“De ki: O, Allah birdir. Allah sameddir. O, doğurmamış ve doğmamıştır. Onun hiçbir dengi yoktur.” Kuranı Kerim de var olan ihlas süresinde Allah’tan gayrı bir şey yok. Risale-i Nur Külliyatında var olan yirmi birinci lemadaki ihlas bahsiyle birebir örtüşmekte. Hulisi abinin tarifiyle “ihlas içinde halk olmayan ibadettir” der, sırf Allah için yapılan ibadetin adıdır ihlas.

Peygamber Efendimiz(sav)’in kardeşlerim diye vasıflandırdığı, ahir zamanda gelecek olan, yüzleri nur, sözleri nur olan ümmet, onlar kendi aralarında miras konuşmaz, dünya malı konuşmaz, rızai İlahîye’ nin rahmetini celp edecek şeyler konuşur. Resulullah’ın hoşuna gidecek şeyler konuşur.

Batılı düşünürler derler ki “tekrar etmezsen mal edemezsin” Peygamber Efendimiz(sav)’de öyle buyuruyor “yüzseksen defada olsa tekrar edin”. Tekrar etmek tesis etmektir. Güneşte öyle değilmi? doğuyor batıyor, doğuyor batıyor ama ardından bahar geliyor, yaz geliyor, kış geliyor.

Risalei nur talebeleri ihlas risalesini en az onbeş günde bir okur, ahir zaman fitnelerinden kendine bir kalkan yapar, Allah’ın Resulune kardeş olma gayreti taşır. Resûlüllah’a (sav) efendimiz ecnebi memleketlere gönderdiği latifeleri müyeyakkız olan bütün sahabelere “secdeyi arttırın” diye tavsiye etmiştir.

Gördüğünüz gibi burada da tekrar var. İmanımız üzerimizdeki elbisemiz gibi eskir, İmanımızı daima tazelememiz gerekir. İhlası tammeyle bu mümkündür. İhlasta istihdam kerameti vardır, yeterki siz safiyane, riyasız isteyin. Allah isteğinizi verecektir, hiç şüphesiz. Şirket-i manevi esas tutulmalı, kardeş halkasını tesis etmeli, fabrikanın çarkları gibi, bedenin azaları gibi, uyum içinde olmalı.

İnsan zaman zaman farklı haller, farklı davranışlar sergileyebilir. Sahabeden Hanzale (ra) Hz Ömer (ra)’a gelerek, -Ya Ömer ben münafık oldum baksana Resûlüllah (sav)’ in yanında başka, evde başka biri oluyorum, deyince konu Peygamber efendimiz (sav) arz edilir. Peygamber efendimiz, -Hanzale, o halini her yerde muhafaza etseydi meleklerle musafaha ederdi, buyurmuştur.

İnsanın fıtratında var, o iklimi her daim muhafaza edemez, dershanede, okuma programlarında müşahade ediyoruz, herkes adeta melek gibi, Kuranlar okunuyor, dersler, mütaalalar yapılıyor, teheccüt namazları kılınıyor, oldukça yüklü bir manevi atmosfer, evlerimiz, sokak öylemi?

Tabi bu fark haleti ruhiyemize etki ediyor, bizler ve muhatablarımız, bu eş ve çocuklarımızda olabilir, böyle değişimlere açık olunmalı, eşref saatı bazende işlek saatinde olunabiliyor, olabiliyor, muhataplar böyle bir değişimin olabilirliğini kabullenip müsamaha gösterirse kırgınlıklar, dargınlıklar çok daha az yaşanır. Kardeş olalım, kardeş kalalım, İslam coğrafyasının, dünya barışının buna çok ihtiyacı var.

Çetin Kılıç

Kaynak

Risale-i Nur Külliyatı

Şener Dilek sohbeti.

Kelamın kudreti için cümlede bütünlük olmalı, kelimeler birbirinin eksiklerini tamamlayıcı nitelikte olmalı, yanlış anlaşılmalara muhal bırakılmamalı. Kelimelerin bütünü, ibareler farklı da olsa asıl maksadı işaret etmeli, böyle olursa cümle güzelleşir. Ortada bir havuz düşünün, çevredeki bütün arklar havuza akarsa havuzda çok kuvvetli su olur. Kelamda böyle olmalı, belli bir gaye var, bütün sözcükler ona hizmet etmeli.

Maksadın dağınık olmaması için cümleler birbirine yardım etmeli, medet olmalı, havuza gelen sular başka mecralara saptırılmamalı. Eğer kelamda buna riayet edilirse intizam, tenasüb, birbirine uygunluk olur, vücuttaki simetri gibi. Allah’ın sanatında da tenasüp, uyum vardır, bundan güzellik meydana geliyor. “Rabbinin azabından bir nebze dokunsa, “Eyvah bize!” Bu ayette büyüklüğünü anlatmak için tersinden göstermek var. Bir nebze bu kadar tesir ediyorsa çok olanı varın siz düşünün.

Ayrıca “Rabbinin azabından” buyuruyor, Allah’ın terbiye edici esmasından, “Kahhar” demiyor. Böyle azlığını göstererek azabın büyüklüğü anlatılıyor. Kuranı Kerim’in tüm ayetleri intizam ve uygunluğa mazhardır. Maksatlar bazen iç içe geçmiştir. Sathi nazarla değil dikkatli bakmalı.

