindeki salavat-ı şerifede, bu hakikate işaret edilmektedir.
  3. Sirac-ı Münir kavramı ‘yukarıda açıklandığı üzere’ iki zıt vasfı ihtiva etmektedir. Sirac kelimesi, ışığı kendisinden olan bir cismi ifade etmekte ve Kur’an’da güneş anlamında, kullanılmaktadır: ‘Biz gökte alev alev yanan/ışığı kendinden olan bir güneş yarattık.’ (Nebe’ Suresi:13) mealindeki ayet bunu göstermektedir. Münir kelimesi ise, ışığını dışarıdan alan bir cismi ifade etmekte ve Kur’an’da Ay için kullanılmaktadır. ‘Biz göklerde bir sirac/lamba/güneş ve aydınlatıcı bir Ay (Kamer-i Münir) yarattık.’(Furkan Suresi:61) mealindeki ayet bunu göstermektedir.

Risalet semasının güneşi ve nübüvvet yörüngesinin Kamer’i/Ay’ı olan Hz. Muhammed’e Onun âl ve ashabına kâinatın atomları sayısınca salat ve selam olsun. Âmin!

Niyazi Beki / Zafer Dergisi

Peygamber Çağındaki Sevgiyle..

Aradan 14 asrı kaldırarak… Kendimizi Allah Resûlüne muhatab olan neslin içinde düşündüğümüzde…

Sanki ilk vahyi alıp, tebliğ edeceği ilk insanı ararken bize rastlamışçasına… “Ben Allah’ın elçisiyim. İnsanları Allah’ın tek olduğuna, Muhammed’in Onun kulu ve elçisi olduğuna inanmaya çağırmakla görevlendirildim. Seni inanmaya çağırıyorum” demişçesine… Yani bizi müslüman olmaya çağırmışçasına… İslam’ı bir miras şeklinde devralarak değil, bütün inanç umdeleriyle onunla ilk defa karşılaşırcasına… Bambaşka bir toplum içerisinde, bir inanç tebliğcisinin ilk mü’mini olmaya soyunur gibi… Bütün çileleri Allah Resulü ile tek başına paylaşmaya kendini adarcasına…

Sanki, Erkam’ın evinde, İslam’ın ilk umdelerini bir abı hayat gibi içercesine… Ebû Cehl’in zulmünü tepesinde hissedip buna rağmen “Allah bir. Muhammed O’nun Rasûlü ” diye haykıran dipdiri yüreklere eşlik edercesine… Bilal’i, Ammar’ı, Sümeyye’yi, Yasir’i, Habbab’ı yeniden yaşarcasına… “O’nun ayağına batacak bir diken, gelsin benim yüreğime saplansın” dercesine…

Hicret’te Allah Resülü’nün yatağına ölümü beklemek üzere yatarcasına… O’nunla, sonunu aklına getirmediğin bir yolculuğa çıkarcasına… Evladını, iyalini, malını, mülkünü düşünmeden… İkinin ikincisi olduğun mağarada, yılan deliğine ayağını koyup onun Allah Rasülüne ulaşmasına mani olmak için, bütün zehiri vücudunda yutarcasına…

OLYMPUS DIGITAL CAMERATüm Medine halkı gibi, Allah Rasûlü’nün vüsûlünü üzerlerine bir dolunay şavkıması gibi selamlarcasına…

Bedir’de ilk şehitlik için yarışırcasına… İlk şehid… İnanmaktan öte bir adanış bu. Allah Rasûlünü öz nefsinden daha önde sevmek bu. Can pazarını aşmak bu…

Uhud’da, Huneyn’de, bozgunu görüp Allah Rasûlünün etrafında etten bir duvar teşkil edercesine… Ya da ciğerlerine bir Hind canavarının üşüşeceğini düşünmeden şehitliğin kucağına atılırcasına…

Mirac’ı duyduğunda içine kurt düşmeyip, inancı dünyası karıncalanmayıp “Muhammed söylüyorsa elbette doğrudur” diyerek, teslimiyette hiçbir sınır bırakmayan yüce sahabinin sözünü doğrularcasına…

Allah Rasûlü cihada çağırdığında “Yol uzun, hava sıcak” gibi bahanelere yapışmayıp, fermana can sunarcasına… Herşeyini, İslam’ın cihadı için seferber edip, evde ne bıraktığı sorulduğunda “Allah ve Rasûlü’nün sevgisi” diyecek bir kutlu sevdayı tabiat haline getirircesine…

Ya da, kervanını O'(s.a.) nun buyruğu ile teçhiz edilecek bir mü’min ordusuna vakfedercesine… Bundan ulaşmayı ümid ettiği Rıza-yı Bâriyi, dünyalık hiçbir şeyle değişmeme izzetini gösterircesine…

