Etiket arşivi: nefis

Günlük Paylaşımlar

Kabağın Sahibi !

1 Yorum

Vaktiyle bir derviş, nefisle mücadele makamının sonuna gelir.

Meşrebin usulünce bundan sonra her türlü süsten, gösterişten arınacak, varlıktan vazgeçecektir.

Fakat iş yamalı bir hırka giymekten ibaret değildir. Her türlü görünür süslerden  de arınması gereklidir.. .

Saç, sakal, bıyık, kaş, ne varsa hepsinden. Derviş, usule uygun hareket eder, soluğu berberde alır.

 – Vur usturayı berber efendi, der.

Berber dervişin saçlarını kazımaya baslar. Derviş aynada kendini takip etmektedir. Başının sağ kısmı tamamen kazınmıştır. Berber tam diğer tarafa usturayı vuracakken, yağız mı yağız, bıçkın mı bıçkın bir kabadayı girer içeri.

Doğruca dervişin yanına gider, başının kazınmış kısmına okkalı bir tokat atarak:

– Kalk bakalım kabak, kalk da tıraşımızı olalım, diye kükrer.

Dervişlik bu… Sövene dilsiz, vurana elsiz gerek. Kaideyi bozmaz derviş.

Ses çıkarmaz, usulca kalkar yerinden. Berber mahcup, fakat korkmuştur. Ses çıkaramaz.

Kabadayı koltuğa oturur, berber tıraşa başlar. Fakat küstah kabadayı tıraş esnasında da sürekli aşağılar dervişi, alay eder:

 ‘Kabak aşağı, kabak yukarı.’

Nihayet tıraş biter, kabadayı dükkândan çıkar. Henüz birkaç metre gitmiştir ki, gemden boşanmış bir at arabası yokuştan aşağı hızla üzerine gelir.

Kabadayı şaşkınlıkla yol ortasında kalakalır. Derken, iki atın ortasına denge için yerleştirilmiş uzun sivri demir karnına dalıverir.

Kabadayı oracığa yığılır, kalır. Ölmüştür. Görenler çığlığı basar.

 Berber ise şaşkın, bir manzaraya, bir dervişe bakar, gayri ihtiyarî sorar:

 – Biraz ağır olmadı mı derviş efendi?

 Derviş mahzun, düşünceli cevap verir:

 – Vallahi gücenmedim ona. Hakkımı da helal etmiştim. Gel gör ki kabağın bir sahibi var. O gücenmiş olmalı!

…

Kibirlilerin ve zalimlerin kulakları çınlasın!

Ali Nureddin

www.NurNet.Org  

Yazılar

Sırat-ı Müstakim

3 Yorum

Sırat-ı Müstakimin manası hak yol, “dosdoğru yol” (Fatiha, ayet 6) demektir. Emir edildiği üzere Cenab-ı Allah’ın gösterdiği hidayet yoludur. Kur’an’ı Kerim’den, Ruhun, Vücudun, Nefsin ve İradenin sırat-ı Müstakimi’nden bahsetmektedir. Bunlardan vücudun sıratı müstakimi fiziki ve somut; Ruh, Nefis ve İradenin sırat-ı müstakimi ise soyut olduğu görülmektedir.

Bediüzzaman İşaratü’l İ’caz’da Sırat-ı müstakimi şöyle ifade etmektedir: Sırat-ı müstakim yiğitlik, yüreklilik, cesurluk, korkusuzluk ve kahramanlık, helâle razı olup haramdan kaçınma, İlâhi gayeden meydana çıkan “adl ve adalete işarettir” .

“Şöyle ki: tagayyür, inkılâp ve felâketlere maruz ve muhtaç şu insan bedeninde iskân edilen ruhun yaşayabilmesi için üç kuvvet ihdas edilmiştir. Bu kuvvetlerin birincisi, menfaatleri celp ve cezp için, kuvve-i şeheviye-i behimiye; ikincisi, zararlı şeyleri def için, kuvve-i subuiyye-i gadabiye; üçüncüsü, nef ve zararı, iyi ve kötüyü birbirinden temyiz için, kuvve-i akliye-i melekiyedir” (İşaratül İ’caz.)

