İnsanlara güzel söz söyleyin / Bir Kur’ân Üslubu: Yumuşak Söz

Kur’ân, “İnsanlara güzel söz söyleyin”1 der. Herkese, her insana, her konuştuğunuza, bütün insanlara “güzel söz söyleyin!” Hitap genel ve umumidir. Herkesi içine alıyor. Hatta inanan, inanmayan, size taraftar olan, karşı gelen her insana…

“Güzel söz” Kur’ân’ın ifadesiyle “hüsnen” kelimesidir. Hani şu dilimizde iyi niyet anlamına gelen “hüsn-ü niyet”, iyi düşünce karşılığı olarak kullandığımız “hüsn-ü zan”, güzel ahlâk demek olan “hüsn-ü ahlâk”, kabul görme ve iyi karşılama manasına gelen “hüsn-ü kabul” deyimlerinde yer alan “hüsün”dür Kur’ân’ın sözünü ettiği kelime…

Kelimenin çok zengin bir anlamı var. Sadece “güzel” anlamına gelmez, “iyi, tatlı, hoş, şirin” gibi anlamları da içerir.

İnsanın hem kulağına hoş gelen, hem gönlünü okşayan, hem de içini açan ve rahatlatan, dolayısıyla onu sevince ve neşeye götüren, heyecanını ve şevkini artıran sözdür “güzel söz.”

“Güzel söz yılanı deliğinden çıkarır” ama, “sözün güzeli”nin de bir özelliği bulunmalıdır. Yine Kur’ân diliyle güzel söz, “gönül alıcı” olmalı, “doğru” olmalı, ama mutlaka “yumuşak” söylenmelidir. Âyette yer aldığı biçimiyle, “Gönül alıcı sözler söyleyin”2, “Sözün doğrusunu söyleyin.”3

“Yumuşak söz” de Kur’ân sözüdür. Âyetteki ifadesiyle “kavlen leyyinen”dir.

***

Bu Kur’ân metodu, sadece bir tespit ve tavsiyeden ibaret değildir; bir uygulama şeklidir, tatbik edilmiş bir örnektir.

Bir örnek değil, iki örnektir. Birinci örnek aynı zamanda iki kardeş ve iki peygamber olan Hz. Mûsâ ile Hz. Harun’un hayatında yer alır.

Mısır kralı Firavun (II. Ramses) tanrılık iddiasında bulunur. Mısır halkını toplamış onlara seslenmişti: “Ben sizin en yüce rabbinizim.”4 diye.

Bunun üzerine Cenâb-ı Hak, Hz. Mûsâ ile kardeşi Hz. Harun’a tebliğ görevi verdi ve emretti:

“Firavun’a gidin. O iyice azdı. Ona yumuşak söz söyleyin, olur ki sizi dinler yahut Allah’tan korkar.” diye uyarıda bulundu.

İki kardeş peygamber giderler, Tâhâ sûresinde geçtiği üzere, Allah’ın varlık ve birliğini anlatırlar, halkına yaptığı baskıdan vazgeçmesini söylerler.

Yumuşak söz tesir etmiştir. Karşılıklı konuşma ve tartışma başlar. Bütün Mısır halkının hazır bulunduğu bir ortamda yapılan mucize-sihir gösterilerinde Mûsâ aleyhisselâmın haklı olduğu anlaşılmış, Firavun’un imajı iyice sarsılmıştır. Ve sonrasında da ordusuyla birlikte Kızıl Deniz’de boğulmuştur.

***

İkinci örnek ise Peygamber Efendimiz (asm) ile alâkalıdır.

Uhud Savaşı öncesi Peygamberimiz (asm), sahabileriyle istişare etmiş, onların fikrini almış, ortak karar sonucu düşmanla Medine’nin dışında Uhud Dağı eteğinde karşılaşmıştı.

Savaş öncesi ve sonrası, dava arkadaşları olan sahabelerle yaptığı görüşme ve konuşmalarda Peygamberimiz (asm) devamlı tatlı dilli, güler yüzlü ve yumuşak sözlü davrandığı için Kur’ân bu davranışını övüyor. Bu şekilde davranmasının da Allah’ın bir lütfu ve ikramı sonucu olduğunu ifade ediyor:

“Allah’ın bir rahmet eseridir ki, sen onlara yumuşak davrandın. Eğer sen huysuz, katı kalpli birisi olsaydın muhakkak onlar senin etrafından dağılıp giderlerdi.”5

İşin aslına bakılırsa, sadece Hz. Mûsâ ile Peygamberimiz (asm) bu şekilde davranmış değiller, başta Hz. İbrahim, Hz. Yakup ve Hz. Yusuf ve bütün peygamberler, daha sonraları bütün hak dostları, insanların gönlüne giren, onları hep doğruya, güzele ve hakka çağıran her İslam bilgini bu yolu takip etmiştir.

Zaten İslam hiçbir zaman kabalığı, sertliği, kırıp dağıtmayı, öldürüp yok etmeyi, insanları cebren ve kaba kuvvet kullanarak silah zoruyla, baskıyla yola getirmeyi ne tavsiye eder, ne de böyle bir yaklaşıma müsaade eder.

Çünkü İslam’ın dili, “nâzikâne, nezîhâne ve kavl-i leyyindir.” Yani, nezaket, nezih ve tatlı dildir.

Mehmet Paksu – Zafer Dergisi

Kaynaklar:        

1. Bakara Sûresi, 2:83.

2. Nisa Sûresi, 4:8.

3. Ahzab Sûresi, 33:70.

4. Nâziât Sûresi, 79:24.

5. Âl-i İmran Sûresi, 3:159.

Sende yorum yazabilirsin

%d blogcu bunu beğendi: