Sebepler âleminin normal seyri dışında yaratılan, denizlerin diplerinde, sağlam bir kabuk içinde, haricî her taarruzdan korunmakla vücut bulan ve masumiyete simge olan “inci”nin, böyle bir seyirle yaratılmasındaki hikmet herhalde bize vermek istediği ders olmalı.

Evet, değerli elmaslar toprak örtüsünün altında vücuda gelir. Kıymetli inciler tesettürsüz meydana gelemez. Mücevherler orta yerlere bırakılmaz. İnsanlar, gizli definelerin peşine düşer. Nazik ve nazenin aletler usulsüz kullanılırsa bozulur. Zarif ve latif eşyalar özel bakım ve muameleyi îcab ettirir.

Bazı nimetler de tadımlıktır. Her zaman bulunmaz. Bulunursa israf edilmez.

Mesela sevimli çocuklar vardır. Nazar değmesin diye her tedbir alınır. Çocuklara şefkat gözüyle bakılmasına rağmen yine de nazara mani olunamadığı halde; hanımlara yönelen bunca su-i nazar ve pis hevesler nereye gidiyor?

“Evet, güzellik bir nimettir. Nimete şükredilse manen ziyadeleşir. Şükredilmezse değişir, çirkinleşir.” Şükür, nimeti ‘gerektiği yerde sarf etmek’ olduğuna nazaran güzelliğin şükrü de onu meşru dairede sarf etmektir.

İşte tesettür kadının zarif olan mahiyetini muhafaza ettiriyor. Kıymetsizlikten, hafiflikten ve haricin hevesine esaretten kurtarıyor. Kendi nefsinde ve ruhunda onu serbest bırakıp hakiki özgürlüğünü temin ediyor. Manevi terakki yolunu açık bırakıyor. Fıtratın netice vereceği güzel ahlaklara zemin hazır ediyor.

Zira cazibe dış güzelliğe bina edilirse manevî güzelliğin inkişafına mani oluyor. Günlük heveslerle mutmain olup, manevî güzelliklere ihtiyacını hissettirmiyor. Suretteki güzellik zamanla azaldığı halde manevî cihette de bir inkişaf yoksa, sonrasında, sevmek beklediği nazarlarda aradığı muhabbet hâsıl olmuyor.

Hem insanların teveccühü, iltifatı erkeklerde bile hoş karşılanmamıșken, kadınlara yönelecek teveccüh değil makbul görülmek, derecesi dahi öyle içtihada veya keyiflere bırakılmayıp, doğrudan Kur’an ile tayin edilmiş.

Mesela Kur’an, anne babaya öf demekten men etmiş. Fakat dövmekten bahsetmemiş. Buradan dayağa ruhsat çıkmadığı gibi; kadınlara da yakalarını ‘bile’ örtmelerini emretmiş. Flörtten açıkça bahsetmemiş. Buradan da buna ruhsat çıkmıyor. Zira herkes bilir ki hafifi men edilen şeyin ağırı zaten men edilmiştir.

Ayetin emriyle, gayet açıkça ve tevile imkân bırakmayacak derecede, erkeğin nazarına bile murad aldırmayan Kur’an, elbette kadını namahremin eline, diline ve sair azasına veya gönlünün hevesatına terk etmez.

Demek tesettüre kadının sadece vücudu değil; hissiyatı, edası, cilvesi, tavrı, hatta sesi (yani sohbeti), hatta hayalleri (yani iç dünyası).. yani cazibe namına nesi varsa herşeyi dahil. Zira bunlar da gayet cazibedar birer -manevî- ziynet hükmündedir.

Buna göre İslâm’la alakası olmayan sokaklar veya karmakarışık ortamlar veya sosyal adı altındaki sanal çöplükler kadının mekânı olamaz. Zira haydutlara açık umumî mekânlar, manevî pek çok cevhere kılıf olabilen hanımefendilere mekân olamaz.

Hem ‘leysezzekeri kel’ünsa’ ayetiyle kadın ve erkek eşit değildir. Dolayısıyla aynı günahın kadın ve erkekte meydana getireceği tahribat da eşit olmaz. En azından insanlar nazarında eşit olmaz. Kadının en esaslı hasleti sadakat ve iffettir. Erkeğe iyi-kötü gene bir aile emanet edilebilirken, kadının hatası insanlarca affedilmediğinden telafisi yoktur. Ayrıca iradesi o manevî tahribatı tamire kâfi gelmeyebilir. Dolayısıyla erkeğe kıyas edilmez.