İnsandaki bu kuvvelere şeriatça bir had ve bir nihayet tayin edilmiş ise de, fıtraten tayin edilmemiş olduğundan, bu kuvvetlerin her birisi, tefrit, vasat, ifrat namıyla üç mertebeye ayrılırlar.

Kuvve-i şeheviye-i behimiye: Menfaatleri kendine çekme, hayvani istek ve arzulara ait duygu, cinsi istek duygusu, dünya zevklerine istek duygusu; yeme, içme, konuşma, uyuma istek ve hissi gibi kabiliyetlerdir. Bunda ifrat, tefrit ve vasat üç kuvve vardır. “Tefrit kuvvesi humuttur (Cinsi isteksiz) ki, ne helâle ve ne de harama şehveti, iştihası yoktur. İfrat mertebesi fücurdur (günahkârlık, ahlaka aykırı, cinsi sapıklık) ki, namusları ve ırzları payimal etmek iştihasında olur. Vasat mertebesi ise, iffettir ki, helâline şehveti var, harama yoktur.”

Kuvve-i sebuiyye-i gadabiye: zararlı şeyleri defetmeye sevk eden gazap hissi ve duygusudur. Bunda Tefrit mertebesi, korkaklık ve yüreksizliktir. Korkulmayan şeylerden bile korkar. İfrat mertebesi, öfkelenme, köpürme, kızma ve aşırı hiddet gibi ne maddi ne de manevi hiçbir şeyden korkmaz, bütün tazyik ve baskı, zorbalık ve zulümler tamamen bunun ürünüdür. Vasat mertebesi ise kuvvetini yiğitlikte, cesurluk ve kahramanlıkta kullanarak dünya ve ahireti için canını feda eder, meşru olmayan şeylere karışmaz.

Mehmet Akif şöyle demiş, “Yumuşak huylu isem, kim demiş uysal koyunum/Kesilir fakat çekmeye gelmez boynum.” Başkalarına zarar vermeden, uysal koyun değil, aslan gibi kükreyen imanlı bir M.Akif’tır. Kükreyenlerden,  haykıranlardan bahsedince elbette,  Bediüzzaman akla gelir. İşte o İslam mücahidi, İman, İslam ve Kur’an adına dinine zarar gelmesin diye gençliğini ve tüm hayatını feda etmiştir. “Başımda ki saçlarım sayısınca başlarım olsa, her gün birini kesseniz, İman ve Kur’an’a feda olan bu baş zındıkaya eğilmeyecektir.” İşte yiğitlikte kahramanlık ta  budur. Sefih ve mimsiz medeniyetin zulmü altında yetişen gençlerin sonu da elbette bugün ki tahribat ve anarşistliktir.

Kuvve-i akliye-ı Melekiye: akıl ve meleke duygusudur. Bunun tefrit mertebesi, ahmaklık ve kalın kafalılıktır. Hiçbir şeyden haberi olmaz. İfrat mertebesi, haksız yere aldatıcı sözlerle karşı tarafı iknaa çalışmak demagoji ve lâfazanlık yapmaktır. Hakkı batıl, batılı hak suretinde gösterebilecek zekâya sahiptir. Vasat mertebesi ise hakkı hak, batılı batıl bilir. Kötülüklerden uzak kalır. Böylece hem kişi, hem aile hem de toplum olarak herkes rahat eder, huzur ve emniyet içerisinde yaşar.

Rüstem Garzanlı – Diyarbakır

www.NurNet.org

Yazılar

Günahkar Psikolojisi

Yorum yapın

“Çünkü nefis, daima kötülüğü emreder.” (Yusuf; 53)

“Günahın açığını da, gizlisini de bırakın.” (En’am 120)

Günah, cennet yurduna giden nurlu yolda, bizi yolumuzdan alıkoyabilecek en büyük engeldir. Bu engeli çıkaranların başında ise şüphesiz nefsimiz gelir. Nefsin çok çalışkan ve kurnaz olması ise,bu yoldaki ilerlememizi daha da zorlaştırır. Aslına bakılırsa nefsimizle her an bir mücadele içindeyiz. Burada asıl sorun şu: 

Günah işledikten sonraki psikolojik durumumuz, nefsimiz tarafından yönlendirilebilmektedir. Nitekim ’günahkar’ bir insan, nefsi tarafından yanıltılmaya çok uygundur.

