Müslüman çocuklara yeni konuşmaya başladıklarında, onların büyüklerinin (babalarının, annelerinin, babaannelerinin, anneannelerinin, amcalarının, dayılarının ve diğer büyüklerinin) şu soruyu sormalarına ve onlardan da o sorularına şu cevabı vermelerini beklemelerine çok rastlanır:
Soru : “- En çok kimi seviyorsun?”
Cevap : “- Allah’ı..”

Fakat, çocukları büyürken onlara bu soru ve onun cevabı üzerine eğitimin verilmesine büyükleri tarafından ekseriya dikkat, itina, gayret edilmez ve çocukları yeni konuşmaya başlarken onlara sorulan o soru ve onun cevabı aslında çok mühim olduğu ve ömür boyu o soruya ve onun cevabına uygun olarak yaşanması gerektiği halde, o soru ve onun cevabı sanki sadece “çocukluk konuşmalarıymış gibi”, ekseriya mazide kalır ve unutulur, gider!..

İnsan en çok sevdiğine aslında en fazla öncelik vererek, en fazla onun hatırını sayar; en fazla onu memnun etmeye ve kendisini de en fazla ona sevdirmeye çalışır..
Ülkemizdeki bilhassa büyük şehirlerimizde çocukken kendilerine büyükleri tarafından en çok Allah’ı sevdiği söylettirilenlerin çoğunluğu ise, çocukluk yaşlarını geride bıraktıktan sonra Allah’ı en çok sevmeleri bir yana, Allah’ı sadece “sevmeyi” bile maalesef unuturlar; O’nu kendilerinden razı etmeye ve memnun etmeye ekseriya çalışmazlar, Onun kendileri tarafından yapılmasını istediklerine ve yapılmamasını istediklerine ekseriya uymazlar. Ve, aslında sadece O’nun namına sevmeleri gereken “mecazî sevgili”leri ise, O’nu unutup “hakikî sevgili” yerine koyarak en çok sevip yaşarlar ve öyle ölürler!..

* * *

Beş yaşında kadar gözüken küçük çocuk, etrafındaki kendi kendine sessizce bir şeyler okuyan büyüklerine sırayla göz gezdirdi. Sonra, bir an durgunlaştı ve aniden boşalıp:

“-Ben niçin okuyamıyorum?” diye hıçkırıklarla ağlamaya başladı..

Büyükleri, şefkatle onu teskine çalıştılar..

Aslında ne kendisinin ne de büyüklerinin, bu mevzuda bir hatasından veya ihmalinden bahsedilemezdi. Genellikle çocuklar okuma-yazmayı, altı yaşını bitirdikten sonra kaydoldukları ilköğretim okulunun birinci sınıfındayken öğrenirlerdi. Okula gidememiş erkekler askerdeyken, kadınlar ise okuma-yazma kurslarında okur-yazar hale gelirlerdi. Fakat gene de, o küçük çocuğun:

“-Ben niçin okuyamıyorum?”

diye hıçkırarak ağlaması, insana tesir ediyor ve bir şeyler anlatmaya çalışıyordu..

Bir köy ilkokulu öğretmeni, talebelerini okumaya ve yazmaya alıştırmak için;

“-Bulduğunuz her yazıyı okuyun ve bulduğunuz her boş kağıdı yazıyla doldurun..” tavsiyesini tekrarlarmış.

İslâmın ilk emrinin “Oku!” olduğunu bilenler çoktur: “Yaratan Rabb’inin adıyla (ve Rabb’in adına) oku.” (Alak Sûresi, 96/1). Bu âyette, “-Neyi?” sorusunun cevabı olacak bir nesne bulunmadığından, O’nun rızasına uygun olan bütün okumaları da içine almaktadır. Bulduğu her yazılı kağıdı okumanın Allah’ın “Oku!” emrine dahil olduğunu söyleyebilmek ise, mümkün değildir. Ancak, bu tavsiyenin okuma-yazmaya karşı direnci kırmak ve köy çocuklarının bu mevzudaki atâletini gidermeye faydası olabilir.

