Etiket arşivi: Teheccüd Namazı

Soru - Cevap

Kaza Namazı Kılmak Caiz Değil mi?

Yorum yapın

Peygamber Efendimiz (sav.) bir hadis-i şeriflerinde “Her kim namazını unutursa, onu hatırladığı zaman hemen kılsın.” buyurmuş ve kendileri de kaza namazı kılmışlardır. Hendek Savaşı sırasında müşrikler, sahabe-i kiram efendilerimizi dört vakit namazdan alıkoymuşlardı. Savaşın şiddeti geçtikten sonra Allah Resulü Hz. Bilâl’e ezan okumasını emir buyurdular. Hz. Bilâl ezan okudu, sonra da  kâmet getirdi. Böylece öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazlarını eda ettiler.

        Yine Ebû Hüreyre’den nakledildiğine göre, Peygamber Efendimiz (sav.) Hayber Gazası dönüşü,  konaklama yerinde istirahata çekilmiş ve Hz. Bilâl’in (r.a) kendilerini sabah namazı için uyandırmasını tembihlemişlerdi. Fakat Hz. Bilâl de sabah namazına yakın uyuya kalmıştı. Aşırı yorgunluktan dolayı güneş doğuncaya kadar sahabeden hiçbir kimse uyanamamıştı. Peygamber Efendimiz (sav.) kafilenin ilerlemesinden bir müddet sonra Ashabına abdest almalarını emretmiş, sünnet kılındıktan sonra Hz. Bilâl kamet getirmiş ve sabah namazı cemaatle eda edilmiştir. Namazdan sonra Allah Resulü (sav.) şöyle buyurdular:“Her kim namazını unutursa, onu hatırladığı zaman hemen kılsın. Çünkü, Allah: “Beni anman için namaz kıl.” (Tâhâ, 20/ 14) buyurdu”[1]

     Namaz borcu, ancak namazla ödenir

        Müminler vaktinde kılamadıkları namazlarını mutlaka kaza etmelidirler.

    Nasıl ki,  ramazan orucunun bir gününü terk eden bir kimsenin, o günün orucunu kaza etmesi farz ise, namaz için de aynı durum söz konusudur. Zira namaz, her Müslüman üzerine farz olan bir borçtur. Bir insanın başka birisinden almış olduğu bir emaneti zamanında ödememesi,  bir kusur olsa bile, yine de borcunu ödemesi ve alacaklı kişiden özür dilemesi gerekir. Aynı şekilde, eğer bir mümin de “asıl vazife-i fıtrat ve esas-ı ubudiyet ve kat’î borç olan farz namaz”larını kılmamış ise, pişman olup kılmadıkları namazları kaza etmeli ve sonra da namazını kazaya bıraktığı için tövbe etmelidir. Evet namaz borcu, ancak namazla ödenir. Onun başka bir ödeme şekli yoktur. Faraza bir  insan sabah namazını kaçırsa da bin fakiri yedirip içirse asla o namazın yerini tutmaz.

    Şunu da ifade edelim ki, faraza bir mümin kırk yaşına kadar namaz kılmamış, sonra pişman olup namaza başlamış olsun. O kimse bundan sonra her gün bir günlük kaza namazı kılmaya  niyet edip, hiç aksatmadan on yıl  kaza namazı kılmaya devam etse ve  kaza namazlarını bitirmeden vefat etse, onun bu niyetinden dolayı sonsuz merhamet sahibi olan Yüce Allah, o kimsenin kılamadığı namaz borçlarını inşallah affeder. Çünkü Cenab-ı Hak ona ömür vermiş olsaydı, o kimse kılamadığı bütün namazlarını kaza etmiş olacaktı.

     Her mümin namaz konusunda çok hassas davranmalı, onu vaktinde eda etmeli, eğer vaktinde kılmamışsa mutlaka kaza etmelidir. Aksi halde hadisin ifadesiyle bir vakit namaz kılmamanın cezası seksen yıl azap çekmek olacaktır.

   Burada şu ibretli hatıramı anlatmakta fayda mülahaza ediyorum.

    1968 yılında, Of’ta öğretmen olan Hayati Saral kardeşimiz, yanında bulundurduğu Risale-i Nurlar yüzünden mahkemeye verilmişti. Bekir Berk, bu mahkemeye katılmak üzere Erzurum’a gelmiş, bizim de kendisine refakat etmemizi istemişti. Ben, Mustafa Polat ve  Ağrı’lı Nazım Akkurt  Bekir Bey’le beraber  Of’a doğru yola çıktık.