Haftalar süren izlenimler neticesinde ortaya çıkan çalışmamızın bir kısmını bu yazıda neşrederek, günahkar insanların ortak psikolojisini ve farkedilmeden nefsimiz tarafından nasıl yönlendirilebileceğimizi ortaya çıkarmaya çalıştık.

Bu çalışmamızda günahkar psikolojisini dörde böldük. Bunlar:

1-Günahı farketmek. Temize çıkma, günahı mübahlaştırmak

2-Güvence altında olduğunu zannetmek

3-Başkalarıyla karşılaştırmak

4-Umutsuzluk evresi

 1-Günahı farketmek. Temize çıkma, günahı mübahlaştırma evresi:

Günah işledikten sonra yaptığının bir hata olduğunu kabullenmekle başlar bütün süreç. Artık bir yola girilmiştir. Nefsin aldatmasıyla yapılan tek şey, o yolda olmanın aslında doğru olabileceğine, bu durumda olmaya mecbur kalındığını veya göründüğü kadar kötü olmadığına inandırmaktır kendini.

Zaten diğer evrelerdeki düşünceler, bu evrenin mahsulü olarak karşımıza çıkar.

Her insan, hangi konuda olursa olsun kendini haklı görmek istediği için, artık içinde bulunduğu bataklığı çiçeklerle kaplamaya başlar.

Fakat bu günah bataklığının üstünü güzel çiçeklerle süslemek, altında kötü kokular saçan bir bataklık olduğu hakikatini değiştirmez.

Sonuç itibariyle nefis devreye girerek  bazı gönül rahatlatıcı sözler fısıldar. Genç insanlarda özellikle şu düşüncelerin hakim olduğunu gördük:

’Namaz kılmıyorum ama gönlüm temiz’

‘Bu zamanda günah olan şeylerden uzak durmak zaten imkansız’

‘Benim kız/erkek arkadaşım var ama böylelikle başka kızlara/erkeklere

bakmıyorum’

‘Biliyorum bu yaptığım günah ama ne yapayım işte…’

‘Gıybet gibi olmasın ama…’ (fakat konuştuğu gıybettir)

‘Beni bilen nasıl olsa biliyor’ (Allah beni kabul edecekse böyle kabul

etsin der gibi)

 2-Güvence altında olduğunu düşünme evresi:

Her çukura düşen insan elinden tutacak birisini bekler. Her yerde ve mekanda bir umut belirsin ister. Çoğu kez de bir umut vardır. Ama şu da bir gerçek ki, her umut olarak gördüğümüz şey, bizim için bir umut kaynağı değil, bilakis bir hüsran sebebi olabilir.

İşlenilen günahların ardından bir çok insanda bu psikoloji hakim olmaktadır. Yaptığı şeyin günah olduğunu bilen mümin, bu sefer kendisini güvende hissetme arzusu besler. Bu duygu neticesinde, işlemiş olduğu günahtan duyduğu azabı bastırmak ister. Yukarıda da belirttiğimiz gibi bir çok insan dinimizce bizlere bir dayanak noktası ve bir umut ışığı teşkil eden bazı şeyleri (Allah’ın Rahman ve Rahim olduğunu bilmemiz gibi mesela) kendi vicdan azaplarını gidermek için ‘sömürmesi’ , mümin insana yakışır bir hareket değildir.

Nefsimiz, bizlerin böyle bir lükse sahip olduğumuz inancına kaptırmaması için bu psikolojik evrede meydana gelen bazı yanlış düşünce ve fikirleri sayalım:

‘Yanar yanar çıkarız. Nasıl olsa müslüman değil miyiz. Eninde sonunda Cennete gireceğiz’

‘Bu günahı işledim ama öte yandan……. sevaplarım var’ (ameline güvenmek)

 3-Kendini diğer insanlarla karşılaştırma evresi:

İnsanoğlunun vazgeçemediği bir şey varsa o da kendisini başkalarıyla karşılaştırmaktır. Bundan büyük bir lezzet alır insan.

