Efendimiz zamanında Hicaz bölgesinde hem arpa hem de buğday, elde edilmesi ve bulunması zor olan yiyecek maddelerindendi. Bununla birlikte her ikisine de sâhip olma imkânı en fazla olan, yine Peygamberimiz idi. Fakat Resûl-i Ekrem, hiçbir zaman içinde yaşadığı toplumun sâhip olmadığı imkânları elde etme ve onlardan farklı yaşama gibi bir temâyül içinde olmamıştır. İnsanlar açlık çekmişse, buna herkesten çok kendisi ve ailesi mâruz kalmıştır. Oysa Cenâb-ı Hak tarafından Resûlullâh’a, dilerse kendisi için Mekke vadisinin altına çevrilmesi teklif edilmişti. Ancak o, bunu kabul etmeyerek bir gün tok, bir gün aç kalmayı tercih etmiş ve;“Allâhım! Acıktığım zaman sana tazarrû ve niyâzda bulunurum, doyduğumda ise sana hamd ve sena ederim.” ( Tirmizî, Zühd, 35) diyerek mucizevî ve imtiyazlı bir hayât tarzı istememiş, içtimâî kanunlar neyi gerektiriyorsa ona uygun bir yaşayışı Rabbi’nden niyaz etmiştir.

Bununla birlikte Fahr-i Kâinât -sallallâhu aleyhi ve sellem-‘in hayât tarzının temelinde, yokluğa teslîm olmama ve yokluk karşısında bile aynen varlıklı insanlar gibi haysiyetini koruma gayreti bulunmaktadır. Yani onun sünnetinde, yokluk karşısında bir bakıma yıkılan, bunalan, ümitsizliğe kapılan isyankâr ve mutsuz insan tasviri değil, her şeye rağmen ayakta durabilen, metânetli, iyimser ve ümidini yitirmemiş mutlu insan misâli verilmiştir. Zîrâ îsâr, infâk, sabır, şükür, istiğnâ ve tevekkül gibi nebevî hasletler, bu maksada yöneliktir.

Hadis ve siyer kitaplarımızda bu hususta zikredilen rivâyetlerden Allâh Resûlü’nün yiyeceklerinin mütevâzi gıdâlar olduğunu, sahâbîlere kıyasla sofrasında daha seçkin yiyecekler bulundurmadığını ve özellikle yemek işini bir mesele edinmediğini öğrenmekteyiz. Ümmü Eymen -radıyallâhu anhâ-‘nın nakline göre, bir gün o, bir miktar un eleyip Efendimiz için özel ekmek yapmak istemiş ancak Resûl-i Ekrem; “Şu eleyip ayırdığın kepeği tekrar una karıştır, sonra hamur yap!” (İbn-i Mâce, Et’ime, 44) buyurarak buna izin vermemiştir.

Câbir -radıyallâhu anh-‘ın anlattığına göre, bir gün Resûlullâh Efendimiz, ailesine katık sormuş, ancak kendisine evde sirkeden başka bir şey bulunmadığı söylenince onu istemiş, ardından;“Sirke ne iyi katıktır! Sirke ne güzel katıktır!” diyerek yemeye başlamıştır. (Müslim, Eşribe, 166)

Bir defasında da Resûlullâh -sallallâhu aleyhi ve sellem- bir parça arpa ekmeği almış, üzerine bir hurma koymuş ve şöyle demiştir; “ Bu hurma şu ekmeğe katıktır. ” (Ebû Dâvûd, Et’ime, 41)

Hz. Âişe’nin anlattığına göre, Peygamber -aleyhisselâm- karpuzu taze hurma ile yemiş ve;“Bunun harâretini şunun serinliğiyle, şunun serinliğini de bunun harâretiyle kırıyoruz. ” buyurmuştur. (Tirmizî, Et’ime, 36)

Ayrıca Peygamberimiz’in ekmek parçaları üzerine et suyu dökülerek yapılan tiridi (Ebû Dâvûd, Et’ime, 22) ve başta bal olmak üzere tatlı türü yiyecekleri çok sevdiği de kayıtlar arasındadır. (Tirmizî, Et’ime, 29) Ancak bunların çoğu zaman sofrasında bulunmadığı da ayrı bir gerçektir.