      Of’a vardığımızda bizi Hayati kardeşin eniştesi ve aynı zamanda  Of hastanesinde başhekim olan Muzaffer Bey karşıladılar. Muzaffer Bey’in Bekir Bey’e karşı büyük bir sevgisi ve saygısı varmış. Bu yüzden bizi bir bayram havasında karşıladı ve misafir etti. Bekir Bey için birçok hazırlık yapmış. Akşam yemeğine Ağır Ceza reisini, banka müdürünü ve bazı hukukçuları da çağırmıştı.

     Yemekten önce Muzaffer Bey, Bekir Bey’e diğer misafirleri tanıttı. Bu arada Bekir Bey de bizi tanıttı. Beni de Kırkıncı Hocaefendi  diye takdim etti.

      Biz sohbet ederken sofra hazırlandı ve herkes sofranın başına oturdu. Hizmeti bizzat Dr. Muzaffer Bey yapıyordu. Doktor bey misafirlere çorbalarını koydu ve benim çorbamı da uzatırken; “Ben hocaları sevmem, hele bizim müftüyü hiç sevmem.” dedi. İster istemez benim moralim bozuldu ve iştahım kaçtı. Şimdi gel de sen bu çorbayı iç.

      Yanımda oturan Nazım Efendi  Muzaffer Bey’e cevap vermek istedi, fakat Bekir Bey onu susturdu. Bu arada Muzaffer Bey konuşmasına şöyle devam etti: “Her gün ikindi namazından sonra müftü efendi camide vaaz ediyormuş. Ben de geçen gün, “Hem ikindi namazını kılayım, hem de biraz vaaz dinleyeyim.” diye camiye gittim. Namazdan sonra müftü vaaz etmeye başladı. Vaazında, “Bir vakit namazı kılmamanın cezası seksen sene cehennemde yanmaktır,” demez mi? Ben bu söze tahammül edemedim, hemen camiden ayrıldım. İnsanlara böyle akıl almaz şeyleri nasıl söylerler?”

     Nazım Efendi yine ona karşılık vermek istediyse de Bekir Bey; “Sen sus. Gerekirse hocam konuşur.” diyerek yine onu susturdu.

     Bunun üzerine ben Nazım Ağabey’’e döndüm ve şöyle dedim: “Nazım Ağabey, sen doktor beye boşuna kızıyorsun. Doktor bey doğru söylüyor. O matematikten anlayan bir hesap adamı. Hesap edip öyle konuşuyor.” diye söze başladım ve şöyle devam ettim:

     “Üstad Hazretleri bir eserinde şöyle buyuruyor:  “Acaba dünya sarayını ısındıran Güneş sobasına veyahud lâmbasına ne kadar odun ve kömür ve gazyağı lâzım olduğu hesabedilsin. Her gün yanması için -Kozmoğrafya’nın sözüne bakılsa- bir milyon Küre-i Arz kadar odun yığınları ve binler denizler kadar gazyağı gerektir. Şimdi düşün: onu odunsuz, gazsız daimî ışıklandıran Kadîr-i Zülcelal’in haşmetine, hikmetine, kudretine Güneş’in zerreleri adedince “Sübhanallah, Mâşâallah, Bârekâllah” de.”

      Ustadın bu sözünü naklettikten sonra dedim ki; “Doktor bey demek istiyor ki, bu güneş her gün benim için yanıyor. Onun yanması böyle bir gün değil, beş gün değil: her gün durmadan devam ediyor. Cenab-ı Hakk’ın insana yaptığı bu kadar masrafa karşılık bir adam namazını kılmazsa bunun cezası seksen sene değil, seksen bin sene olmalıdır.”

      Bu sözüm üzerine herkes gülmeye başladı. Doktor Bey hiçbir şey söyleyemedi. Sohbetimiz yemekten sonra da devam etti. Sohbet sırasında ağır ceza mahkemesi reisi şöyle dedi: “Ben Hayati Bey’e dua ediyorum. O yakalanmasaydı biz Risale-i Nur’u tanıyamayacaktık. Ben daha önce Nur Talebelerine karşıydım. Hayati’nin mahkemesi dolayısıyla önüme gelen “Hutbe-i Şamiye” eserini okudum ve hayran oldum. Böyle bir eserin sahibi nasıl tevkif edilir?”diye meslektaşlarıma için için kızdım.”

     Ertesi gün yapılan muhakemede Hayati Bey beraat etti. Daha sonra Hayati Bey’in anlattığına göre Muzaffer Bey o olaydan sonra namaza başlamış. Kaza namazlarını kılmış. Sakal da bırakmış. Namaza başladıktan yaklaşık iki sene sonra da vefat etmiş. Allah rahmet eylesin. Amin!