Diğerleriyle malını mülkünü karşılaştırıp, kendisinde daha fazla olduğunu görünce, insanlar bir haz duyamayacaksa, onca maddi varlığın ne kıymeti var değil mi?

Fakat bir çok insan sadece bununla da yetinmeyip, aynı düşünce tarzını manevi boyutlara da taşımaktalar. Böylelikle 2. maddede zikrettiğimiz, kendini güvence altında hissetme arzusu tatmin edilmiş bulunuyorlar.

Gariptir ki, kendisini karşılaştırdıkları insanlar, kendilerine nazaran daha günahkar olan, dini emirleri kendilerinden daha az yerine getiren insanlardır.

Elbette öyle olacak…

Nefis, kendimizi bir islam alimi veya sahabelerle karşılaştırmamıza izin verse işsiz kalırdı.

Onu da becersek, o sahabeydi, büyük bir evliyaydı, ona zaten yetişemezsin gibi sun’i fikirlerle aklımızı çelmeye çalışır, böyle bir karşılaştırmanın saçma olduğu kanısına varmamız için de elinden geleni yapardı ya neyse..

Çoğu kez de,okulda öğrendiği gibi, iki yanlış bir doğruyu götürür mantığı çerçevesinde yapılan karşılaştırmalar veya kendi eksiklerini diğer insanlarla karşılaştırarak rahatlamak da bu evrenin içine katılabilir.

Gözlemlerimiz neticesinde dikkatimizi çeken bazı örnekler:

‘Başkaları neler yapıyor, benin işlediğim günahtan ne çıkar ki?’ (günahı küçümsemek)

‘…. bile beceremiyor, ben nasıl bu günahtan uzak durabilirim ki?’

‘Evet … günahlarım var ama öte yandan …. sevaplarım, iyi yönelerim var’ (kendi fiilerini karşılaştırma/iki salih amel bir günahı götürür mantığı ismini verdiğimiz psikoloji)

 4-Umutsuzluk Evresi

 İşlediği günahların yükünü taşıyamayıp bu bataklıktan kurtulamadığı için, her şeyden umudunu kesip, daha çok günahların içinde boğulan insanları gördünüz mü?

Ben çok gördüm. Eğer bir insan işlediği günahlardan dolayı daha çok ümitsizliğe kapılıyor, direncini yitiriyorsa, bu nefsinin, onun üzerinde kurmuş olduğu hakimiyetinin en bariz göstergesidir.

Bu evre hem çok önemli olduğu, hem de diğer yazımızda bu konuya değineceğimiz için, ümitsizliğe düşmüş insanların sarfettiği bazı cümle ve düşünceleri örnek vererek yetiniyoruz:

‘Benden zaten adam olmaz’

‘O kadar günahım var, namaz kılsam ne olacak ki sanki?’

‘Zaten batacağım kadar günaha batmışım, işlediğim günahlara devam etsem de etmesem de benim için  bir’

Bu evrelerin her insanda meydana gelmesi veya saydığımız sıralamaya uygun olması gerekmez. Amacımız, bu düşüncelere kapıldığımızda, bunların nefsimizden geldiğini bilmemizi sağlamak ve günahkar insanların savaştıkları psikolojik durumlarını hatırlatmaktı. Elbette ki her madde için ayrı bir yazı neşretmek gerekir, fakat konumuz çok kapsamlı olduğu için bu kadarıyla yetindik.

Şunun tekrar altını çizmekte fayda var: Evrelerdeki zikrettiğimiz düşünceler, ancak işlediğinin günah olduğu bilincine sahip olan insanlarda meydana gelir. İşlediğinin günah olduğunu tam anlamıyla idrak etmemiş olan insanlar da meydana gelmesi çok az rastlanılan bir durumdur.

Bu yazımızda sadece problemlerden bahsettik. Müslümanların neden günah işlediğini ve bundan kurtulmak için ne gibi çözümlere başvurabileceğimizi diğer yazımızda konu edineceğiz.

Hiçbir kaynağa başvurmadan ortaya çıkan çalışmamızı neşrettiğimiz bu yazıda, elbette ki eksikler veya yanlışlar mevcut olabilir.