Resûlullâh Efendimiz’in aile fertlerini tamamen aç bırakması gibi bir durum da akla gelmemelidir. Efendimiz hicrî dördüncü yılda kendisine hibe edilen Nadîr oğulları hurmalığından elde ettiği mahsulü satar ve bu paradan ailesinin bir yıllık ihtiyacını ayırırdı. (Buhârî, Nafakât, 2) Peygamber -sallallâhu aleyhi ve sellem-‘in ailesinin sağmal hayvanlarından bahseden Ümmü Seleme vâlidemiz ise; “Geçimimizin büyük bir kısmı develerden ve koyunlardandı.” demiştir. (İbn-i Sa’d, I, 496)

Ne var ki Sevgili Peygamberimiz’in aile fertleri dışında dullar, muhtaçlar ve Mescid-i Nebevî’nin suffasında kalan ilim ve ibâdetle meşgul, yersiz yurtsuz fakir kimseler de onun desteğiyle hayâtlarını idâme ettirmekteydi. O, bir devlet başkanı sorumluluğu ile bunların nafakasını, kendi aile fertlerininki gibi düşünmekteydi. Nitekim Ebû Hureyre’ye Efendimiz’in nasıl açlık çektiği sorulduğunda, şu açıklamada bulunmuştur:

“Bu durum onun etrafını saran kimselerin ve misafirlerinin çokluğundan kaynaklanıyordu. Zîrâ Resûlullâh -sallallâhu aleyhi ve sellem- berâberinde bir kısım ashâbı ve mescitteki ihtiyaç sâhipleri olmadan asla yemek yemezdi. Allâh Teâlâ Hayber’in fethini müyesser kıldı da insanlar biraz rahata kavuştu. Fakat yine de halk arasında geçim sıkıntısı sürüyordu.” (İbn-i Sa’d, I, 409)

Ashâb-ı Suffe Müslümanların dâimî konuklarıydı. Onların ne sığınacak aileleri ne de malları vardı. Peygamber Efendimiz’e bir sadaka geldiğinde onlara gönderir, kendisi hiçbir şey almazdı. Şâyet gelen hediye ise ondan bir parça alır, kalanını Suffe ehline gönderirdi. (Buhârî, Rikâk, 17) Dolayısıyla Resûlullâh’ın sofrasında uzun müddet su ve hurmadan başka bir yiyeceğin bulunmayışı ve onun çoğu zaman açlık çekmesinin sebebi, elinde bulundurduklarını hiçbir rızık endişesi taşımadan ihtiyaç sâhipleriyle paylaşmasıdır. Yâni Resûl-i Ekrem Efendimiz’in hayât boyu geçim sıkıntısı içerisinde yaşaması, yukarıda dikkat çekildiği gibi genel olarak yokluktan değil, muhtaçların çokluğundan kaynaklanmaktaydı. Böylece Peygamberimiz -sallallâhu aleyhi ve sellem-:

“Komşusu aç iken, karnını doyuran kimse gerçek mümin değildir.” ( Hâkim, II, 15) sözlü beyanlarını fiilî olarak da uygulamıştır.