O’nun geçtiği sokakta bir misk ü amber, O’nun saç telinde mübarek bir hatıra, O’nun elinin başını okşamasında, unutulmaz, doyulmaz bir lezzet, O’nun gülümsemesinde tarif edilmez bir haz… O’nun abdest suyunda kevserden bir damla… evet işte o sevda ile severcesine…

O’nun mescidi yanında dikilen ikinci bir mescidi “Dırar” yeri olarak görürcesine… O’nun her sözünde vahyin ışıltısını bulurcasına… O’nun yanında sesinin, O’nun sesini aşma-ması için gerekirse, evine kapanmayı göze alırcasına… En yüksek ses O’nun sesi olsun, en yüksek çağrı O’nun çağrısı olsun, O’nun tebliğini hiçbir ses gölgelemesin diye varlığını sunarcasına…

Bir günah işlediğinde, onun utancı ile Mahşer’de Allah Rasülünün huzuruna çıkmayı en büyük azab gibi görerek, her türlü cezasına katlanıp onu Allah Rasülüne itiraf eden sahabinin açısını duyarcasına…

… Ve O’nun göç gününü gördüğünde “Kim Muhammed öldü derse, boynunu vururum” gibi bir sevgi çağlayanına düşercesine… Ya da böyle konuşanın yakasına yapışıp “Kim Muhammed’e tapıyorsa, bilsin ki o ölmüştür. Kim Allah’a tapıyorsa, bilsin ki Allah hayy’dır. Ebedi diridir. Ölmez” diye, Allah Rasûlü’nün sevgisini, O’nun davası ile ebedileştiren bir başka sevgi çağlayanında yıkanırcasına…

Sanki 14 asır dürülmüş de iş başına dönmüş gibi… Bütün insanlar bir meydanda toplanmış da, O’na ümmet olma, O’nun sesine ses vere O’nun sevgisinde sınanma noktasına gelmiş gibi…

Zaman dürülecek ve bütün çağlar bir araya gelecek. İlk asırla nice 14 asırlar -ta Kıyamete kadar- Peygamber çağındaki neslin sevgisiyle sınanacak. Peygamber’in huzurunda. Mahşer’de. Ebûbekir, Ömer, Osman, Ali, Hatice, Ayşe, Ebû Zerr, Bilal -Allah onlardan razı olsun- ve daha nice gönlü Allah ve Rasülüne bağlılıkla yoğrulmuş sahabi ile yanyana geleceğiz. Bir yanda Ebû Bekir’in sevgisi, bir yanda 14 asır sonra yaşamış, adı müslümanlar içinde geçen filan oğlu filanın sevgisi…

Şüphelerin kemirdiği bir sevgi… Allah Rasûlünün mübarek sözlerini tartışa tartışa yaralanmış bir sevgi… Vahiyle sünnet arasında kıyaslamalar yapacak ve arada değer farkları araştıracak bir cür’eti gösterirken, varıp varıp ilahi vahyin duvarına çarpan ve dağılan bir sevgi..

Oysa vahyin sahibi, vahiyle peygamberin hayatını adeta bütünleştiriyor. Allah sevgisi ile peygambere itaati birbirinin mütemmimi kabul ediyor.(1) O’nun her sözünde vahyin ışığını aramamızı hatırlatıyor.(2) Hatta Allah’la Peygamberin arasında ayrılık gözetmeyi “gerçek bir küfür” olarak niteliyor.(3)

Vahiyde, Allah Rasûlüne sevgiyi sınırlayacak bir nokta dahi yok. Allah Rasülünün sözünde ve hayatında ihmalimize zemin hazırlayacak tek bir harf yok. Aksine O’nun bize sunduğunu almamız, yasakladığından kaçınmamız buyuruluyor.(4) O’nda “güzel bir örnek” bulunduğu belirtiliyor.(5) Hatta Alah Rasülü, insana ilahi bir lütuf gibi takdim ediliyor:

“Allah mü’minlere kendilerinden onlara Allah’ın ayetlerini okuyan, onları arındıran ve onlara kitap ve hikmeti öğreten bir peygamber göndermekle büyük bir lütufla bulunmuştur. Oysa onlar daha önce apaçık bir sapıklık içindeydiler.”(6)

Evet, Peygamber Allah’ın bir lütfudur. İnsana ilahi buyruğu sunan onu arındıran, kitabı ve hikmeti öğreten… Vahyin tesbiti bu. Ve elhak doğru. Âmenna ve saddaknâ.