Bütün mülk, tesir, fiil, Allah’a aittir. İnsanın elindeki ve onunla dünya hayatı boyunca imtihan olduğu tek şey: “Seçmek”tir (meyelânı ile, irade-i cüz’iyyesi ile). Her şeyi okumamalıdır!.. Okumak, akıl midesini doldurmaktır. Mideye her şey, rastgele doldurulmaz; seçim yapmak şarttır. Çünkü, doldurulan şeylerin akıl midesinde bazıları gıda olsa da; bazılarının zehir, bazılarının hazmı güç, bazılarının da obezite (şişmanlık) yapıcı olması ihtimali vardır.

İnsanın okumaya en fazla istek duyabileceği yazılı metin: “Sevgiliden gelen mektup”tur. Okuma biliniyorsa; bu mektup, kalp atışı hızlanarak, yudum yudum içer veya teneffüs eder gibi okunur, koklanır, öpülür, muhafaza edilir. Okumasını bilmeyen bir ana, sevgili oğlunun askerden veya uzak bir yerden gönderdiği mektubunu alınca ne kadar çok sevinir; eline alır, öper, koklar, satırları üzerinde göz gezdirir ve hemen onu kendisine okuyacak birini bulup, okunanları sevgi gözyaşlarıyla dinler.. Sevdiklerinden gelen mektupları bizzat kendisi okuyabilmek için okuma kursuna giden yaşlı analar da çoktur..

“Evet, mevcûdatta sebeb-i muhabbet olan hüsün ve ihsan ve kemal, Bâki-i Hakikî’nin hüsün ve ihsan ve kemalâtının işarâtı ve çok perdelerden geçmiş zaif gölgeleridir; belki cilve-i esmâ-i hüsnânın gölgelerinin gölgeleridir.” (Risale-i Nur Külliyâtı, Üçüncü Lem’a)

Düşünecek olursak, Allah’ın mâsivâsını (O’nun haricindekileri); Allah’ın hüsün, kemâl ve ihsanının “gölgelerinin gölgesi”, mecazî ve çok küçük tecellîleri için sevip, o muhabbet sebebi sıfatların asıllarına en yüksek derecede sahip olan Allah’ı sevmekteki ihmalkârlık ve O “Hakikî Sevgili”nin bize gönderdiği uzun mektubu olan Kur’an’a karşı alâkasızlık; ne kadar tezat, haksızlık, vefasızlık, katı kalplilik ve yabanîlik değil midir?

Şimdi bir “manevî muhasebe” yapalım: “En Sevgili olan Allah’ın bize göndermiş olduğu en uzun mektubun” (Kur’an-ı Kerîm’in)  gönderildiği Ramazan-ı Şerif’in yıldönümlerinden birinde bulunuyoruz; acaba üçte ikisi de geçmiş olan bu ayda, “En Sevgiliden gelen o en uzun mektubu” tekrar ne kadar  okuyabildik?

Prof.Dr. Mustafa NUTKU

*  *  * 

Gazozlar konusundaki davranışlarının da buna göre tahlili, içinde yaşadığımız zaman diliminde Müslümanların “İslâm’da helal-haram” hassasiyeti ile ilgili en mühim konularından biridir. Çünkü “İslâm’da helal-haram” konusunda, insanların kendilerinin ve mükellefiyetlerinin olduğu insanların haramlardan uzak yaşamaları için gerekenleri yeterli şekilde yapmaları, onların bu dünyadaki en mühim vazifeleri arasında yer almaktadır.

*  *  * 

Maalesef, fennî bilgi noksanlığından ve “Hedonism” müptelalığı ile gerçekleri saptırmaktan doğan “gazozlarla ilgili bilgi kirliliği”, Müslümanlar arasında çok yaygındır ve bu hâl yıllardır Müslümanların dualarının kabul olmamasına da sebeb olarak devam etmektedir! 

*  *  *

Gazozlar su, şeker, tad ve koku verici esanslar ve fermentasyona karşı koruyucu maddeler karışımının, basınçlı C0₂ gazıyla şişelere veya aluminyum kutulara doldurulmuş olduğu, “az alkollü içecekler”dir. Gazozların bileşimine, yağ cinsinden (hidrofob) oldukları için suda çözünmeyen tad ve koku verici esansları “suda çözünebilir” hale getirmek için iradî ve kasdî bir işlemle gazoz ana çözeltisine dışarıdan ilave edilen sarhoşluk verici “etil alkol” de ekseriya dahil edilir. Ayni görevi yapabilecek “propylen glycol” adlı helal bir gıda katkı maddesi de bulunmasına rağmen, “etil alkol” yerine, onu kullanan gazoz imalatçıları çok nadirdir ve o gazozları üretenler de gazozlarının etiketlerinde onun “helal” olduklarını bildirirler.