Öte yandan Resûlullâh’tan sonra fetihlerle gelen imkânları gören pek çok sahabî, helâl de olsa dünyâ nimetlerinden faydalanma husûsunda ciddi bir endişe taşımışlardır. Bu çerçevede daha önce yaşanılan yokluğu, zaman zaman dile getirmişlerdir. Nitekim oruçlu olduğu bir gün Abdurrahman bin Avf -radıyallâhu anh- için zengin bir sofra hazırlanmış ancak o, yemeklere bakıp şöyle demişti:

“Mus’âb bin Umeyr Uhud savaşında şehid edildi. O, benden daha faziletli idi. Ama kefen olarak bir hırkadan başka bir şeyi yoktu. Onunla da başı örtülse ayakları, ayakları örtülse başı açık kalıyordu. Sonra dünyâlık olarak bize her şey verildi. Doğrusu iyiliklerimizin karşılığının dünyâda verilmiş olmasından korkuyorum.” Daha sonra Abdurrahman bin Avf ağlamaya başladı ve yemeği bırakıp sofradan kalktı. (Buhârî, Cenâiz, 27)

Hz. Ömer, elinde bir et parçası bulunan Câbir -radıyallâhu anh- ile karşılaştığında:

– O nedir? diye sormuş, Câbir de:

– Canım çektiği için satın aldığım bir et parçasıdır, demişti. Bunun üzerine Hz. Ömer:

– Canın çektiği her şeyi satın alır mısın? Yoksa sen, “ Siz dünyâ hayâtınızda bütün güzel şeylerinizi harcayıp tükettiniz.” (el- Ahkâf 46/20) âyetinde bahsedilen kimselerden olmaktan korkmuyor musun? diye uyarıcı bir mukâbelede bulundu. (İbn-i Hanbel, Zühd , s. 124)

Netice itibariyle, Resûlullâh -sallallâhu aleyhi ve sellem- ve ona tâbi olan ashâbın, gerek yokluk gerekse varlık anlarında uzun süreli açlık çekmeleri ve azla yetinmeleri, zühd anlayışlarının dikkat çeken bir yönüdür.

Bu mübarek sözleri sizinle paylaşan Abdülkadir HAKTANIR

Bugün bu nu Nur talebeleri kazanabilir.

Evet , mezkȗr haslet Nur talebelerin düsturlarındandır “Ey Ehli İman! Muhakêmat-ı Kur’aniyenin mizanları ve sünnet-i seniyenin terazileri ile a’mal ve hatıratını tart!” Bu yazı Sünneti Seniyeye uymak, bizlere kurtarıcı bir prensip olduğunu ders veriyor. Küçükte olsa adaba ait bir sünneti işlemek, o kal’a nın içine dahil olduğumuzun  büyük müjdesi burada.

Çünkü cennetten hiç kimse dünyaya dönmek istemez şehitlerden ma’da, çünkü şehidlere cennette o kadar mukȃfat verilecek ki şehitler Allaha: Yarabbi bu kadar mükȃfat karşısında bizi dünyaya çevir kȃfirler etlerimizi lime lime doğrasınlar. (Peygamberler a.s. bunun dışındadır.)

       Evet yazımızı okuyan kardeşlerim! Şehit olmak ile yüz şehit derecesini kazanmanın farkları büyüktür.

       Üstad bunu:”Ehli hakkın öyle bir kal’ası var ki, onda tahassun ettikleri vakıt,o müthiş düşmanlar yanaşamazlar, bir halt edemezler… O kal’a-i metin, o hısni hasin ise: Şeriat-i Muhammediyeyi, (A.S.M.) ve sünneti Ahmediyedir (A.S.M.)” (13.Lem’a.71)

Demek ki, bildiğimiz herhangi sünnete ittiba, bizleri Şeytan’ın şerrinden muhafaza ediyor. Acaba mevzu-i bahis sünneti seniye nedir? Ȃdȃb ve müstahab sünnetle, küçüklüğüyler he Nur talebesine fesad-i Ümmet zamanında verileceği va’d edilen “Yüz şehidin ecrini sevabını her Nur talebesine kazandıracak mı? Yoksa  o mükȃfat yalınız mümtaz bir ferde mi aittir? Evet kardeşlerim, Sünneti Seniyenin en küçük adabına temessük edebilen yüz şehit sevabını alabilir. Tekrar ediyorum: Küçük bir adabına müraat etmek takvayı ihsas ediyor.