En iyisini Rabbim bilir

Hüseyin Tuğrul

www.NurNet.org

Risale Çalışmaları

Teslimiyet, Tazim ve Zulüm

Yorum yapın

Bediüzzaman Birinci Lem’a’da “Lailahe illa ente sübhaneke inni küntü minezzalimin” (Senden başka ilâh yoktur. Seni her türlü noksandan tenzih ederim. Gerçekten ben kendine zulmedenlerden oldum. Enbiyâ Sûresi, 21:87) duasının sırlarını açar.

Sır; herkesin göremeyeceği, anlayamayacağı, hissedemeyeceği muamma bir hakikattir. Hakikat layık olana açılır, kalpleri latif ve parlak olanlara yansır. Sırlar da böyle bir kalbin müşterisidir.

Mümin görev adamıdır, sorumluluk sahibidir. Münkirler gibi görevinden ve sorumluluklarından kaçamaz. Müminin iman ve ibadetten başka bir de tebliğ görevi var. Bu görev; iyilikleri teşvik ve kötülüklerden kaçındırmak olarak belirginleşir. Mümin, hakikatleri sevdiklerine aktaran, muhtaç olanlarla paylaşandır.

Bediüzzaman kalbine yansıyan sırları bizimle paylaşıyor.

“Lailahe illa ente sübhaneke inni küntü minezzalimin” duası Kur’an’da da geçtiği üzere Hz. Yunus’a ait. Hz. Yunus bu duayı, tebliğ etmekle görevli olduğu kavmine öfkelenip Rabbinden izin gelmeksizin görevini terk ederek deniz yolculuğuna çıkması, fırtınalı, dalgalı ve kapkaranlık bir gecede denize atılıp bir balık tarafından yutulması üzerine, balığın karnında yapıyor.

Bediüzzaman bu olayı fazla detaya girmeden bir sinema perdesi gibi kurguluyor. Sadece maksadına yetecek kadarını özetliyor. İşin teferruatını Kur’an’a ve tarih kitaplarına bırakıyor. Onların haklarını gasp etmiyor.

Bediüzzaman kısaca; “Deniz fırtınalı ve gece dağdağalı ve karanlık ve her taraftan ümit kesik bir vaziyette.” diyor. Denizin ortasında dalgalarla boğuşan bir gemi, çaresiz insanlar, Allah’tan başka yardım edecek kimse yok ve balığın karnında Rabbini yalvaran bir nebi Hz. Yunus.

21. Yüzyılın teknolojisi ve bütün imkanları ellerinde olsa bile hiç kimsenin, hiçbir yardımlarının dokunamayacağı çok vahim bir durum. Bütün bütün çaresizlik. Bediüzzaman, tasvir ettiği o vaziyette, sebeplerin suskunluğunu, emre amade ve boynu bükük duruşlarını nazarlara veriyor ve Hz. Yunus’u o durumdan kurtaracak olan Zatın hem balığa, hem denize, hem geceye, hem gökyüzüne hükmü geçebilecek olan kudretli bir Zat olabileceğini net bir şekilde ortaya koyuyor.

Bediüzzaman bu tasviri yapıp bırakmaz. Kalbindeki sırları ifşa etmeye çalışır. Bunu yaparken de farklı bir yöntem izler. İnsanlık tarihinin ibretlik bir hadisesini alır, yüzyılımızın İslam toplumunun gündemine getirerek motif motif işlemeye başlar.

Hz Yunus’un bulunduğu şartlar ile bizim şartlarımızı karşılaştırır ve bizim şartlarımızın yüz derece daha müthiş olduğunu nazarlara verir. Geleceğimizi geceye banzetir, gafletimizin geleceğimize yüz perde çekerek kalınlaştırdığını belirtir.

Gaflet, görevi ve görev yerini terk etme, unutma veya yüz çevirme anlamlarını da taşır. İbadet ve tebliğ görevini terk eden gafildir. Geleceğini karartır. En dehşetlisi de imansızlıktır ki, bu aynı zamanda asrımızın bir hastalığıdır, sahibini yüzer dehşetli karanlıklar içinde bırakır.

Bediüzzaman dünyamızı Hz Yunus’un denizinin yerine koyar. Nefsimizin heveslerini de balığa benzetir.