*  *  *

“Gazoz ana çözeltisi”ne bu maksatla ilave edilen “etil alkol” vasıtasıyla tad ve koku verici esanslar, kimya biliminde “solvatasyon” denilen fiziksel bir olayla suda çözünebilir hale getirilir. Bunun“fiziksel bir olay” olduğu, kimya biliminde “solvoliz” denilen “etil alkol ile tad ve koku verici esansların molekül yapılarındaki değişimle” olmadığı,  bu işlem sonucunda gazozların içindeki o esansların tad ve kokularının hiç değişmeyişinden açıkça bellidir.

*  *  *

Şeriatı kendimize uydurmaya değil, kendimizi şeriata uydurmaya; gerçekleri isteklerimize göre aslından saptırmaya değil, onları gerçek olarak kabul etmeye ve neşretmeye çalışmalıyız! “Çoğu sarhoş edenin azı da haramdır” Hadis-i Şerifinin manâsı, gazozlar konusunda saptırılmaya çalışılmamalıdır! Sarhoşluk verici “etil alkol”ü az da olsa ihtiva ettiği halde, “Gazozları içerek sarhoş olana rastlanmamıştır” sözleriyle gazozlara “helal” demeye çalışanlar, kendilerini ve muhataplarını o yanlış sözleriyle aldatmaya çalışmaktadırlar!

*  *  * 

Onlara daha evvel de muhtelif yerlerde bahsettiğim şöyle basit bir misal verilerek iddialarının yanlışlığı anlatılabilir: Bir insan bir oturuşta, içinde yüzde 45 “etil alkol” bulunan bir alkollü içecekten bir bardak (200 ml) içmekle sarhoş oluyorsa ve bir oturuşta da ard arda en fazla 2000 ml sıvı içecek içebiliyorsa, 190 ml o alkollü içecek+1810 ml su ile kendine 2000 ml’lik bir içecek hazırlasa, onu bir oturuşta tüketinceye kadar içse bile sarhoş olmayacağı için, “Çoğu sarhoş edenin azı da haramdır” hadisine muhalefet etmemiş ve o içeceği içmek ona “helal” mi olacaktır? Bu misal ile de, “Gazoz içerek sarhoş olana rastlanmamıştır” sözüyle, az da olsa “etil alkol” ihtiva eden gazozlara “helal” demenin ne kadar yanlış bir söz olduğu kolayca anlaşılabilmektedir.

*  *  * 

Gazozlarda tad ve koku verici esanslar ile “etil alkol” arasında bir “interaction” neticesinde “etil alkol”ün kimyasal değişime uğrayarak, “haram” olmaktan çıktığı ve gazozların “helal” bir içecek haline geldiği de asla söylenemez! Gene internet ortamındaki bazı yanlış yazılarda da denildiği gibi, insanların besin olarak istifade ettiği sütlerin sığırların bedenlerinde teşekkül şekli emsal gösterilerek, gazozların bu yanlış kıyasla da helalliğine hükmedilemez! Kur’an-ı Kerîm’de aslında “helal” olana “haram” demek ve aslında “haram” olana “helal” demek, âyetle açıkça ve kesinlikle yasaklanmıştır! Peygamberimiz (asm) “Sebeb olan, yapan gibidir” buyurmuştur.

*  *  *  

Netice olarak, gazozların üretim şekli ve onun fennî açıklamaları ile ilgili bu bilgilerin, ilgili âyetlerin ve hadislerin ışığında, internet ortamlarında gazozlara “helal” diyen yazılar neşrederek Müslümanları bu yanlışa sevk etmenin, onların bu yanlışlarında ısrarla devamına sebeb olmak günahının büyüklüğünün çok iyi düşünülmesi gerekmektedir!

Dinde lakayt, hattâ din düşmanıymış gibi bazı söz ve tavırları olanların, bazen:

“- Biz de Allah’a inanıyoruz. Sadece siz mi Müslümansınız, Müslümanlık sizin inhisarınızda mı?” şeklinde konuştukları da olur ve onların bu konuşmalarının nasıl yorumlanması gerektiğini düşündürür.