      

  Nafile Namazların Ehemmiyeti

   Peygamber Efendimiz (sav.);“Evlerinizde nafile namaz kılınız. Evlerinizi kabirlere çevirmeyiniz.” [2] buyurarak nafile namazlarının ehemmiyetini ifade etmişlerdir. Bu bakımdan, nafile namazlarının bir kısmına kısaca değinmek istiyorum.

   Teheccüd Namazı

İslâm’ın ilk yıllarında beş vakit namaz farz kılınmadan önce teheccüd namazı bütün müminlere farzdı. Peygamber Efendimiz’in (sav.) büyük bir mucizesi olan miraçla birlikte beş vakit namaz farz kılınınca, teheccüd namazı da müminlere sünnet olarak kaldı.

Bu namaz iki rekâttan sekiz rekâta kadar kılınabilir. Yani, imkân nispetinde iki, dört, altı veya sekiz rekât olarak kılınabilir.

Teheccüd namazının Peygamber Efendimiz’e (sav.) farz olduğu şu ayetle sabittir.

     “Gecenin bir kısmında da, sadece sana mahsus bir nafile olmak üzere, uykudan kalk, Kur’an ile teheccüd namazı kıl, Rabbinin seni bir makam-ı mahmuda (şefaat makamına) göndermesi kesindir.”[3]

     Başka bir ayette ise mealen şöyle buyrulur:

    “Ey örtünen! (Peygamber) Gecenin birazı hariç olmak üzere geceleyin kalk (namaz kıl) Gecenin yarısında kalk, yahut yarısından biraz eksilt. Veya bunu artır ve ağır ağır Kur’ân oku. Doğrusu biz, senin üzerine ağır bir söz bırakacağız (Kur’an vahyedeceğiz).Çünkü gece kalkışı hem daha etkili, hem de söz bakımından daha sağlamdır. Çünkü gündüz senin için uzun bir meşguliyet vardır. Rabbinin adını an ve bütün gönlünle ona yönel.”[4]

     Hz. Bilal (r.a) anlatıyor: Resulullah (sav.) buyurdular ki: “Size geceleyin kalkmayı tavsiye ederim. Çünkü o, sizden önce yaşayan salih kimselerin âdetidir; Rabbinize yakınlık (vesilesi) dir; günahlardan koruyucudur; kötülüklere kefarettir, bedenden hastalığı kovucudur.”[5]

Ebû Hüreyre’den  (r.a), riveyet edilen bir hadis-i şerifte ise Peygamber Efendimiz (sav.) şöyle buyururlar: “Gecenin üçte ikisi geçip de son sülüsü kaldığında Rabbimiz; (keyfiyeti bizce meçhul bir halde) her gece dünyanın semasına tecelli ederek buyurur ki: Hani bana kim dua eder ki, onun duasına icabet edeyim! Benden kim hacet ister ki, dileğini vereyim! Benden kim mağfiret diler ki, onu mağfiret edeyim!”[6]

     Bediüzzaman Hazretleri de teheccüd namazının ehemmiyetini şöyle ifade etmektedir:

      “Ve gecede teheccüd ise, kabir gecesinde ve Berzah karanlığında ne kadar lüzumlu bir ışık olduğunu bildirir, ikaz eder ve bütün bu inkılabat içinde Cenab-ı Mün’im-i Hakikî’nin nihayetsiz nimetlerini ihtar ile ne derece hamd ü senaya müstehak olduğunu ilân eder.”[7]

 Hüsuf ve Küsuf Namazları

Küsûf namazı, Güneş tutulduğu zaman, ezansız ve kametsiz olarak en az iki rekat cemaatle kılınan bir namazdır.

Hz. Peygamber güneş tutulduğu zaman iki rekat namaz kıldırmış ve arkasından şöyle buyurmuştur: “Bu olaylar Allah’ın büyüklüğünü gösteren delillerdir. Allah Teâlâ bunlarla kullarını korkutmak istiyor. Bunları gördüğünüz zaman, en son kıldığınız farz namaz gibi namaz kılın.”[8]

   Husüf namazı ise; Ay tutulduğu zaman Müslümanların evlerinde münferit olarak gizli veya açıktan iki, ya da dört rekat namaz kılmaları menduptur.