Nefsimizin hevesleri, denizin suyu kadar çok değil mi, bir o kadar da vazgeçmesi zor bir cazibeye sahip değiller mi?

Görevden uzaklaşma bizi heves denizine atıyor, nefsimiz de balık gibi bizi yutuyor ve vahdet nurunu bize göstermemek için gözümüzün önüne birçok perdeler çekerek ebedi hayatımızı karartmaya çalışıyor. Hz Yunus aleyhisselamın asrından bizim asrımıza yansıyan balık figürü en fazla yüz yıllık hayata bedel, bizden ebedi bir hayat alacak kadar dehşet saçıyor.

Bediüzzaman, insanların çok aciz ve her şeye muhtaç oluşlarına, sebeplerin acziyetine, hiçbir tesirlerinin olmayışlarına ve emir almadan hiçbir şey yapamayacaklarına parmak basıyor. Bir kalemin, yazan birisi olmazsa yazamayacağı, bir kılıcın kesen biri olmadan kesemeyeceği gibi.

Sebepler birer araçtır. Onları yaratan, emir verip iş yaptıran ve onlardan bir sonuç çıkaran da Rabbimizdir. Bu hakikat ışığında, aleyhimize ittifak eden sebeplerin durup dururken ittifak etmediklerini, muhakkak bir görev ihmalimiz olduğunu, bütün bunların da görevi bize veren Rabbimiz tarafından sevk edilmiş olduklarını anlamak zor olmasa gerektir. Sevk eden elbette durdurur. Ama sevke sebep olan insanın kendisidir, durdurması için Allah’a yalvarıp yakaracak olan da yine insanın kendisi olacaktır.

Hz. Yunus hatasını anlamış, pişmanlık duymuş ve; “Gerçekten ben kendine zulmedenlerden oldum.” itirafında bulunmuştur. Sonuçta aleyhine ittifak eden fırtına dinmiş, deniz durulmuş, gece parlak bir ayla aydınlanmış, balık bir denizaltı gibi ona hizmet vermiş ve bir de selametli bir kıyıya getirip bırakmış.

Bediüzzaman aynı şekilde bizim de, çalkantılı dünya denizinden, tehlikeli hevesat balığından ve bizce meçhul ve karanlık olan geleceğimizden Rabbimize sığınmamızı ve Hz. Yunus gibi pişmanlık ve itirafta bulunmamızı istiyor. Kurtuluşumuzu buna bağlıyor. Başka çıkar yol da görünmüyor.

Bu duanın birinci bölümünde “lailahe ente” (Senden başka ilah yoktur.) ifadesinde Allah’a mutlak bir yöneliş var. “Sübhaneke” (Seni her türlü noksandan tenzih ederim.) kelimesinde Allah’ın mutlak kudretine bir teslimiyet, “inni küntü minezzalimin” ifadesinde de kendisine zulmedenin yine kendisi olduğunu anlama ve kesin bir dönüş var.

Bize bizden başka zulmeden olmaz. Zalimliğimizin farkına varıp yine kendimizi, her şeyin sahibi olan Rabbimize iltica ederek kurtaracağız. Bunun başka çıkar yolu da yok. Dünya hayatımızı vahşet ve dehşet manzaralarından kurtarıp ibret ve tefekkür manzaralarına çevirmek bizim elimizde. Kur’an’ın terbiyesi ile nefsimizi denizaltı gibi bir binek yapıp dünya denizinin selametli bir sahiline çıkmak ve cennet hayatını kazanmak da elbette bizim elimizde.

Bediüzaman, ölüm ve yaşam arasındaki sürekli değişimi nazarlara vererek seneleri ve asırları, içinde bir çok cenazelerin bulunduğu büyük bir dalgaya, İslamiyeti de Kur’ân-ı Hakîmin tezgâhında yapılan mânevi bir gemiye benzetiyor. Dünyanın dalgalı denizi üzerinde selametle gezmenin ve selametli bir kıyıya çıkmanın ancak bu İslamiyet gemisine binmekle mümkün olacağını söylüyor. Gemi bütün sebeplere hükmeden Allah’ın gemisidir. İmanın nuru ve Kur’an’ın mehtabıyla gecemizi ve geleceğimizi de elbette O aydınlatacaktır.