“Rabbine yemin olsun ki, aralarındaki anlaşmazlıklarda seni hakem seçip sonra da verdiğin hükme içlerinde bir sıkıntı duymadan tamamıyla boyun eğmedikçe iman etmiş olamazlar.”(7)

“Kendisine doğru yol açıklandıktan sonra kim peygamberle ayrılığa düşer ve mü’minlerin yolunun dışında bir yol takip ederse onu gittiği yolda bırakırız. Ve cehenneme atarız.”(8)

“Allah’a ve ahiret gününe iman ediyorsanız, aranızda herhangi bir şeyde anlaşmazlığa düştüğünüz zaman O’nun hükmünü Allah’a ve peygambere havale edin. Bu daha hayırlıdır ve netice bakımından da daha güzeldir.”(9)

“Onlar ’emrine uyduk’ derler. Yanından ayrıldıkları zaman da onlardan bir topluluk senin söylediklerinin aksini geceleyin kurarlar. Allah onların geceleyin ne kurduklarını yazar. Onlara aldırma ve Allah’a güven. Allah vekil olarak yeter.”(10)

İşte vahiy bu. Peygamber karşısında insanı, müsbeti ve menfisiyle vahiy böyle yerleştiriyor. O’nun verdiği hükme, O’nun tebliğine içinde en ufak bir “sıkıntı” duymadan uyacak mü’min. Dilleriyle O’na uyduklarını söyleyip şeytanlarıyla başbaşa kaldıklarında başka şeyler kuranlar gibi olmayacak. Bir konuda ihtilafa düştüğünde hükmünü O’ndan soracak. Peygamber’le ayrılığa düşmeyecek…

Peygamber, Allah’ın insanlara rehber olarak seçtiği insandır. Sünnetullah böyle. İnsan yaratılmış, dünyaya gönderilmiş ve ona ilahî bilgi peygamber vasıtasıyla ulaştırılmıştır. Peygamber, diğer adıyla elçidir. Allah katından geleni algılayabilen, ama insanla da teması olan bir varlıktır peygamber ve onu bu yapısıyla Allah “terbiye etmiştir.”(11) Sade insanın, peygamberle Allah arasındaki hukuku, anlatılanın dışında bilmesi mümkün değildir. Vahyi de bütün boyutlarıyla kavraması mümkün değildir. İnsan belki, Allah-melek-Peygamber ve İnsan münasebetinin böyle olmasının zaruretini anlayabilir. Oysa Allah için bu başka türlü de olabilirdi. Bunun ötesi, iman alanıdır. Allah’a ve peygambere iman.

Onun için İslam dairesine iki “kabul’le girilir. İki iman umdesi:

Allah’tan başka ilah olmadığına iman. Muhammed’in onun kulu ve Rasülü olduğuna iman. İnsan önce inanacak. İmanını her türlü şüpheden arındıracak. Allah ile peygamber arasındaki hukuku didiklemeyi bırakacak: İmanın gereği, teslim olmaktır. Bir kere teslim olduktan sonra yapılacak olan “Allah Rasûlünün bize verdiğini almak, yasakladığından da kaçınmaktır.” Allah Teala, peygamberlerine karşı mü’minlerin böyle yapmasını emir buyuruyor çünkü.

Peygamberin verdiğini almanın ölçüsüne gelince… Dinî davranışlarını mı alalım sadece, yoksa onun dünyaya ilişkin davranışları da örnek almaya değer miydi? İnsanın sevdi-ğine karşı böylesine sorularla uğraşması ne kadar da giren geliyor. İmam Ahmed b. Hanbel, Hazreti Peygamber’in nasıl karpuz yediğine dair bir rivayet bulamadığı için ömrü boyunca karpuz yememiş. Hoca Ahmed Yesevi, Hazreti Peygamber 63 yaşında vefa etti diye, kendisine yer altında çukur kazdırıp 63 yaşından sonra o çukurun içinde yaşamış… Bunlar da sevgi ölçüsü… Çağımızın insanı gibi, din ile dünyayı birbirinden ayırmaya şartlandırılmış nesillere bu sevgi ne kadar abartılmış gelirse gelsin sevgi budur… İslam muhaddisleri, Hazreti Peygamber’in hayatından velevki görüp de tebessüm ettiği, sustuğu, yapılmasını yasaklamadığı bir şey olsun, onu tesbit etmek için kıtalar aşmışlar. Deve sırtında veya yaya olarak… Uçaksız, otomobilsiz, vapursuz, trensiz…

Hazreti Peygamber’in hayatından en küçük bir “detayı”, tesbit etmek için… Tıpkı, Hazreti Peygamber traş olurken, saçının veya sakalının bir teli yere düşmesin diye çırpınan sahabi gibi…

Bize düşen, Hazreti Peygamberi, hayatının en ince ayrıntılarına kadar öğrenmek ve onunla edeblenmektir. Gülmemiz gerekiyorsa, O’nun gülüşüne özenmek.. Uyumak gerekiyorsa, O’nun gibi güzel uykulara niyetlenmek.. Namaz kılarken O’nu, oruç tutarken O’nu, çocuklarla ilgilenirken O’nu anmak. O’nun davranışlarını hatırlamak, yaşamak… 14 asrı dürüp O’nunla bütünleşmek… O’nu, O’nun çağındakiler gibi sevmek. Bir mahşer günü, O’nun sancağı altında toplanabilme tutkusuyla…

