Bediüzzaman’ın cumhuriyet anlayışı, günümüzde de tartışılan birçok konuya ışık tutmaktadır. Özellikle din ve devlet ilişkisi, adalet, demokratik katılım gibi konularda güncelliğini koruyan bir entelektüel olarak kabul edilir.

…Bazı aydınlar, artık devrimci bir karakter sergileyen iktidarın yanında yerlerini almışlar, halkın yaşam biçimini dönüştürme projesinin (Batılılaşma) ideolojik argümanlarını üretmekteydiler…

Batı dillerinde Cumhuriyetin bir anlamı da bir milletin kendi kendini yönetmesidir. Bu yönetim şekli yalnızca tek tabanlı değildir, sosyalist, demokratik, laik veya dindar temelli de olabilir. Geçmişte İslam dünyasındaki dört halife dönemi, Rusya, İran ve Libya devletler bunlara örnek olarak verilebilir. Dört halife döneminde seçimle iş başına gelen halifeler, hem halife hem de cumhurbaşkanı olarak gerçek adaleti ve şer’i hürriyeti taşıyan dindar cumhuriyetin örneğini vermişlerdir. (Dr. Selçuk Eskiçubuk’un yazısı..)

Bediüzzaman, İstibdad-ı mutlak diye ifade ettiği diktatörlüğe cumhuriyet ismi verilmesinden çok rahatsızdır. Bu yüzden mücadelesini, eliyle değil, diliyle, kalbiyle ve kalemiyle yapmaya karar verir. O bir muhaliftir. Cumhuriyetin içini boşaltıp komünizme perde yapanlara muhaliftir. (Yrd. Doç. Dr.Atilla Yargıcının yazısı..)

Bediüzzaman’ın Cumhuriyet hakkındaki fikri; “Hulefâ-i Râşidîn, herbiri hem halife, hem reis-i cumhur idi. Sıddîk-ı Ekber (r.a.), Aşere-i Mübeşşere ve Sahabe-i Kirama elbette reis-i cumhur hükmünde idi. Fakat mânâsız isim ve resim değil, belki hakikat-i adaleti ve hürriyet-i şer’iyeyi taşıyan mânâ-yı dindar cumhuriyetin reisleri idiler.”