“Hususan fesadı ümmet zamanında Sünneti seniyenin  küçük bir adabına müraat etmek, ehemmeyetli bir takvayı ve kuvvetli bir imanı ihsas ediyor. Doğrudan doğruya Sünnete ittiba etmek, Resülü Ekrem Aleyhissalatu vesselamı hatıra getiriyor. O hatıradan bir huzur-u İlahi hatırasına inkilap eder. Hatta en küçük bir muamelede. Hatta yemek içimek ve yatmak adabında Sünneti Seniyeye müraat ettiği dakikada, o adi muamele ve fıtri amel. Sevaplı bir ibadet oluyor. Çünkü insan o adi harekȃtıyla Resülü Ekrem Aleyhissalatü Vesselama ittibaını düşünüyor ve şeriatın bir edebi olduğunu tasavvur eder ve şeriat sahibi O olduğu insanın hatırına gelir. Ve ondan şari-i hakikȋ olan Cenabu Hakka kalbi müteveccih oluyor, bir nevi huzur ve ibadet kazanır. İşte bu sırra binaen Sünnet-i Seniyeye ittibaı kendine ȃdet eden, ȃdetini ibadete çevirir, Bütün ömrünü semeredar ve sevaptar  yapabilir.” (11 Lem’a.50)

Gürüyorsunuz: Üstadımız küçük ȃdabı nazara veriyor. Peygamberimiz (a.s.m.) ” Siz bildiklerinizi yaşarsanız Allah size bilmediklerinizi öğretir” Evet nur talebesinin düsturlarında ittiba vardır. Zaten mektubun başında bu düsturu zikrettik. İşte küçük bir adab veya adi bir muamele Resül-i Ekrem (a.s.mı.) düşündürüyorsa yüz sevab kazanılır. Biz bu ümit ile Peygamberimizin (a.s.m.) sünnetlerini yaşama gayret edelim Allahın bizlere vermiş olduğu gayret ile, Allahın  sevgilisi Habibullah ferman etmiş “Men temesseke bi Sünneti inde fesadi ümmeti felehu ecru mieti şehidin” (Yani: Fesad-i ümmet zamanında kim benim sünnetime temessük etse yüz şehidin ecrini sevabını kazanabilir.) (11.Lem’a:49.)

Evet: “Nur şakirdlerinin ağır müşkülatlar içinde kemal-i metanetle hizmet ve irtibatlarıyla O zatın (A.S.M.) sünneti seniyesine ittiba etmek ne kadar kȃrlı olduğunu ve bu zamanda bir sünnete ittiba’da yüz şehidin ecrini kazandığını bildirir..” (11 Şua: 276)

Ey nefis az bir ümürde hadsız bir amel-i uhreviye istersen ve her bir dakika ömrünü bir ömür kadar faideli görmek istersen ve ȃdetini ibadete ve gafletini huzura kalbetmeyi seversen, Sünneti Seniyeye ittiba et. Çünkü bir muamele-i şer’iyyeye tatbik-i amel ettiğin vakit, bir nevi huzur veriyor. Bir nevi ibadet oluyor. Uhrevi çok nevi  meyveler veriyor. Mesela: Bir şey satın aldın icab ve kabul-i şer’iyeyi tatbik ettiğin dakikada. O adi alış-verişin bir ibadet hükmünü alır. O tahattur’ȋ  bir tasavvuru vahy verir. O dahi, Şarii (şeriat sahibini) düşünmekle bir teveccühü İlahi verir. O dahi bir huzur veri. Demek Sünneti Seniyeyi tatbiki amel etmekle, bu fani ömür, baki meyveler verecek ve bir hayat-ı ebediyeye medar olacak, faideler elde edilir” (24. Söz..362)