İslâm dinî ile ilgili bilgi veren kitaplarda, “İslâm dininde imanın, dil ile ikrar ve kalp ile de tasdikle olabileceği; Kur’an’ın Allah kelâmı olması sebebiyle, onun hiçbir âyetini inkâr etmemek gerektiği” yazılıdır.

Çok kısa bir şekilde ve sadece gereklilik-yeterlilik bakımından, yukarda nakledilen sözlere kısa bir cümle ile cevap verilecek olursa: “Allah var.” demek, Allah’a iman etmiş sayılmak için “gerekli”dir; fakat “yeterli” değildir! Çünkü insanlar, “hakikaten iman etmiş” olmadıkları halde, “inkâr etmemek” manâsında da; “Allah var.” diyebilirler. 

Risale-i Nur Külliyâtı, Emirdağ Lâhikası-1’de bu konu şöyle açıklanmaktadır: “İnkâr etmemek başkadır; iman etmek bütün bütün başkadır.. Allah’ı bilmek, bütün kâinata ihata eden Rububiyetine ve zerrelerden yıldızlara kadar cüz’î ve küllî her şey O’nun kabza-i tasarrufunda ve kudret ve iradesiyle olduğuna kat’î iman etmek ve mülkünde hiçbir şeriki olmadığına ve (lâ ilâhe illallah) kelime-i kudsiyesinin hakikatlerine iman etmek, kalben tasdik etmekle olur. Yoksa, ‘Bir Allah var’ deyip, bütün mülkünü esbaba ve tabiata taksim etmek ve onlara isnad etmek, hâşâ hadsiz şerikleri hükmünde esbabı merci tanımak ve her şeyin yanında hâzır, irade ve ilmini bilmemek ve emirlerini tanımamak ve sıfatlarını ve gönderdiği elçilerini, peygamberlerini bilmemek, elbette hiçbir cihette Allah’a iman hakikatine yaklaştığını göstermez. Belki küfr-ü mutlaktaki manevî cehennemin dünyevî ta’zibinden kendini bir derece teselliye almak için o sözleri söyler.

Evet, inkâr etmemek başkadır, iman etmek bütün bütün başkadır.

Evet, kâinatta hiçbir zîşuur, kâinatın bütün eczası kadar şahitleri bulunan Hâlik-ı Zülcelâl’i inkâr edemez… Etse, bütün kâinat onu tekzib edeceği için susar, lâkayt kalır. Fakat O’na iman etmek, Kur’an-ı Azîmüşşan’ın ders verdiği gibi, O Hâlikı, sıfatları ile, isimleri ile umum kâinatın şehadetine istinaden kalben tasdik etmek, ve elçileriyle gönderdiği emirleri tanımak; ve günah ve emre muhalefet ettiği vakit, kalben tevbe ve nedamet etmek iledir. Yoksa büyük günahları serbest işleyip istiğfar etmemek ve aldırmamak, o imandan hissesi olmadığına delildir.”

*** 

“KAR” ADLI ROMANDAKİ BİR CÜMLENİN DOĞRU YORUMU NASIL OLABİLİR?

Türkiye’de “Nobel ödülü” alan ilk kişi, “KAR” adlı romanını yazmak için, en fazla kar yağışı alan illerimizden olan Kars’ta bir yıl kalmıştı. O romanı beğenmek, o romanın yazarını takdir ve tüm yazdıklarını da tasvip etmek manâsında olarak değil; sadece diğer cümlelerinden farklı olarak o romanındaki hayalî bir karakterine söylettiği bazı cümlelerinin, “Allah’ı inkâr etmemek”  yönüyle tahlil ve takdir edilmesinde belki fayda olabilir. O cümleler şöyledir:

“Bütün hayatım boyunca eğitimsizlerin, başı örtülü teyzelerle eli tespihli amcaların inandığı yoksulların Allah’ına inanmadığım için suçluluk duydum. İnançsızlığımın mağrur bir yanı vardı. Ama şimdi şu güzel ‘kar’ı yağdıran Allah’a inanmak istiyorum. Dünyanın gizli simetrisine dikkat kesilmiş, insanı daha uygar, daha ince kılacak bir Allah var.”