Dipnotlar: 1) Ali İmran, 31 2) Necm, 3 3) Nisal50-151 4) Haşr, 7 5) Ahzab, 21 6) Al-i İmran, 164 7) Nisa, 65 8) Nisa.115 9) Nisa, 59 10)Nisa, 81 11) Keşf’ül Hafa I/70
Sahabede Peygamber Sevgisi

İslamı öğretmeleri için bir muallim heyeti isteyen Hüzeyl kabilesi, gönderilen 6 kişilik muallim kafilesini hunharca katletti. İçlerinden Zeyd İbn’ud-Desinne’yi satmak için esir olarak götürmüşlerdi. Babasını öldürdüğüne karşılık olarak öldürmek için onu Safvan ibn-i Ümeyye satın aldı. Öldürmek üzere karşısına diktiği zaman Ebû Süfyan alaylı bir tavırla sordu:

– Sana Allah’ın adını vererek söylüyorum Ya Zeyd, söyle, şimdi senin yerine Muhammed’in elimizde olup onun boynunun vurulmasını ve sen de ailenin yanına dönmeyi istemez miydin?

Zeyd ona şöyle cevab verdi:

– Vallahi ben ailemin yanında iken Muhammed Aleyhissalatü veseslam’ın ayağına bir diken batmasına bile razı olamam!

Ebû Süfyan beyninden vurulmuşçasına haykırdı:

– Muhammed’in ashabının Muhammed’i sevdikleri kadar arkadaşları tarafından sevilen bir kimse görmedim!..

Ahmet Kurt/Zafer Dergisi

Prens Bismark’ın Hz. Muhammed Hakkındaki Beyanatı (Şiir)

Prens Bismark’ın Kuran-i Kerim ve Hz. Muhammed (s.a.v.) Hakkındaki Beyanatı

Alman Hükümdarlarından Prens Bismark ne diyor
Kuranı Kerim hakkında bir görüş belirtiyor

Diyor: “Kuranı Kerim’i iyice tetkik ettim
Her kelimesinde büyük hikmetler tespit ettim

Bunun misli hiçbir eser dünyada görülemez
Hem de bu beşeriyeti hiç idare edemez”

Bir de Peygamber’imize şöyle hitap ediyor
Bu manidar hitabında övgüler yağdırıyor

Diyorlar ki: “Ya Muhammed çok müteessir oldum
Sen’inle aynı asırda yoktum ona üzüldüm

Beşeriyet Sen’in gibi çok mümtaz bir kudreti
Yalnızca bir defa görmüş daha görmez ebedi

Bu nedenle huzurunda kemali hürmet ile
Saygı duyup eğilirim büyük bir minnet ile

Ahmet Tanyeri – DİYARBAKIR
www.NurNet.org

İncil’deki Müjde; “Son Peygamber!”

Mevcut İncillerden Matta -7 (15-20)’ye göre Hz. İsa (as) öğrencilerini yalancı peygamberlerden sakınmaları için uyarmış, gerçek ile sahteyi ayırt edebilmeleri için nasihatte bulunmuştur. Eğer kendisi son peygamber olsaydı böyle bir diyaloga gerek duymaz, kendinden sonra bir peygamber gelmeyeceğini açıkça ifade ederdi. “Ben Âkıb’ım (benden sonra peygamber yoktur).” (1) diyerek kendinden sonra peygamber gelmeyeceğini söyleyen tek peygamber Hz. Muhammed (asm)’dir.

Yüce Peygamberimiz (asm) peygamberliğinin kendinden önceki peygamber olan Hz. İsa (as) tarafından haber verildiğini “Ben İsa’nın müjdesiyim” (2) diyerek ifade etmiştir. Barnaba İncili Hz. İsa (as)’dan sonra bir başka peygamber daha geleceğini ama O’nun son peygamber olacağını şu cümlelerle bildirir: “Bana gelince, ben şimdi, dünyaya selâmet getirecek olan Allah’ın Elçisi’nin yolunu hazırlamak için dünyaya gelmiş bulunuyorum.” (Barnabas, Bölüm 72) “Kâhin karşılık verdi: “Allah’ın Elçisi geldikten sonra, başka Peygamberler gelecek mi?” İsa cevap verdi: “O’ndan sonra Allah tarafından gönderilen gerçek Peygamberler gelmeyecek ama pek çok yalancı peygamber gelecek.” (Barnabas, Bölüm 97)

Yuhanna İncili 14/16 cümlesi, Hz. Îsâ’nın: “Ben de Baba’dan dileyeceğim ve O size başka bir Períklytos verecek!” sözünü nakleder. İncil’in bu haberine istinaden ilk dönem Hıristiyanlarından kendisini Hz. İsa (as)’ın müjdelediği Períklytos ilan eden çok sayıda kişi türemiştir. Örneğin M.S. 177 yılında Methoş isimli bir Hıristiyan “Ben, İsa’nın geleceğini haber verdiği Períklytos’um diyerek peygamberliğini ilan etmiş ve çok sayıda insanı da peşinden sürüklemiştir. Bu kişi hristiyan dünyasınca zındık sayılmıştır. (3)