       O mübarek Sünnetlerden bir kaç tanesini burada zikredelim: (Su içme Sünnetleri: 1- Besmele ile başlamak. 2- Otururken içmek. 3- Suyu üç defadan içmek. 4- kıbleye karşı içmek. 5- Suya üflememek. 6- Kapalı kabda, yani suyu görmeden içmemek.7- Baş açık su içmemek. 8- Sonunda Elhamdülil-lah demek. Meşru-helal olan her şeyi besmele ile başlamak ve her helal yere besmele ile girmek. tuvalete sol ayakla girmek, sağ ayakla çıkmak. Çayı içerken az bırakmak değil sıfırlamak, sofradan şehadet parmak ile kırıntıları toplamak. Sağ kol üzere yatmak ve devam eder…

Bu hakikatları sizinle paylaşan:Abdülkadir HAKTANIR

Efendimiz kendisine karşı çıkan, gereksiz sözler eden insanları da olgunlukla karşılar, hoşgörü gösterir ve yumuşak davranırdı. Herkesin yapamayacağı, yapması mümkün olmayan güzel ahlâk örnekleri sergilerdi. Ebû Said el-Hudrî anlatıyor.

Peygamber Efendimiz, Huneyn Savaşı sonrası düşmandan kalan ganimet mallarım Sahabîlerine dağıtıyordu. Sahabîlerden bazılarına fazla ganimet veriyordu. Bu arada Akra bin Hâbis’le Uyeyne bin Hıns’a yüzer deve verdi.

Bunun üzerine Temim oğullarından Zül-Huveysıra adında birisi geldi ve;

“Yâ Resulallah adaletten ve hakkaniyetten ayrılma. Vallahi bu dağıtımda Allah rızası aranmamıştır” diye itiraz etti.

Peygamberimiz üzüldü ve şöyle cevap verdi:

“Yazıklar olsun sana, ben âdil davranmazsam, kim davranır? Eğer ben adaletli yürütmüyorsam büyük bir zarara uğramış olurum. Allah, Musa’ya rahmet eylesin. O bundan daha ağır sözlerle incitildiği halde sabretmiştir.”

Yeni Müslüman olmuş ve İslâmın yüce ahlâk esaslarını bütün varlığı ile benimseyip olgunlaşma fırsatını henüz bulamamış bedevilerin kaba ve sert davranışları olurdu. Eğitimsiz bir milletti, üstelik medeni imkânlardan mahrum bir hayât yaşıyorlardı. Birtakım olumsuzluk sergilemelerinin temeli de buydu zaten…

Bir keresinde Peygamberimiz Mescitte Sahabîleri ile birlikte oturmuş sohbet ediyorlardı. Bedevinin biri içeri girdi ve iki rekât namaz kıldıktan sonra ellerini açtı ve şöyle dua etti:

“Allah’ım, bana ve Muhammed’e rahmet et. Başka da kimseye rahmet etme.”

Bedevinin bu duasını duyan Peygamberimiz, “Çok geniş olan Allah’ın rahmetine sınır çektin” buyurarak bedevinin hatasını düzeltti.

Bedevi biraz sonra kalktı ve gitti Mescidin bir tarafına abdestini bozdu. Sahabîler onu bu halde görür görmez adamı linç etmek için ayağa kalktılar ve başına üşüştüler.

Peygamberimiz onlara müdahale etti ve şöyle buyurdu:

“Onu bırakınız. İşini görsün. Sonra oraya bir kova su dökersiniz. Çünkü siz kolaylaştırıcı olarak gönderildiniz, güçleştirici olarak değil.”

Sonra bedeviyi yanına çağırdı, şu dersi verdi:

“Bu mescitler ne abdest bozmak için, ne başka pislik yapmak için değildir. Buralar Allah’ı anmak, namaz kılmak ve Kur’ân okumak için yapılmıştır.”