“..dünyanın gizli simetrisine dikkat kesilmiş..”, “..insanı daha uygar, daha ince kılacak..”sıfat cümlecikleri, dinî kitaplarımızda belirtilen Allah’ın sıfatlarına aynen benzemese de, “KAR” romanı yazarının, o romanındaki hayalî bir kahramanına sanki o şahıs hayalî değil de gerçekmiş gibi söylettirdiklerini “..bir Allah var.” hüküm cümlesiyle kendisinin noktalaması iyidir. Ancak, onun bu cümlesinin Allah’a gerçek iman için yeterli sayılamayacağı, Risale-i Nur Külliyâtı Emirdağ Lâhikası-1’den alınan yukarıdaki açıklamadan anlaşılmaktadır.

***  

KÂİNATTAKİ EN YÜKSEK HAKİKAT NEDİR?

Allah’ın varlığı ve birliğine: “Tevhîd hakikatı” denilir. Kâinatta en yüksek hakikat budur. Kelime-i şehâdetin ve kelime-i tevhîdin ilk kelimeleri, bu hakikati ifade eder. Kur’an-ı Kerîm’in üzerinde en fazla ehemmiyetle durduğu konu da budur. Tevhidin aksi “şirk”, yani Allah’a ortak koşmaktır ve en büyük günahtır. Varlık âlemi, en küçüğünden en büyüğüne kadar, aslında hâl lisanlarıyla: “Bir Allah var.” der. Kendisine akıl ve irade verilerek bu en büyük hakikate inanmaları beklenilen insanların ancak az bir kısmı bu hakikat yolunun yolcusudur; fakat büyük bir kısmı bundan dalâlet (sapma) hâli içindedirler!.

*** 

KAR KRİSTALLERİNDEKİ “TEVHİD” DERSİ NEDİR?

Karda, altıgen geometrisinde çok küçük “buz kristalleri” vardır; bunlara “buz” kelimesini kullanmadan, daha kısa olarak, ekseriya “kar kristali” denilir. Fakat karda birbirinin tamamen aynı iki buz kristaline şimdiye kadar hiç rastlanmamıştır! Ömrünün elli senesini kar kristallerinin fotoğraflarını çekerek geçiren ve binlerce kar kristali fotoğrafı çekmiş olan W.A.Bentley, çektiği kar kristali fotoğraflarından 2453 adedini 1931 de Amerika’da 226 sayfalık “Snow Crystals”(Kar Kristalleri) adlı kitabında neşrederek, Allah’ın varlığı ve birliğinin kar kristallerindeki bir çeşit deliline -bilerek veya bilmeyerek- dikkatleri çekmiştir.

Aynı cinsten olan canlı veya cansız bir varlığın, genel olarak ana hatlarıyla birbirlerine benzer yapıda olmalarına rağmen hiçbirinin diğerinin aynı olmaması, konuyla ilgili İslâmî eserlerde ve bilhassa Risale-i Nur Külliyâtından Sözler adlı kitapta Otuzüçüncü Söz’de geniş açıklaması yapılan, Allah’ın “Ferd” isminin içindeki “Vahidiyet” ve “Ehadiyet” şekillerindeki birliğinin tecellîleridir.

*** 

 İNSANDA, ALLAH’IN VAHİDİYETİNİN VE EHADİYETİNİN TECELLÎLERİ NELERDİR?

Allah’ın, Vahidiyet ve Ehadiyet şekillerindeki birliğinin tecellîleri en fazla, “O’nun en mükemmel mahlûku olan insanların yaratılışlarında” görülür: İnsanların DNA’larında, parmak izlerinde, yüzlerinde, avuç içlerinde, ayak tabanlarında, ellerinin damarlarında, bakışlarında, seslerinde ve daha başka birçok yerlerinde Allah’ın Vahidiyet ve Ehadiyet şeklindeki birliğinin tecellîleri vardır. Bilimlerdeki ilerleme ile, Allah’ın insandaki bu birlik tecellîlerinin yeni misalleri de keşfedilmektedir.