Hem nasibinin kendisi için ilk olmasının kuracağı bağ, karşı tarafa vereceği güven sağlıklı bir ilişkinin de esasıdır. Nitekim görücü evliliklerinin daha uzun ve sağlıklı olması buna şahittir.

Ayrıca şimdiki hanımlar, kâmil hocaları veya kemalât sahibi nadir bulunan beyefendileri görüyor. Onlara kıyasla kendini maddi manevi her cihetle sarabilecek yüksek bir erkek beklentisine girebiliyor. Hâlbuki şimdiki medeniyet öyle mahsulleri pek yetiştirmiyor. O zâtlar zamanla o keyfiyete ulaşıyor. Hem bir erkeğin hocalık sıfatıyla, kocalık sıfatı birbirinden farklı olabilir. Her fıtrat da birbirine uymaz. Farklı iki kişinin uyumu noktasında nefislerinin terbiye ve imtihan süreci de onlara has olur. Yani sıkıntı ve imtihanlar noksanlık alameti olmaz. Demek başkalarına gıpta etmeye gerek yok. Hayırlı olan her zaman yüksek olan değil genelde denk olandır. Evlenirken belli kriterler olmakla beraber nefis seviyesindeki uyuma da bakmak lazım. Zira hocalık sıfatlarıyla evlenip mutmain olamayan çok insan var.

Kocası ise bu kadar beklentiye cevap veremeyip hanımını tatmin edemezse bu sefer kendini aciz hissedip kalben soğuyabilir. Bunun çaresi tevazudur ve memnuniyettir ve rızadır. Dua ile ve erkeğe iltifat ve cesaretlendirmek ile teslimiyet ve memnuniyet ile erkek istenilen noktaya çekilebilir. Zaten başka da çözüm yoktur. Erkek bu tür meselelerde kadının gönlünü alabilir fakat kadın manen ezilmiş bir erkeğin gönlünü alamaz. Hem nasibi bu olana yeni evlilikler de fazla bir katkı sağlamayabilir. İlk göz ağrısının tadı da başkalarında bulunmaz. Çare boşanmayı düşünmek değil, -mümkün mertebe- olanı ıslaha çalışmaktır.

Nasibe kanaat, takdire rıza, bir sıkıntı varsa ıslahına dua İslam’a muvafık emirlerdendir ve saadetin de esaslarıdır. Çünkü kendisinden razı olunması insanı yumuşatır. İnsan beğenildiği ve iltifat gördüğü tarafa meyleder. Ve ayetin işaretiyle madem ki iyi niyetli olanlar karı-kocanın arasını bulabiliyor, öyleyse ıslahı da mümkündür. Zaten çokları boşanamaz. Öyle ise manevi ipleri koparmamak, “şahsiyetimden taviz veremem, beni böyle sev” dememek, yanlış düşündüğü izzetini terk etmek, uyumlu davranmak daha isabetli olur.

Ayrıca güzel geçim, sakinlik ve yumuşaklık erkeğin evde arayacağı esaslardandır. Bunlar da yine, serbest yaşayanların, fıtratlarındaki asabiyet sebebiyle zayi oluyor.

Hem tesettürün manası hayâ perdesini takınmaktır. Hayâ, nefsin sıkılmasıyla yüzde peyda olan kızartıdan ibarettir. Kadın, fıtratının hassasiyetiyle pis nazarlardan elbet çabuk sıkılır. Daima buna maruz kala kala normalleşse o latife artık söner. Bundan lezzet almaya başlasa o latif latife artık çürür. O hanım da kız edasını kaybeder.

Hem hayâ, İslâm’ın ahlâkıdır denilmiş. Bu noktadan tesettür yüksek ahlâkın da bir mertebesidir, bez parçasından ibaret değil. Onu takınan hayâyı da takınmak lazım. Tâ asıl maksat hâsıl olsun, dünya metaı muamelesi görmesin, kendisine hürmet edilsin.