     Bediüzzaman Hazretleri şöyle buyurur:

   “Nasılki güneşin gurubu, akşam namazının vaktidir. Hem Güneş’in ve Ay’ın tutulmaları, küsuf ve husuf namazları denilen iki ibadet-i mahsusanın vakitleridir. Yani gece ve gündüzün nurani âyetlerinin nikablanmasıyla bir azamet-i İlahiyeyi ilâna medar olduğundan, Cenab-ı Hak ibadını o vakitte bir nevi ibadete davet eder. Yoksa o namaz, (açılması ve ne kadar devam etmesi, müneccim hesabıyla muayyen olan) Ay ve Güneş’in husuf ve küsuflarının inkişafları için değildir.”[9]

     Evvabin Namazı

      Evvabin Namazı; Akşam namazından sonra kılınan sünnet-müstehap olan altı rekatlık bir namazdır. Evvabin kelimesi “evvab” kelimesinin çoğuludur. Evvab, işlediği bir günahtan hemen tövbe ve istiğfar eden demektir. Tövbe ve istiğfar edenlerin namazı demek olan “evvabin namazı” birçok hadiste çok sevaplı olduğu bildirmiştir.

Ebu Hureyre’den (r.a) nakledilen bir hadis-i şerifte Peygamber Efendimiz (sav.) şöyle buyurmuşlardır: “Kim akşam namazından sonra aralarında dünyevi kötü bir şey konuşmaksızın altı rekât namaz kılarsa, kıldığı bu altı rekâtlık namaz, onun için on iki senelik ibadete denk kılınır.”[10]

      Hz. Peygamber (sav), akşam namazından sonra altı rekât nafile namaz kılmış ve “Her kim akşam namazından sonra altı rekât nafile namaz kılarsa, denizlerin köpükleri kadar olsa bile günahları affedilir.”[11] buyurmuştur.

    Evvabin namazı, akşam namazının müekked sünnetinin dışında altı rekâtlık bir namaz olup,  bazı âlimler, altı rekatın tümünün bir selamla kılınmasının daha faziletli olduğunu, bazıları da iki selamla, bazısı da üç selamla kılınmasının daha faziletli olacağını ifade etmişlerdir. Akşam namazının sünnetini dört rekât kılanlar, daha  sonra dört rekât evvabin namazı kılarlar.

     Kuşluk Namazı (Duha Namazı)

Duhâ kelimesi; kuşluk vakti, gün aydınlığı manalarına gelir. Duha namazının vakti, güneş doğup bir miktar yükseldikten sonra başlar (takriben iki saat sonra), istiva (öğle kerahet vaktinin başladığı zaman, yani öğle namazından otuz kırk dakika öncesi) zamanına kadar sürer.

Mendub bir namaz olan duha, iki, dört, sekiz veya on iki rekat olarak kılınabilir. Resûl-i Ekrem Efendimiz (sav.) kuşluk namazının ehemmiyetini şöyle ifade etmişlerdir: “Kim kuşluk vaktinde namaz kılmaya devam ederse, günahları denizköpüğü kadar dahi olsa(kul hakkı hâriç) mağfiret olunur.”[12]

    Ebu Zerr ve Ebu ‘d-Derdâ (r.a) anlatıyor: Resulullah (sav.) buyurdular ki: Allah Teâlâ Hazretleri şöyle buyurdu: “Ey Âdemoğlu! Günün evvelinde benim için dört rek’at namaz kıl, ben de sana günün sonunu garantileyeyim.”[13]

      Abdest Namazı

Abdest aldıktan sonra yaşlık kuruyacak kadar bir süre geçmeden iki rekât namaz kılınması menduptur.  Bir hadis-i şerifte şöyle buyrulur: “Her kim abdest alır sonra da kalkıp iki rekât namaz kılarsa ve bu iki rekata kalbiyle yönelirse, o kimseye cennet vacip olur.”[14]

    İstihare Namazı

İstihare; bir şeyin hayırlı olanını istemek demektir. İstihare namazı, nasıl hareket edileceği bilinemeyen mubah işlerde, manevi bir işarete nail olmak için kılınan iki rekâtlık bir namazdır. İstihare duasından sonra kıbleye yönelerek yatılır.

Cabir b. Abdullah(r.a) şöyle demiştir: Hz. Peygamber bütün işlerde bize Kuran’dan bir sure öğretir gibi istihareyi öğretir ve şöyle buyururdu: “Sizden biri bir iş yapmak istediği vakit, iki rekât namaz kılsın ve istihare duasını okusun.”

Mehmed Kırkıncı

[1]Müslim, Mesâcid, 309; Ebu Dâvud, Salât, 11; Tirmizi, Tefsîru Sûre, 20; İbn Mâce, Salât, 10; Ahmed b. Hanbel, Müsned, IV, 47).