İnsanlardaki kadar çok olmasa da, diğer bütün varlıklarda, Allah’ın birliğinin tecellîleri vardır. Meselâ bütün koyunlar, genel görünüşleri ile birbirine benzemekle, Allah’ın Vahidiyet şeklindeki birliğinin tecellîsini gösterir; fakat birbirinin tamamen aynı iki koyunun bulunmaması da, her bir koyunda ayrı olarak Allah’ın Ehadiyet şeklindeki birliğinin tecellîsidir. Aynı şey, bir ağacın bütün yaprakları ve bütün meyveleri için de, verilebilecek başka misaller için de söylenebilir. Meselâ:  Koç boynuzlarını toplayıp onları suda haşlayıp yumuşatarak levha haline getirdikten sonra saç tarağı yapan birisinin, sattığı o tarakların ambalajına “dünyada şimdiye kadar aynısına rastlanmamış ve bundan sonra da rastlanamayacak desendedir” yazarak yaptığı ticarî reklamı, aynı zamanda da Allah’ın “Ferd” ismi Âzamı içindeki “Vâhid” ve “Ehad” isimlerine de dikkat çekmesi olmaktaydı. Bu mevzuda verilebilecek, başka sayısız misaller vardır.

Risale-i Nur’da, Sözler adlı eserde, Otuzüçüncü Söz’de, Allah’ın altı adet İsm-i Âzam’ından, öncelikle bahsedilen “Ferd” ismi hakkındaki açıklamalar bu mevzuda çok mühim bir kaynak ve derstir. O dersi çok ve iyi anlamaya çalışarak okumakta ve üzerinde düşünmekte (tefekkürde) büyük fayda vardır.  

Prof. Dr. Mustafa NUTKU

Çocuklara sorarlar:

 “- Tavuk mu yumurtadan çıkar; yoksa yumurta mı tavuktan çıkar?” 

Bu soruya benzetmeye çalışıp sorsak: 

“- Kar yağdığı için mi hava soğuk olur; hava soğuk olduğu için mi kar yağar?”

 İki soru birbirine benzese de, cevapları birbirine benzemez.

Okullarda, ders kitaplarında, ansiklopedilerde vb. kitaplarda “Kar niçin yağar?” başlığı altında söylenenler, aslında “kar”ın niçin değil; nasıl yağdığına dairdir!. 

Yazı ve konuşma dilimizde, “Nasıl?” ve “Niçin?” soru edatlarının kullanılış yerlerinin doğru seçimine, ekseriya dikkat edilmez. “İlim” ve “Bilim” kelimelerinin doğru yerlerde kullanılmadığına da çok rastlanır. “İlmî hakikatler” ve “Bilimsel gerçekler” de, her zaman birbirinin yerine kullanılabilecek manâda değildirler.

“Hakikat yalnız bilimin gösterdiğidir, demek doğru değildir. Çünkü bilim şunları arar:

‘Bu nedir? Ve hangi sebeplerle meydana gelmiştir?

“-Kar niçin yağar?” sorusuna cevap olarak söylenecek doğru bilgiler, “kar”ın yağmasının hikmetleridir. Bu hikmetleri, “kar”ın kendisinden bilmek büyük bir yanlış olur. Bunlar, “ilâhî hikmetler”dir. Kar, bütün varlıkları yaratan, idare eden Allah’ın Hakîm isminin, diğer bazı isimleriyle birlikte tecellîleri sebebiyle yağar!..

***

“Kar”ın nasıl yağdığının cevabı ise, fen kitaplarında bu mevzuda yazılanlardır. Aslında, yalnız “kar”ın yağmasında değil; etrafımızdaki varlık âleminde gördüğümüz ve göremediğimiz her şeyde, Allah’ın diğer bazı isimleri ile birlikte, bilhassa Hakîm isminin tecellîleri vardır. 

Çünkü bu dünya dâr-ul hikmet; insanın ölüm kapısından geçerek gideceği âhiret âlemi ise dâr-ul kudrettir. Yani bu dünyada olanlar, Allah’ın koyduğu sebebler perdesiyle cereyan eder; bu sebebleri yapan ve çalıştıran müsebbeb’ül-esbâbı (bütün sebebleri meydana getiren Allah’ı) bu sebebler perdesinde takılıp kalmadan tanımak da, insanın bu dünyada aklıyla en mühim imtihanıdır. 

Âhirette ise, insanın aklıyla imtihanı olmadığından, Allah kudretini sebebler perdesini kullanmadan doğrudan tecellî ettirir.