Períklytos sözcüğü Yuhanna İncili’nin 14:16, 14:26, 15:26 ve 16:7’inci ayetleri ile Yuhanna’nın Birinci Mektubu’nun 2:1 no’lu ayetinde geçmektedir. Períklytos gerek etimolojik, gerekse lugat anlamı itibariyle ‘şanı yüce, övülmeye layık olan’ demektir.(4)  Yeni Ahit mensupları, Períklytos kavramının “beklenen ve gelecek olan bir kişiye”  değil, Kutsal Ruh’a işaret olduğunu iddia etmektedirler. Oysaki Yuhanna İncil’de Períklytos için Gerçeğin Ruhu şeklinde tercüme edilen kısımlardaki Gerçeğin Ruhuna işaret eden zamirlerin hepsi erildir. Oysa Ruh eril değildir. Nitekim Yunancada kullanılan zamirler eril, dişil, cansız ve cinsiyetsizdir. Bu durumda burada işaret edilen Kutsal Ruh olsaydı cinsiyetsiz zamirin kullanılması gerekirdi. Eril zamirin kullanılması O’nun eril bir şahsa işaret etmesi demektir.(5) 

Ayrıca Yuhanna İncil’inde geçen Períklytos’un Kutsal Ruh diye açıklanmaya çalışılmasını eleştiren Prof. Dr. Maurice Bucaille, bu anlayışı reddederek Períklytos Hz. İsa’dan sonra gelecek, Hz. İsa (as) gibi bir Peygamber olduğunu Yunan dili etimolojisine dayanarak şöyle açıklar: “Burada öne sürülen insanlara bildirme işi hiçbir surette Kutsal Ruh’un işlerinden olan bir ilhamdan ibaret değildir. Aksine kendisini belirleyen Yunanca kelimedeki yayma kavramı sebebiyle, onun açıkça maddi bir niteliği vardır. Şu halde Yunanca ‘Akouo’ ve ‘Laleo’ fiilleri bir takım maddi işleri ifade ederler ve bu fiiller ancak işitme ve konuşma organlarına sahip bir varlıkla ilgili olabilirler. Dolayısıyla bu fiilleri Kutsal Ruh’a uygulamak mümkün değildir.(6)

İbn Hişam, İbn İshak’ın Yuhanna İncili’nin 15/26-27. âyetlerini şöyle tercüme ettiğini bildirmiştir : “Babanın size göndereceği Münhamanna, Baba’dan çıkan hakikat ruhu geldiği zaman, benim için şahitlik edecektir. Siz de şahitlik edeceksiniz; çünkü başlangıçtan beri benimle berabersiniz. Bunu size, yanlışa sapmayasınız diye söylüyorum.” Münhamanna, Süryanice’de Muhammed karşılığındadır. Yunanca’sı Períklytos’tur. (7) Hıristiyanlar İncilin asıl nüshasında Períklytos kelimesinin geçmediğini geçen kelimenin Paráklêtos olduğunu iddia ederler. Bu iki kelimenin fonetik olarak birbirlerine yakınlığı karşısında, çevirmenlerin -yahut daha büyük bir ihtimalle sonraki tarihlerdeki yazıcıların- bu iki ifadeyi nasıl karıştırdıklarını anlamak kolaylaşır. (8)

Olaya tarih açısından bakacak olursak, Filistinli Hıristiyanların ana dilinin dokuzuncu asra kadar Süryanice olduğunu görürüz. Bu bölge, yedinci yüzyılın ilk yarısında Müslüman topraklarına katılmıştı. İbn İshak 768’de ve İbn Hişam 828 yılında vefat etmişti. Demek ki, her iki yazar ve âlimin zamanında Filistinli Hıristiyanlar Süryanice konuşuyor ve yazıyorlardı. Her ikisi için kendi memleketlerinin Hıristiyan tebaasıyla temas kurmaları hiçte zor değildi. Ayrıca, o devirde Yunanca konuşan yüzbinlerce Hıristiyan, Müslüman topraklarında yaşıyorlardı. Bu nedenle, kendileri, Süryanice’nin hangi sözcüğünün Yunanca’nın hangi sözcüğüne eş anlamda olduğunu gayet iyi bilebiliyorlardı. Şimdi İbn İshak’ın naklettiği tercümede Süryanice kelime, “Munhamanna” geçmişse ve İbn İshak veya İbn Hişam bunun Arapça “Muhammed” kelimesi ya da Yunanca Períklytos sözcüğüne eş anlamda kullanıldığını açıklamışsa, Hz. İsa’nın Hz. Peygamber’in (s.a.) mübarek ismini vererek kendisinden sonra dünyaya geleceğini müjdelemiş olmasında hiçbir şüphe kalmıyor. Burada şu noktaya da dikkat edilmelidir ki, İncil’in dördü de, Hz. İsa’dan sonra Hıristiyanlığı kabul etmiş olan Helence konuşanlar tarafından kaleme alınmıştı. Bu yazar ve kâtiplere Hz. İsa’nın söz ve hareketleriyle ilgili ifadeler, herhangi bir yazılı metinden değil Süryanice konuşan kişilerin şifahi rivayetleri şeklinde geçmişti. Bu ifade ve rivayetler daha sonra Süryanice’den Helence’ye çevrilmişti.