[2] Müslim 777

[3] İsra Suresi 17/70

[4] Müzemmil Suresi 73/ 1-8

[5] Tirmizî, Deavât 101

[6] Buhârî,  Teheccüd 25

[7] Nursî, B.S Sözler (9. Söz)

[8] Buhârî, Küsûf 1,17; Ebû Dâvûd, İstiskâ 4,9

[9] Nursî, B. S Sözler

[10] Tirmizi, Mevakit 204; Salat 431

[11] Heysemi, Mecmeuz Zevaid, II, 230

[12] Tirmizi, Vitr 15

[13] et-Terğip ve’t-terhib, c.1 s. 464

[14] Buhârî, Vüdû 24; Müslim, Tahâre 5, 6,17; Ebû Dâvûd, Tahare 65

Yazılar

Kabir Karanlığını Aydınlatan Bir Nur: Teheccüd Namazı

3 Yorum

Abdullah bin Ömer (r.a.) gençlik yıllarında geceyi mescitte geçirir ve orada uyurdu. Bir gece rüyasında iki melek onu yakalayarak Cehenneme götürdüler. Cehennem kuyu duvarı gibi taşla örülmüş olarak görünüyordu. İki boynuz gibi iki yanı vardı. Burada kendilerini yakından tanıdığı kimseleri de görmüştü. O anda:

— Cehennemden Allah’a sığınırım, demeye başladı. O sırada yanına başka bir melek gelerek ona:
— Korkma, sen buraya atılmayacaksın. Senin için tasa ve endişe yoktur, dedi.

Abdullah bu rüyasını Resulüllahın (s.a.v.) hanımı olan ablası Hz. Hafsa’ya (r.a.) anlattı. Hafsa Validemiz de Resulüllaha (s.a.v.) aktarınca Efendimiz şöyle buyurdu:

— Abdullah ne iyi adamdır. Keşke gecenin bir kısmında kalkıp da ibadet etmeyi âdet edinseydi.

Peygamber Efendimizin (s.a.v.) burada kast ettiği ibadet teheccüd namazıydı. Abdullah b. Ömer bunu öğrenince gecenin pek azında uyuyup kalan zamanını ibadetle geçirmeye başlamıştı.

Ömrünün büyük bir kısmı mescitte, namazda ve secdede geçen İki Cihan Serveri (s.a.v.), geceleri ayakları şişinceye kadar namaz kılardı. Zaten ümmetine sünnet olan teheccüd namazı, Rabbimiz tarafından ona özel bir farz olarak emredilmişti:
“Gecenin bir kısmında sana mahsus bir nafile olan teheccüd namazı kılmak üzere uyan, böylece Rabbin seni övülmüş bir makam olan en büyük şefaat makamına ulaştırır.” (İsra Suresi: 79)

Peygamberimiz (s.a.v.) bu emri öylesine bir aşk ve şevkle yerine getiriyordu ki, onun namaza olan sevgisi, değerli hanımı Hz. Aişe Validemizi bile hayrete düşürüyordu. Onun anlattığına göre, Efendimiz (s.a.v.) bir gece namazında ayakta ve rükûda sakalı ıslanıncaya kadar ağlamıştı. Secdede de ağlamayı sürdürmüş, gözyaşıyla yer ıslanmıştı. Bu hâli gören Aişe Validemiz:

— Ya Resulallah, Allah sizin geçmiş ve gelecek günahlarınızı bağışladığı halde niçin ibadet konusunda kendini bu kadar zorluyorsun, diye sorunca şu cevabı almıştı:
— Ben Allah’ın bu mağfiretine karşı şükreden bir kul olmayayım mı?

Teheccüd nimetlere karşı büyük bir şükür, kabir ve Cehennem azabına karşı bir zırhtır. Gece namazı, Allah’ın sevgisini kazandırır, insanı faziletli kılar, manevî zevklerin kaynağıdır, acı ve felâketlerden korur, bedenin şifasıdır, ruhî ve kalbî terakkiye vesiledir. Bediüzzaman Hazretlerinin ifadesiyle, “kabir gecesinde ve berzah karanlığında ne kadar lüzumlu bir ışık”tır.

Peygamber Efendimizin (s.a.v.) ibadet hayatını kendilerine rehber edinen sahabeler gece namazına da büyük önem verirlerdi. O kadar ki gece namazını, yolculuk, hastalık, savaş gibi ağır ve sıkıntılı durumlarda bile terk etmezlerdi. Bunu gösteren şöyle muhteşem bir hadise yaşanmıştı:

“Zâtü’r-Rikâ” Savaşı’nda, ordu istirahata çekilince Peygamberimiz (s.a.v.),  Ammar bin Yasir (r.a) ile Abbâd bin Bişr’i (r.a.) nöbetle görevlendirdi.

İkisi aralarında anlaşarak ilk bölümde Abbâd’ın nöbet tutmasına karar verdiler. Bunun üzerine Ammar, kendi nöbeti gelinceye kadar arkadaşının yanında uyumaya başladı. Nöbete duran Abbâd da, çevrenin sakin olduğunu görünce vaktini değerlendirmek için gece namazına durdu.