“Hikmet” kelimesinin lügat manâsı: “İnsanın, mevcudâtın hakikatlerini bilip hayırlı işleri yapmak sıfatı. Hakîmlik. Eşyanın ahvâl ve haricî, batınî keyfiyetlerinden bahseden ilim. (Buna İlm-i Hikmet deniyor.) * Herkesin bilmediği gizli sebep. Kâinattaki ve yaradılıştaki İlâhî gaye * Ahlâka ve hakikate faydalı kısa söz * Sır * Bilinmeyen nokta. İlim, adalet ve hilmin birleşmesinden doğan değerli sıfat (Kuvve-i akliyenin vasat mertebesidir; Hakkı hak bilip imtisal etmek, bâtılı bâtıl bilip içtinab etmektir. İ.İ.) * Allah’a itaat, fıkıh ve Salih âmel. Allah’tan haşyet ve takvâ. Verâ’ * Akıl, söz ve harekette uygunluk * Hak emre uymak * Allah’ın yarattıklarında tefekkür.” (İslâmî, İlmî,Felsefî Yeni Lügat, A.Yeğin).

***

Şimdi, bu hikmetler dünyasında ; “Herkesin bilmediği gizli sebeb. Kâinattaki ve yaradılıştaki ilâhî gaye” manâsındaki, ilk sorumuzun cevabı olabilecek “kar”la alâkalı bir hikmetten bahsedebiliriz:

Kar yağması, havanın soğuk olduğunu gösterir; fakat kar yağdığı için hava soğumaz; aksine, kar yağması havanın soğuğunu azaltır. Bunun nasıl olduğunun, bu sebebler dünyasında bazılarının “Asıl Fiil Sahibi”nden bahsetmeyerek “tabiat kanunları” dediği “âdetullah kanunları” ile izahı, şöyledir: Bir gram katı maddenin erimesi için gerekli ısıya o maddenin “erime ısısı” denir. Buz, 0’C de su haline gelirken, gram başına 80 kalori ısı alır. Bu, suyun katı hali olan buzun “erime ısısı”dır. Su, buz haline gelirken erime ısısını verir ve her bir gram suyun donup kar kristali haline gelmesi esnasında, atmosfere seksen kalori ısı verilir. Bu hesaba göre, 10 ton kar yağmakla atmosfere verilen ısı, yüz kilo iyi cins maden kömürünün yanmasıyla verdiği ısıya eşittir!.

Bunun hesap şekli basittir: 10 ton = 10.000.000 gram. Bu kadar suyun kar haline gelirken atmosfere verdiği ısı = 10.000.000 x 80 kalori = 800.000.000 kalori. Bir gram iyi cins maden kömürünün yanmasıyla verdiği ısının da 8.000 kalori olduğu göz önüne alınırsa, o­n ton suyun kar haline gelirken verdiği ısı: 800.000.000 / 8.000 = 100.000 gram = 100 kilogram iyi cins maden kömürünün verdiği ısı, 10 ton karın suyun donmasıyla teşekkülü esnasında, atmosfere verdiği ısının karşılığı olarak bulunur (Benzeri bir hesapla, 0’C civarında 10 ton yağmurun teşekkülü esnasında atmosfere verilen ısının da, yaklaşık 750 kilogram iyi cins kömürün yanmasıyla verdiği ısı kadar olduğu da bulunur.).

Atmosferdeki suyun kar haline gelirken verdiği bu ısı, kışın soğuğunun şiddetini kırmaktadır. Kar yağmasıyla, karın diğer faydaları yanında, bitki, hayvan ve insanlar, aşırı soğuğun meydana getireceği çeşitli zararlardan korunmaktadır. Baharda ise, karların erirken atmosferden aldığı gram başına 80 kalori ısı ile atmosferdeki sıcaklık azaltılmakta; bu defa da yeni filizlenen bitkilerin, havanın aniden ısınmasıyla, sıcaktan zarar görmesi önlenmektedir.

Demek ki, başlangıçtaki sorumuzun cevabı olarak; kar yağdığı için hava soğuk olmamakta; hava soğuk olduğu için kar yağmaktadır. Yağan kar hem atmosfere ısı vermekte; hem kendisi de soğuk olmasına rağmen, yeryüzünü bir yorgan gibi örtüp bazı bitki ve hayvanların soğukla telef olmasını önleyecek şekilde, atmosferdeki aşırı soğuktan onları muhafaza etmektedir. “Kar”, “karılan cansız ve şuursuz bir madde” olarak, acaba bunu kendisi mi yapıyor dersiniz? 

Bu hâlin bize “Kâinattaki ve yaradılıştaki ilâhî gaye”yi düşündürmesi gerektirmez mi?

Prof. Dr. Mustafa Nutku