İncillerin hiçbiri Miladi 70’ten önce kaleme alınmamıştı. Bu İncillerin hiçbir Helence nüshası muhafaza edilememiştir. Hâlbuki İncillerin ilki Helence yazılmıştı. Matbaanın bulunuşundan önce kaleme alınan ve müsveddeler halinde toplanan Helence İncillerin ilk nüshaları 4. asırdan öteye gitmiyor. Bu bakımdan, Hz. İsa’dan (as) sonra aradan geçen 300 senede bu kitaplarda ne gibi değişiklikler yapıldığını tam kestirmek hemen hemen imkânsızdır.(9)

Yüce Peygamberimize (asm) vahiy geldiğinde peygamberimizin yaşadığı durumu anlamak için Hz. Hatice Varaka bin Nevfel’e götürmüştür. Varaka bin Nevfel Hz. Hatice (r.a.)’ın akrabası, Mekke’nin rahibi ve vaiziydi. Tevrat ve İncil’i biliyordu ve bunları Arapçaya tercüme etmişti. Varaka bin Nevfel durumu dinledikten sonra Hz. Muhammed’e (asm) peygamberlik verildiğini müjdelemiştir. (10)

Hıristiyan bir âlim olan Varaka bin Nevfel’in bu şehadeti de Kitab-ı Mukaddeste Hz. İsa’dan sonra bir başka peygamberin geleceğine bir delildir.

ZAFER KARLI

www.NurNet.Org

Kaynakça:

1-Buhârî, Menâkıb,18

2-Ahmed b. Hanbel, Müsned, IV, 127; V, 262

3-Davud, Abdülahad, Tevrat ve İncil’e Göre Hz. Muhammed, s.291; ayrıca bkz: el-Hindî, Rahmetullah, İzhâru’l-Hakk Tercümesi, s.677; el-Cisr, Hüseyin, Risâle-i Hamîdiyye, s.60.

4-Davud, Abdulahad; Tevrat ve İncil’e Göre Hz. Muhammed, s. 276

5-Çanakkale Onsekiz mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2012/1, Cilt 1, Sayı 1 (Sayfa 11-25)

6-Tevrat, İnciller Kur’an-ı Kerim ve Bilim – Maurice Bucaille

7-İbn Hişam, es-Sîratü’n-Nebeviyye, I, 187-188, Riyad, 1413/1992

8- Muhammed Esed, Meal-Tefsir, 61/6 dipnot

9-Mevdudi, Tefhimul Kur’an, 61/6

10-İbn-i Hişâm, Sîre: 1/254; İbn-i Kesîr, Sîre: 1/404

19. Mektup 16. İşaret 3. Hüccetin Kısmen Şerh ve İzahı

“Yine İncil-i Yuhanna, Onaltıncı Bab ve yedinci âyeti şudur: “Amma ben, size hakkı söylüyorum. Benim gittiğim, size faidelidir. Zira ben gitmeyince, tesellici size gelmez.” İşte bakınız! Reis-i Âlem ve insanlara hakikî teselli veren, Muhammed-i Arabî Aleyhissalâtü Vesselâm‘dan başka kimdir? Evet, Fahr-i Âlem odur ve fâni insanları idam-ı ebedîden kurtarıp teselli veren odur.

Hem İncil-i Yuhanna, Onaltıncı Bab, sekizinci âyeti: “O dahi geldikte; dünyayı günaha dair, salaha dair ve hükme dair ilzam edecektir.” İşte dünyanın fesadını salaha çeviren ve günahlardan ve şirkten kurtaran ve siyaset ve hâkimiyet-i dünyayı tebdil eden Muhammed-i Arabî Aleyhissalâtü Vesselâm’dan başka kim gelmiş?” (Mektubat, 19. Mektup, 16. İşaret 3. Hüccet)

Şerh ve İzah :