Abbâd bin Bişr, gecenin sessizliğinin verdiği huzurla namaza kendini vermiş, bütün benliğiyle Allah’a ibadet etmenin hazzını yaşıyordu.

Bu sırada bir müşrik, çok uzak mesafedeki karaltıyı görünce, yayına bir ok yerleştirdi ve bıraktı. Ok eliyle koymuş gibi, Hz. Abbad’ın vücuduna saplandı. Bu sırada Abbad, on bir sayfalık Kehf Sûresi’nin ortalarına gelmişti. Eliyle oku çıkardı ve namaz kılmaya devam etti.

Biraz bekleyen müşrik, önceki okun yerini bulmadığını sanarak Abbâd’a ikinci okunu da fırlattı. İkinci ok da eliyle koymuş gibi namazda olan Abbâd bin Bişr’e saplanmıştı.

Bu oka da aldırmadan çıkardı ve namazına devam etti. Sanki atılan oklar onun vücuduna saplanmamış gibi huşû içinde namaz kılıyordu.

Büyük bir öfkeye kapılan müşrik, bu okun da isabet etmediğini düşünerek üçüncü bir ok fırlattı. Üçüncü okun da eliyle koymuş gibi isabet ettiği Abbâd bu oku da çıkardı. Bir müddet sonra arkadaşı uyandı. Müşrik, onların iki kişi olduklarını görünce kaçtı.

Ammar, saplanan üç oku ve arkadaşından akan kanları görünce şaşkına dönmüştü:

— Sübhânallah! Sana ilk oku atınca beni niye uyandırmadın, diye sordu. Hz. Abbâd, yaptığından gayet memnun ve huzur dolu bir sesle şu ibretli cevabı verdi:
— Öyle bir sûre okuyordum ki kesmek istemedim. Eğer Resulullah’ın verdiği görevin aksamasından korkmasaydım, ölünceye kadar namaz kılmaya devam ederdim, dedi.

Hz. Abbâd’ın tavrı öyle bir namaz aşkıydı ki, saplanan oklara bir diken kadar bile değer vermemişti. İşte onlar namazdan böylesine zevk alır, haz duyarlardı.

Gece İbadeti Bir Yıl Farz Kılınmıştı

Cenab-ı Hak, Müzzemmil Suresiyle Peygamber Efendimize (s.a.v.) ve bütün müminlere gece ibadetini bir yıl boyunca farz kılmıştı. Çünkü gece, sükûneti ve bir meşguliyetin olmayışı sebebiyle ruhî eğitim ve yükseliş için daha uygundu. Müminler müşriklerin tepkilerine ve işkencelerine, ancak gece ibadetindeki namaz ve dualarla karşı koyabiliyorlardı. Yine Bedir Savaşının gecesinde sabaha kadar namaz kılıp dua eden Peygamberimiz (s.a.v.), bu benzersiz namazın mahiyeti sorulunca şu cevabı vermişti:

—    Bu namaz, ümit korku ve yalvarma namazıdır.

Demek ki, başta İslâm davetçileri olmak üzere, zor imtihanlardan geçenler, olağanüstü sıkıntısı olanlar her şeyden önce geceleri teheccüd kılarak Allah’ın sonsuz hazinesinden istemeli, yardım ve desteğini talep etmelidir.

Teheccüd âdeta sevenin ezelî ve ebedî Sevgilisiyle buluştuğu, Onu tesbih ve tazim ettiği, derdini döktüğü, yardım istediği özel dakikalardır. Teheccüd namazı, maddî ve manevî sayısız dertlerle mahzun, birçok arzusu ve emeli bulunan, nihayetsiz ihtiyacı olan insana sunulan eşsiz bir hazinedir. Rabbimizin hazinesinden istifade etmenin tek şartı, bir zahmet kalkıp abdest alıp o yüce dergâha yönelmektir.

Ne Zaman Kalkmalı?

Teheccüd namazı, geceleyin bir müddet uyuduktan sonra kalkıp kılınır. Çünkü gece rahmet, mağfiret, feyiz ve bereketin coştuğu bir zaman dilimidir. Bir hadiste şöyle buyrulmuştur:

“Gecenin (üçte ikisi geçip de) son üçte biri kaldığında Rabbimiz dünya semasına inerek (rahmetiyle tecelli ederek) buyurur ki: Hani bana kim dua eder ki, duasını kabul edeyim! Benden kim istekte bulunur ki, dileğini vereyim! Benden kim mağfiret diler ki, onu bağışlayayım!” (Buharî, Teheccüd: 14)

İşte teheccüde kalkmak, Rabbimizin bu sorularına karşı, “Ya Rabbi, ben dua ediyorum. Ben istekte bulunuyorum. Ben mağfiret istiyorum” diyebilmektir. Bu hadisten anlıyoruz ki, teheccüd namazı kılarak kim ne isterse Rabbimiz onu verecektir. Dünya ve ahiret saadeti için tüm isteklerimizi sıralayabilir ve inşallah onlara kavuşabiliriz. Bütün bu hazineler için yapacağımız tek şey, “istemek”tir.