Aslında bu olaya Sahabîlerden çok Peygamberimizin kızması gerekirdi. Çünkü kendi eliyle yaptırdığı ve sadece ibadet maksadıyla kullanılan Mescide birisi geliyor, büyük bir hakarette bulunuyordu. Fakat Peygamberimiz biliyordu ki, bedevi bu işi kasden yapmamıştı. Bilmeyerek yapmıştı. Bunun için ona kızıp bağırmak bir fayda vermezdi.

Anlayış göstermek, hoşgörülü davranmak, yumuşak davranmak, bağışlayıcı olmak, tahammüllü olmak, olumsuz davranışlarla muhatap olunca bir mana kazanır. Yoksa sıradan olaylar karşısında herkes sakin ve sabırlı olur. Peygamberimiz her konuda olduğu gibi, hilmi ve yumuşaklığı ile de bambaşkaydı. Hatta bir taneydi. Onun üstüne bir diğerini düşünmek mümkün değildi.

Peygamberimizin hilim ve yumuşaklığının bir örneğini de Enes bin Mâliki anlatıyor:

“Peygamberimizle birlikte yürüyordum. Üzerinde Necran kumaşından yapılmış sert yakalı ve kaba bir hırkası vardı. Bedevinin biri koşarak geldi, Peygamberimizin arkasından yetişti ve cübbesini şiddetli bir şekilde çekti. Peygamberimiz bedevinin göğsüne doğru dönüverdi birdenbire. Hırkası yırtıldı ve yakası boynunda kaldı. Peygamberimizin ensesine baktım, kuvvetli çekişinden dolayı sertliği orada iz bıraktı. Sonra bedevi:

“Yâ Muhammed! Develerimi buğdayla yükle. Çünkü sendeki mal ne senindir, ne de babanındır.”

Bedevinin yaptığı, çok kaba ve görgüsüzce bir davranıştı. Peygamberimiz üzüldü. Bedeviye döndü ve;

“Önce beni incittiğin için özür dile” dedi. Bedevi, “Hayır özür dilemiyorum” şeklinde karşılık verdi.

Oysa Peygamberimiz bedeviye bir nezaket dersi vermek istiyordu. Fakat adam hiç de oralı değildi.

Peygamberimiz, bedevinin kabalığına bakmayarak Sahabîlerine döndü:

“Bu adamın develerinin birine arpa, diğerine hurma yükleyin” buyurdu.

Adam sevinerek gitti. Sahabîler de Peygamberimizin bu güzelliğine hayran kaldılar.

Peygamberimiz emri altında bulunan ve hizmetini gören kimselere de son derece yumuşak davranır, onlara kızmaz, kalplerini kırmazdı. Onlar dediğini yapmasalar, ihmal de etseler, sadece yumuşakça ve nazikçe sebebini sorardı.

Uzun yıllar hizmetinde kalan Enes bin Malik, Peygamberimizin ahlâkını şöyle anlatıyor:

“Resulullaha (a.s.m) on sene hizmet ettim. Bana ne ‘Öf dedi, ne de yapmadığım bir iş için ‘Keşke onu yapsaydın’ ve yaptığım bir iş için de ‘Bunu niye yaptın?’ dedi.”

Hz. Enes, bir ihmalinden dolayı Peygamberimizin kendisini ikaz edişini şöyle anlatır:

“Resulullah, bir gün beni bir iş için bir yere gönderdi. Ben ‘Vallahi gitmem’ dedim. Halbuki içimden Resulullahın beni gönderdiği yere gitmek geliyordu. Dışarı çıktım, çocukların yanına uğradım, onlar sokakta oynuyorlardı. Ben de aralarına karıştım, oynamaya başladım. Derken Resulullah geldi, arkamdan başımı tuttu. Yüzüne baktım, gülüyordu:

“Enescik, seni gönderdiğim yere gittin mi?’  diye sordu. “Evet, gidiyorum yâ Resulallah’ dedim.”

O mübarekten bu güzel ahlak örneklerini sizinle paylaşan Abdülkadir HAKTANIR