Mevcut İncillerden Matta -7 (15-20)’ye göre Hz. İsa (as) öğrencilerini yalancı peygamberlerden sakınmaları için uyarmış, gerçek ile sahteyi ayırt edebilmeleri için nasihatte bulunmuştur. Eğer kendisi son peygamber olsaydı böyle bir diyaloğa gerek duymaz, kendinden sonra bir peygamber gelmeyeceğini açıkça ifade ederdi. “Ben Âkıb’ım (benden sonra peygamber yoktur).”(1) diyerek kendinden sonra peygamber gelmeyeceğini söyleyen tek peygamber Hz. Muhammed (asm)’dir. Yüce Peygamberimiz (asm) peygamberliğinin kendinden önceki peygamber olan Hz. İsa (as) tarafından haber verildiğini “Ben İsa’nın müjdesiyim” (2) diyerek ifade etmiştir. İlk dönem Hıristiyanlarından kendisini Períklytos ilan eden çok sayıda kişi türemiştir. Örneğin M.S. 177 yılında Methoş isimli bir Hıristiyan “Ben, İsa’nın geleceğini haber verdiği Períklytos’um diyerek peygamberliğini ilan etmiş ve çok sayıda insanı da peşinden sürüklemiştir. Bu kişi hristiyan dünyasınca zındık sayılmıştır. (3) Períklytos gerek etimolojik, gerekse lugat anlamı itibariyle ‘şanı yüce, övülmeye layık olan’ demektir.(4)

Períklytos sözcüğü Yuhanna İncili’nin 14:16, 14:26, 15:26 ve 16:7’inci ayetleri ile Yuhanna’nın Birinci Mektubu’nun 2:1 no’lu ayetinde geçmektedir. Yeni Ahit mensupları, Períklytos kavramının “beklenen ve gelecek olan bir kişiye”  değil, Kutsal Ruh’a işaret olduğunu iddia etmektedirler. Oysaki Yuhanna İncil’de Períklytos için Gerçeğin Ruhu şeklinde tercüme edilen kısımlardaki Gerçeğin Ruhuna işaret eden zamirlerin hepsi erildir. Oysa Ruh eril değildir.

Nitekim Yunancada kullanılan zamirler eril, dişil, cansız ve cinsiyetsizdir. Bu durumda burada işaret edilen Kutsal Ruh olsaydı cinsiyetsiz zamirin kullanılması gerekirdi. Eril zamirin kullanılması O’nun eril bir şahsa işaret etmesi demektir.(5)  Ayrıca Yuhanna İncil’inde geçen Períklytos’un Kutsal Ruh diye açıklanmaya çalışılmasını eleştiren Prof. Dr. Maurice Bucaille, bu anlayışı reddederek Períklytos Hz. İsa’dan sonra gelecek, Hz. İsa gibi bir Peygamber olduğunu Yunan dili etimolojisine dayanarak şöyle açıklar: “Burada öne sürülen insanlara bildirme işi hiçbir surette Kutsal Ruh’un işlerinden olan bir ilhamdan ibaret değildir. Aksine kendisini belirleyen Yunanca kelimedeki yayma kavramı sebebiyle, onun açıkça maddi bir niteliği vardır. Şu halde Yunanca ‘Akouo’ ve ‘Laleo’ fiilleri bir takım maddi işleri ifade ederler ve bu fiiller ancak işitme ve konuşma organlarına sahip bir varlıkla ilgili olabilirler. Dolayısıyla bu fiilleri Kutsal Ruh’a uygulamak mümkün değildir.(6)

Öte yandan Barnaba İncili Hz. İsa’dan sonra bir başka peygamber daha geleceğini ama O’nun son peygamber olacağını şu cümlelerle bildirir: “Bana gelince, ben şimdi, dünyaya selâmet getirecek olan Allah’ın Elçisi’nin yolunu hazırlamak için dünyaya gelmiş bulunuyorum.” (Barnabas, Bölüm 72) “Kâhin karşılık verdi: “Allah’ın Elçisi geldikten sonra, (daha) başka Peygamberler gelecek mi?” İsa cevap verdi: “O’ndan sonra Allah tarafından gönderilen gerçek Peygamberler gelmeyecek ama pek çok yalancı peygamber gelecek.” (Barnabas, Bölüm 97,)