Elhasıl: Hayatın belli bir döneminde var olan güzellik, ölçüsüzce sarf olursa çabuk zayi olur. Nezaket, letafet, tevazu gibi manevi güzellikler ancak hakiki tesettürle yani hayâ perdesine sarmakla muhafaza olur. Erkek güzelliğe belki karşı koyar veya zamanla alışır. Fakat manevi cazibeye karşı koyamaz. Hem mide gibi her latifenin ve heveslerin de bir kapasitesi vardır. Dışarda tatmin olursa eve kalmaz. Hem haramla tatmin olursa bozulur. Tebessüm, merak, teslimiyet gibi hislerin helaline saklanması îcab eder.

Hem malumdur ki; Herkesin ulaştığı şeye kıymet verilmez. Açığa vurulan sırlar değerini kaybeder. Bahsi çok yapılan işlerin bereketi kalmaz. Nimeti iftiharla izhar etmek kaybetmeye sebeptir. Amel-i sâlih dahi gizlenince sevabını muhafaza eder. Öyle ise;

“Meziyetin varsa hafa türabında kalsın, tâ neşvü nema bulsun.” Yani gizlilik toprağı altında, yani tesettür çarşafı içinde saklansın, tâ inkişaf edebilsin. Vesselâm.

Uğur Tuğrul

“Ve vâlidin ve mâ veled” (Beled:3)

“Babaya ve ondan meydana gelen çocuğa yemin ederim.”

Demek babalık üstüne yemin edilecek muhterem bir makammış.

Âyetin hemen devamında şöyle buyruluyor, “biz insanı bir sıkıntı ve zorluk içinde (olacak ve bunlara göğüs gerecek şekilde) yarattık.”

 Demek babalık meşakkatli vazifeleri de beraberinde getiriyormuş. Öyle başıboş bir makam değil.

Şimdi herkes çocuklardan şikayetçi. Yaramaz, söz dinlemez, hırçın vs. Peki bu çocuklar bu hale nasıl geldi.

Bir zaman bir hocadan işitmiştim, “Hayırlı evlâd yatak odasından başlar, besmeleyle başlar” diye.

Evet cima adabında işe eûzü besmeleyle başlamak da vardır. Zira hadiste istiaze edilerek başlanılan bir ilişkiden eğer çocuk hasıl olacaksa, o çocuğa şeytanın zarar veremeyeceği bildirilmiş. Hayırlı evlâdın çok şartları olmakla beraber, başlangıçta tohumun rastgele atılmaması olmazsa olmaz şartlardan.

Eûzü ve besmele gibi tabirler basit birkaç kelâmdan ibaret değildir. Çok küllî manaları bir tarafa, şöyle bir manası da var ki, insan hem nebatî, hem hayvanî, hem melekî hislerle donatılmış. Besmelesiz, Allah’a sığınılmadan yapılan işlerde bazı hayvanî hisler teskin olmuyor. Mesela bir nimeti yerken Allah hatırlanmasa “Minnetsiz, tabiattan koparmak canavarca his verir.” İşte besmele hayvanî hisleri susturup melekî hisleri uyandırıyor.

Aynı kıyasla cima halinde de işin hayvanî boyutta kalmaması ancak Allah’ı hatırlamakla ve istiaze etmekle mümkün. Zira hadisin ifadesiyle, ehl-i iman için meşrusu ibadet kabul edilmiş bir işte besmelesiz, istiazesiz hareket etmek şeytanın müdahalesi yol verir.

İnsanın vücuduna sebep olan ilişki maddi bir mahiyetten ibaret değil. Zira Efendimiz (asm), Çocukların, kalb meyveleri olduğunu belirtmiş. Halbuki yapılan işin zahiren kalble pek alakası yok gibi.. fakat uygunluk cihetleri vardır.

Mesela anne babanın huyu da çocuğa geçiyor. Kalbî temenni ve arzular çocukta tezahür edebiliyor. Çok anlatılır; ‘çok istediği halde okuyamayan bir kişinin çocuğunun âlim olduğu.’ Hem eskimez eserlerde yazar, ‘Tatmin edici bir ilişkiden hasıl olacak çocuk daha gürbüz olur.’ İstenmeden olan çocukların zayıf bünyeli oldukları herkesin malumudur. Hatta ilk çocukların mahcub edalı, utangaç, sonrakilerin ise ona nisbetle kısmen ârsız olması anne babanın o dönemlerdeki birbirlerine karşı hissiyatından kaynaklanıyor. Hatta hayalde canlanacak bir suretin çocuğa geçebileceğine ihtimal verilmiş. Evet, çocuklar esasen kalb meyveleridir, cima adabında kalbi ve hayâli temiz tutmak da vardır.