Teheccüdün vakti biraz uyuyup uyandıktan sonra başlayıp imsak vaktine kadar devam eder. En faziletlisi, gecenin son üçte biridir. Söz gelişi, sabah namazının vaktinin girdiği imsaktan bir müddet önce kalkıp teheccüdü kılmak, sonra bir müddet daha uyuyup güneş doğmadan sabah namazını kılmaya kalkmak mümkündür.

Sahabeler ve Allah dostlarının gece ibadeti uygulamaları çok farklıdır. Gecenin tümünü, yarısını veya son üçte birini ibadetle geçiren olmuştur. Bunlar içinde her gece yüz rekâttan bin rekâta kadar namaz kılanlar vardır.

Gecenin feyizli anlarından birkaç dakika bile olsa yararlanmak büyük bir nimettir. Bunun için herhangi bir vakitte uyanıp iki rekât namaz kılmak bile güzeldir.

Kaç Rekât Kılmalı?

Peygamberimizin (s.a.v.) teheccüd namazını ne kadar kıldığı konusunda farklı rivayetler bulunsa da, en kuvvetlisi sekiz rekât kıldığı şeklindedir. Efendimiz (s.a.v.) gecenin sonuna doğru, imsaktan önce, sekizi teheccüd, üçü de vitir olmak üzere 11 rekât namaz kılardı.

Herkes yaşı, işi, zamanı ve şartlarına göre bir miktar belirlemeli, her gün ona titizlikle uymalıdır. “Allah’a en sevimli olan amel, az da olsa devamlı olandır” hadis-i şerifini esas alırsak, zor şartlarda bile bunu uygulamak gerekir. Meselâ, yolculukta, misafirlikte, aşırı sıcak ve soğukta, dar zamanda, uykusuzluk, yorgunluk, hastalık gibi hallerde bile teheccüdü terk etmemek büyük bir fazilet ve muhteşem bir kârdır.

Bu tür olumsuzluklar teheccüdü terk etmeye değil, belki bazen rekâtını azaltmaya, sure ve dualarını kısaltmaya sebep olabilir. Bu şekilde teheccüd kılan bir kimse, “Ya Rabbi, her şeye rağmen Senin huzuruna bu gece de çıktım. Belki hakkıyla kılamadım. Ama Seni ve Seninle birlikte olmayı, huzuruna gelmeyi unutmadım, ihmal etmedim” demiş olmaktadır. Cenab-ı Hak Kendisini unutmayan bu kimseye öyle yardımlar eder ki, belki yıllarını harcasa onları elde edemez. Bu yüzden teheccüd kılan kimsenin, yüzü nurlu, hal ve tavrı sempatik, işleri hayırlı ve başarılı olur. Çünkü kendisine yapılan hayırlı bir amele, en güzel karşılık verenlerin en hayırlısı ve cömerdi Cenab-ı Allah’tır.

Neler Okumalı?

Teheccüd namazı kılarken en kısasından en uzununa kadar bütün sureler okunabilir. Herkes kendi durumuna göre bir seçim yapmalıdır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.), bazen çok uzun okuyuşlarda bulunurdu.

Onun arkasında bir gece namazı kılan Hz. Huzeyfe (r.a.) anlatıyor:

“Bir gece Peygamber (s.a.v.) ile birlikte namaz kıldım. Bakara suresini okumaya başladı. Ben yüz âyeti bitirince rükûya varacak dedim, sonra devam etti. Ben Bakara sûresini bir rekâtte bitirecek dedim, devam etti. Ben sureyi bitirince rükû edecek derken, Nisa suresine başladı, onu okudu. Sonra Al-i İmran suresine başladı, onu okudu… Sonra rükûya gitti. Rükûda ayaktaki kadar kaldı. Secdede rükûdaki kadar durdu.”

Tabiî ki bu ona mahsus muhteşem bir namazdır. Belki de Rabbimiz Miraç’ta olduğu gibi zaman içinde zaman yaratarak onu bast-ı zamana mazhar etmişti. Sahabeden ve onlardan sonra gelen salih kimselerden çok uzun kıraatleri olanlar çıkmıştır. Bunlar yerine göre, bir rekâtta bir, beş, on, yirmi… sayfa okumuşlardır.