İbn Hişam, İbn İshak’ın Yuhanna İncili’nin 15/26-27. âyetlerini şöyle tercüme ettiğini bildirmiştir : “Babanın size göndereceği Münhamanna, Baba’dan çıkan hakikat ruhu geldiği zaman, benim için şahitlik edecektir. Siz de şahitlik edeceksiniz; çünkü başlangıçtan beri benimle berabersiniz. Bunu size, yanlışa sapmayasınız diye söylüyorum.” Münhamanna, Süryanice’de Muhammed karşılığındadır. Yunanca’sı Períklytos’tur. (7) Hıristiyanlar İncilin asıl nüshasında Períklytos kelimesininin geçmediğini geçen kelimenin Paráklêtos olduğunu iddia ederler. Bu iki kelimenin fonetik olarak birbirlerine yakınlığı karşısında, çevirmenlerin -yahut daha büyük bir ihtimalle sonraki tarihlerdeki yazıcıların- bu iki ifadeyi nasıl karıştırdıklarını anlamak kolaylaşır. (8) Olaya tarih açısından bakacak olursak, Filistinli Hıristiyanların ana dilinin dokuzuncu asra kadar Süryanice olduğunu görürüz. Bu bölge, yedinci yüzyılın ilk yarısında Müslüman topraklarına katılmıştı. İbn İshak 768’de ve İbn Hişam 828 yılında vefat etmişti. Demek ki, her iki yazar ve âlimin zamanında Filistinli Hıristiyanlar Süryanice konuşuyor ve yazıyorlardı. Her ikisi için kendi memleketlerinin Hıristiyan tebaasıyla temas kurmaları hiçte zor değildi. Ayrıca, o devirde Yunanca konuşan yüzbinlerce Hıristiyan, Müslüman topraklarında yaşıyorlardı. Bu nedenle, kendileri, Süryanice’nin hangi sözcüğünün Yunanca’nın hangi sözcüğüne eş anlamda olduğunu gayet iyi bilebiliyorlardı. Şimdi İbn İshak’ın naklettiği tercümede Süryanice kelime, “Munhamanna” geçmişse ve İbn İshak veya İbn Hişam bunun Arapça “Muhammed” kelimesi ya da Yunanca Períklytos sözcüğüne eş anlamda kullanıldığını açıklamışsa, Hz. İsa’nın Hz. Peygamber’in (s.a.) mübarek ismini vererek kendisinden sonra dünyaya geleceğini müjdelemiş olmasında hiçbir şüphe kalmıyor. Burada şu noktaya da dikkat edilmelidir ki, İncil’in dördü de, Hz. İsa’dan sonra Hıristiyanlığı kabul etmiş olan Helence konuşanlar tarafından kaleme alınmıştı. Bu yazar ve kâtiplere Hz. İsa’nın söz ve hareketleriyle ilgili ifadeler, herhangi bir yazılı metinden değil Süryanice konuşan kişilerin şifahi rivayetleri şeklinde geçmişti. Bu ifade ve rivayetler daha sonra Süryanice’den Helence’ye çevrilmişti. İncillerin hiçbiri Miladi 70’ten önce kaleme alınmamıştı. Bu İncillerin hiçbir Helence nüshası muhafaza edilememiştir. Hâlbuki İncillerin ilki Helence yazılmıştı.

Matbaanın bulunuşundan önce kaleme alınan ve müsveddeler halinde toplanan Helence İncillerin ilk nüshaları 4. asırdan öteye gitmiyor. Bu bakımdan, Hz. İsa’dan (as) sonra aradan geçen 300 senede bu kitaplarda ne gibi değişiklikler yapıldığını tam kestirmek hemen hemen imkânsızdır.(9)

Sonuç :

Yüce Peygamberimize (asm) vahiy geldiğinde peygamberimizin yaşadığı durumu anlamak için Hz. Hatice Varaka bin Nevfel’e götürmüştür. Varaka bin Nevfel Hz. Hatice (r.a.)’ın akrabası, Mekke’nin rahibi ve vaiziydi. Tevrat ve İncil’i biliyordu ve bunları Arapçaya tercüme etmişti. Varaka bin Nevfel durumu dinledikten sonra Hz. Muhammed’e (asm) peygamberlik verildiğini müjdelemiştir.(10) Hıristiyan bir âlim olan Varaka bin Nevfel’in bu şehadeti de Kitab-ı Mukaddeste Hz. İsa’dan sonra bir başka peygamberin geleceğine bir delildir.

ZAFER KARLI

www.NurNet.Org

Kaynakça:

1-Buhârî, Menâkıb,18

2-Ahmed b. Hanbel, Müsned, IV, 127; V, 262

3-Davud, Abdülahad, Tevrat ve İncil’e Göre Hz. Muhammed, s.291; ayrıca bkz: el-Hindî, Rahmetullah, İzhâru’l-Hakk Tercümesi, s.677; el-Cisr, Hüseyin, Risâle-i Hamîdiyye, s.60.

4-Davud, Abdulahad; Tevrat ve İncil’e Göre Hz. Muhammed, s. 276

5-Çanakkale Onsekiz mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2012/1, Cilt 1, Sayı 1 (Sayfa 11-25)

6-Tevrat, İnciller Kur’an-ı Kerim ve Bilim – Maurice Bucaille

7-İbn Hişam, es-Sîratü’n-Nebeviyye, I, 187-188, Riyad, 1413/1992

8- Muhammed Esed, Meal-Tefsir, 61/6 dipnot

9-Mevdudi, Tefhimul Kur’an, 61/6

10-İbn-i Hişâm, Sîre: 1/254; İbn-i Kesîr, Sîre: 1/404