Doğruluğu, sırları ve tesirleri ile sabit olan bu duayı ve Hz Yunus’un bu tecrübesini Bediüzaman asrımızın insanına yeni bir yaklaşım ve formatla bir kurtuluş reçetesi olarak sunuyor.

Kadir Aytar
www.risaleakademi.com

 

Yazılar

Otomatik pilotla namaz

1 Yorum

“Sakın deme, benim namazım nerede, şu hakikat-ı namaz nerede! Zira bir hurma çekirdeği, bir hurma ağacı gibi kendi ağacını tavsif eder. Fark yalnız icmâl ve tafsilde olduğu gibi, senin ve benim gibi bir âmînin (velev hissetmezse) namazı, büyük bir velinin namazı gibi, şu nurdan bir hissesi var…

…Senin başın böyle tedai-yi efkâra müptelâ ise, sakın telâş etme, belki intibaha geldiğin anda dön, ‘aman ne kusur ettim’ deyip tetkikle meşgul olup durma…” (21. Söz)

Uzun yol uçuşlarında, uçak rotasına girdikten sonra, pilotlar zaman zaman uçağı bilgisayarların yönettiği otomatik pilota bağlar. Ve, 5-10 dakikalık da olsa bir kahve molası verip bir parça dinlenirler.

…

İnsanda merkezi sinir sistemi ikiye ayrılır. Bunlar;

1- İradî sistem.

2- Otonom (irade dışı) sistemdir.

Meselâ; ağzımıza koyacağımız lokmayı irademizle seçeriz. Temiz, helâl, faydalı olduğuna karar verirsek ağzımıza koyarız. Bundan sonra otonom sistem devreye girer. Tükrük salgısı, çiğneme, dilin hareketleri hep otomatik sistem tarafından yönetilir. Fakat bu safhada olumsuz bir şey olursa iradî sistem tekrar devreye girebilir. Dişimize gelen bir kum taneciği ya da bir kemik kırıntısı çiğnemenin durmasına ve o istenmeyen şeyin dışarı atılmasına sebep olur; bundan sonra çiğneme işlemi devam eder.

Yutma işlemi de otomatik sistem tarafından yönetilir, bundan sonra da iradî sistem hiç müdahale edemez. Sindirim salgıları, enzim salgıları, mide-barsak hareketleri hep otomatik sisteme bağlı olarak çalışır.

…

Namaza da irademizle gireriz. Namaz öncesi hazırlığımız, niyetimiz, kıbleye dönüşümüz hep irademizle olur. Fakat namaz ilerlerken, şeytan ve nefsimiz bir anlık gafletimizden istifade ederek bizi hayal balonuna bindirip değişik vadilerde dolaştırmaya başlar. İşte bu arada namaz otomatik sisteme geçer. Kıraatler, rükûlar, secdeler aynı şekilde yapılır. Ancak biz derelerde, tepelerde dolaşır dururuz. A. Başar Hocamızın dediği gibi: Namaz kılarken, en azından, namazdan sonra ne yapacağımızı plânlarız.”

Hatta bu konuyla ilgili bir İranlı şair çok daha ileri gitmiş ve demiş: “İnsanlar namaz kılarken unuttukları şeyleri hatırlar; Allah’tan başka!” Elbette şairler biraz mübalâğacıdır ama, sözlerinde yine de bir hakikat çekirdeği bulunur.

Bütün bunlar olurken bir ara devreye tekrar iradî sistem girer, bakarız ki uçak alana inmiş, tahiyyata oturmuşuz, sağa sola selâm veriyoruz. Namazımız şeklen tamamdır. Namazımızı otomatik pilotta her zaman nasıl kılıyorsak o şekilde tamamlamışızdır. Fakat namazımız içerik olarak elbette yaralıdır. Hiç olmazsa telâfi etmemiz için yine irademizle yaptığımız tesbihat devreye girer. Âyetü’l-kürsî, tesbih, hamd, tekbir ve tehlil, salâvat, istiğfar ve dualarla bu eksiğimizi inşaallah tamamlarız.

Dr. M. Yaşar Çil / Zafer Dergisi