Meseleye bir de şu pencereden bakalım. Ben kendim işittim ki, deprem olan bir vilayette bir çift o gece yeni evlenmiş. Evleri de yıkılmış. Fakat çiftin bulunduğu oda yıkılmamış. Hem hiç işitmiyoruz, göçük altından ailevi bir durumda birilerinin çıktığını. Madem Cenab-ı Hakk onları mahcubiyetten muhafaza ediyor, öyle ise ibadet şuurunu taşımak lazım.

Hadisin beyanıyla, babanın bir vazifesi de çocuğuna güzel isim koymaktır. Muhterem ecdadımız kız evlada, ikram edilen manasıyla ‘kerîme’, erkek evlâda da hizmet edilen manasıyla ‘mahdum’ tabir etmiş. İnsana yapılan hitabın onun şahsiyetini yönlendireceği, konulan ismin de dua hükmünde fıtratına tesir ettiği artık ilmen bilinmektedir.

Hem zamanımızda çok görüyoruz. İnsanlar evcil hayvanlarına dahi muntazam vakit ayırıyor, günlük gezintiye çıkarıyor, hatta atıklarını elleriyle temizliyor.. tabi neticede hayvanla arada sadakat gibi bazı bağlar oluşuyor. Pekala, bu ilgi ve alakanın az bir kısmı evlada ve aileye ayrılmış olsa, insanın yüksek olan fıtratı arada kopmaz bir bağı kendiliğinden kurmayacak mıdır?

“Sizin hanenizdeki masum evlâdlarınızla masumane sohbet, yüzer sinemadan daha ziyade zevklidir.” Bu zevki yakalamak lazım.

Peder ve valideye şefkat duygusu verilmiş ki evlâdını ebedî cehennem ateşine düşmekten muhafaza etsin. Halbuki şimdiki aileler “aman çocuğum dünyada rahat etsin” diye ahiretini nazara almıyor, onu tamamiyle dünyaya teşvik ediyor. Fıtrî şefkati yanlış yerde kullanmanın bir cezası olarak layık olduğu hürmeti göremiyor.

Bazen buna da dikkat edildiği halde bilinemeyen bir nokta var: Aileler evlâdını temellük ediyor. Yani kendi malı gibi davranıyor. O, Allah’ın kulu olduğu, kendisine emanet olduğu, Allah’ın farzları da belli olduğu halde “benim evlâdım benim yolumdan gitmeli” gibi bazen haksız arzularla evlâdına baskı uyguluyor. Bu da aksü’l-ameli netice veriyor. Temellük ettiği için her şeyine müdahale ediyor, kendi şahsiyetinin oluşmasına fırsat vermiyor. Allahu a’lem bu hatanın bir cezası olarak da evlâdlar ailelerden alınıyor. Her biri başka bahanelerle, yani ya çalışmak, ya okumak, ya evlenmek gibi sebeplerle ailelerden uzaklarda yaşıyor. Ta ki o haksız temellük davasından vaz geçilsin, herkes Allah’a karşı kendi kulluğunu ortaya koysun.

Elhasıl: Temiz bir mahsul için evvela o tohuma menşe olan kalb temiz olmalı. Güzel, sağlıklı bir netice için helaline iştiha ve muhabbet olmalı, hissiyat sıkılgan ve soğuk olmamalı. Terbiyeli, olgun evlâdlar için tavırlar istikametli, hitaplar düzgün olmalı. Sadık, iffetli evlâdlar için ilgi alaka, sevgi daima canlı olmalı; zira ilgi ve sevgi evde karşılanmayınca yanlış yerlerde aranıyor. Sağlam bir aile için birbiriyle müfritane irtibat, insanî bir hürmet, affedici -ve affettiği şeyi unutan- bir merhamet olmalı.

İmanın kazandırdığı şuur ve sorumluluk, sünnetin adap ve düsturları, ebedî beraberlik fikrinin vereceği sadakat hisleri bir ailede hükmetmeli. Vesselam.

Uğur Tuğrul