Burada da ölçü şu olmalıdır: Her zaman uygulayabileceğimiz, zamanımıza ve imkânımıza uygun bir okuyuş seçmeliyiz. Ama her zaman yapamasak bile çok müsait olduğumuz zamanlarda uzun sureler okuyabiliriz. Meselâ, her rekâtta kısa bir sure veya birkaç ayet okunabileceği gibi, müsait olunduğunda her rekâtta bir sayfa ya da Yasin, Fetih, Rahman, Tebâreke, Amme gibi sureler okunabilir.

Teheccüde Nasıl Başlamalı?

Bugün beş vakit namaz gibi kesin farz olan bir ibadet bile büyük bir ihmale uğramaktadır. Bu yüzden nafile namazlardan önce farz namazları tavizsiz bir şekilde uygulamak gerekir. Ancak beş vakit namazını kılanlardan müsait olanların da teheccüde sarılmaları çok önemlidir.

Ne var ki, bir web sitesinde yapılan ankete göre, ülkemizde teheccüd kılanların oranı sadece yüzde 4’tür. (www.namazladirilis.com) Demek ki, ferdî, ailevî, millî ve dinî hayatımızda muhtaç olduğumuz İlâhî destek ve yardıma karşı gerektiği gibi istekli ve gayretli olamıyoruz.

Eğer henüz teheccüd namazı kılmıyorsanız, nasıl başlamak gerekir?

Hiç şüphesiz namaz kılanların yüzde 70’inin sabah namazına bile kalkamadığı bir ülkede teheccüde kalkmak kolay değildir. Çünkü her şey, geç yatmaya ve geç kalkmaya göre ayarlanmıştır. Ne yazık ki, geç vakitlere kadar süren boş sohbetler ve misafirlikler, TV dizileri ve tartışma programlarına bol bol zaman ayırtan nefis, teheccüd için 15 dakikayı çok görür.

Her şeye rağmen şartlara teslim olmamak, şartları teslim almak gerekir. Eğer teheccüdün sonsuz feyiz ve bereketinden faydalanmak isterseniz şu hususlara dikkat edin:

1.    Teheccüde başladığınız zaman mümkün mertebe erken yatmaya gayret edin. Normalden bir sat önce yatmanız size kalkmada kolaylık kazandıracaktır.

2.    Eğer öğleden biraz önce başlayıp ikindi öncesine kadar devam eden vakitte kaylûle denen uykuyu alışkanlık haline getirebilirseniz gece uyanmanız daha kolaydır. Çünkü yarım saatlik öğle uykusu iki saatlik gece uykusuna bedeldir.

3.    İlk günlerde iki veya dört rekâtla başlayın. Alıştıkça arttırabilirsiniz.

4.   Eğer aile fertleri veya arkadaş grubundan birkaç kişiyle birlikte başlarsanız, teşvik, dua ve uyarma imkânı olacağından daha iyi olur. Mesela, bu hususta sözleşen dört kişilik bir arkadaş grubundan her gün bir kişi uyarma görevini üstlenebilir. Her ne kadar saat veya telefon alârmıyla kendi başınıza uyanabilirseniz de, arkadaşınızın sizi uyarması daha etkileyici olur.

5.   Teheccüde başlamak için özellikle imsakın geç olduğu kış ayları ve Ramazan ayı önemlidir. Zaten sahura kalkacağınız için birkaç dakikanızı teheccüde ayırır, arkasından yemeğinizi yersiniz. Bayramdan sonra da devam etmeniz mümkündür.

6.    Uykusuzluk, yorgunluk, hastalık, yolculuk, zaman darlığı gibi durumlarda, eğer teheccüdün tehlikeye gireceğini tahmin etmişseniz, yatmadan önce veya imsaktan biraz önce kılıp arkasından sabah namazını kılabilirsiniz. Böylece âdet hâline getirdiğiniz bir ibadeti terk etmeyip sürdürmüş olursunuz. Eğer terk ederseniz nefsin eline büyük bir fırsat vermiş olursunuz ki, nefis her fırsatta, “” diyerek her gün bir bahane bulur.

7.    Teheccüde kalkmak, sabah namazını asla engellememeli. Ne kadar faziletli olsa da hiçbir sünnet, farzın yerini tutamaz.

8.    Her ne kadar namaz eşsiz dualarla süslenmiş muhteşem bir ibadet olsa da, teheccüdün arkasından mutlaka dua edin. Çünkü namazın peşinden yapılan dualar kabul edilir.

Cemil Tokpınar / Moral Haber