Kelamı Doğru Anlama

Kuranda bazı ayetler hakkında bazıları kafa karıştıracak açıklamalar yapıyorlar, oysa büyük müfessirler ayetlerin muradının ne olduğunu açıklamışlar, onları dinlemeliyiz. Malumu ilam, yani bilineni bildirmek abestir, Kuranı Kerim de böyle şeyler olamaz, var zannediyorsan içerisinde senin akıl edemediğin bir murat vardır. Hafız olan birine “sen hafızsın” demek ona yeni bir şey, bilmediği bir şeyi söylemek değildir, bundan maksat ”ben senin hafız olduğunu biliyorum” demektir. Bir babanın evladına “ben senin babanım” demesi, evladının ona karşı yapmış olduğu bir saygısızlığı veya söz dinlememesini tekit içindir.

Kelama muhatap olurken anlama noktasında bu gibi manaların olabileceğini akıldan çıkarmamak gerekir. Kuranı Kerim’den örnekler verecek olursak “Ey iman edenler Peygambere indirilene iman edin”. Burada muhatap zaten iman etmiş, tekrar etmesi ne manaya gelir. Burada murat imanınızı arttırın, ziyadeleştirin, imanın hakikatini elde edin demektir.

Dünya için “sathı arz” deniliyor yani dümdüz bir ova olduğu söyleniyor, oysa dünyamız bir küre, buradan maksat, bu küre olan dünyada yaşanabilsin diye ovalar halk edilmiş dikkat edin bu bir nimet demektir. “Güneş istikrarla beraber akar gider” deniliyor, bu zaten görülüyor, böyle bir hatırlatmaya ne gerek var diye düşünülebilir. Bundan murat güneşin dönmesinde çok hikmetler var, dikkat edin, araştırın demektir.

Kelamda garabet gibi görünenler belagat nükteleridir, dikkat çekici nükteleri yakalayabilirsek kelamı doğru anlayabiliriz. Filozoflardan biri ”beni bir kişi anladı o da yanlış anladı” diyerek kelama muhatap olmanın kolay bir şey olmadığını söyler. Bazıları idrak özürlü oluyor. Allah’ın kelamına muhatap olmak ne büyük bir nimet, Allah’ın kelamını muradı ilahi üzerine anlamak Allah’ın bir lütfu, bütün Müslümanlar olarak Allah’ın kelamını anlamaya çalışıyoruz ama insanımızın çoğu o kadarda manaya muhatap olamıyor, bazıları sebeplere yönelmiyor, yahut gaflet içinde olduğundan yanlış veya eksik anlıyor. Cenabı Hak tam anlamayı nasip etsin. Amin.

Çetin KILIÇ

Kaynak; Şadi Eren ,muhakemat dersleri.