Çetin Kılıç

Kaynak Şadi Eren, muhakemat dersleri.

Üslub sözlükte; anlatma biçimi, deyiş, yapış biçimi, teknik, renk, söyleyiş, biçimlendirme diye geçer. Üstad Bediüzzaman “başka türlü söyleyenler varsa da, ben kelamın kalıbı ve sureti diyorum “diye ifade ediyor. Üslup, kelamın göz alıcı elbisesi, tarzı beyanıdır, anlatanın ifadesidir. Ahmet’in uykusu var, Ahmet’in gözünden uyku akıyor, Ahmet bütün gece beşik sallamış, hepsi aynı manaya gelse de üslub farklı.

Kişi kendi dünyasındaki dikkati, nazarı meşguliyeti, mübaşereti, sanatı, sözünde belli eder, çünkü bütün bunlar hayalde temayül oluşturur, buda üsluba etki eder. Erzurum’a tayin olan öğretmen parktan geçmekte olan simitçiye -simitçi bakarmısın diye seslenir, simitçi yanına gelince -simit alabilirmiyim? , simitçi -paran varmı? diye sorar, öğretmen -var tabi deyince, simitçi -ne yalvarıyorsun o zaman, diye cevap verir.

Üslup, cemalin madeni, güzel alıcı bir elbisenin tezgahıdır. “Üslubu beyan aynıyla insan”, ağzınızı her açtığınızda başkaları oradan içinizi seyreder, futbolla, inşaatla, ticaretle ilgilenen herkes fıtri olmak şartıyla konuşmasında kendini ele verir.

Manalar suretlerden çıplak olarak çıkar, kalpte doğar, dilden ya da kalemden çıkar. Konuşmamız iç dünyamızda haber verir, Mevlana “insan dilinin altındadır” der. Atılan narada bile kimlik saklı. Çiçek bahçesinden esen rüzgarla, çölden esen rüzgar bir olmaz, bahçenin rüzgarı kokular getirirken, çölün rüzgarı sıcaklık getirir. “Semavat” veya “gökyüzü” ikisi de aynı mana, seçtiğiniz sizi ele verecektir. Tencerede pişen yemeği kapağı açılınca yaydığı kokudan anlayanlar olduğu gibi, uslup aşıkları, ağzını açan insanı tanır. Kuranı Kerim’de münafıklar nazara verilirken “istesek onların kim olduklarını belli ederdik ama sen onları sözlerinden anlarsın” diyor. Bazı artistler rol yapar, fıtriliğin dışına çıkar bu bahsimizin dışındadır.

Nefsinin nefesinden nasıl bir dünyaya sahip olduğu, sesinden, (şefkatli, yumuşak, öfkeli) nasıl bir insan olduğu ortaya çıkar. Meyhaneciye üslubu sormuşlar, (meyhane divan edebiyatında dergahı temsil eder.) Meyhaneci – Üslub, ilim çömleklerinde pişirilen, büyük küplerde bekletilen, fehim süzgeciyle süzülen abı hayat gibi olmalı, sunanlar zarif olmalı, demiş.

Evet sözde ilim olmalı, tecrübe olmalı, hikmet olmalı, her hatıra geleni söylememeli, fikre ve hislere hitap etmeli. Bir ziyafet verecek iken nasıl sofra hazırlanılıyorsa, söz ziyafeti vereceğin zaman da öyle hazırlanmalı. Söz sofrası kurulduğunda herkes oradan tok olarak kalkmalı. Hüdhüd kuşu, Süleyman (as)’ a, “Bir kavme rast geldim zeminden su çıkaran Allah’a secde etmiyorlardı” diyor. Kuran hüdhüd’ ün dilinden anlatırken sanatını da söyledi. Üslub da mertebeler vardır, seher yelinden aheste eser, dikkat et !

İnsanı medih suretinde zem ederler. Gizli olur, askeri diplomat gibi, “Ayşe tatile gitsin” der, ordu çıkartma yapar. Yasin süresinde geçen “çürümüş kemikleri kim diriltir?” diye geçen ayete bakınca bir soru görüyoruz, oysa Zemahşeri, burada bir kafa tutma, meydan okuma var, demektedir, bunu herkes göremez.

Çetin Kılıç

Kaynak Şadi Eren, muhakemat dersleri

Mevlana mesnevisinde cansızları ve hayvanları konuşturarak mesajını ta günümüze kadar ulaştırmayı başarmıştır, Beydavi, Ezop, La Fontaine, Ahmet Mithat Efendi, Şinasi gibi yazar ve şairler de fabl türü eser veren edebiyatçılardır. İntak da denilen bu tür yazı ve konuşmalarda kelimeler hayatlanmakta, manalar büyüyüp genişlemektedir.

Gerek çizgi film, gerek yazılarda ki bu sanat, varlıklara adeta bir ruh üflenmiş gibi ayrı bir güzellik katarak seyirci ve dinleyicinin ilgisini çekiyor. Peygamber Efendimiz (sav) “Beyanın bir kısmında sihir vardır” buyuruyor. Bazı hatiplerin, siyasilerin, vaizlerin dinleyiciler üzerinde çok etkili olduklarını görüyoruz, adeta cansız kelimelere sihirle hareketlilik katarak, onların içlerine enerji zerk ederek, muhatabın zevk almasını, etkilenmesini sağlıyorlar.

Allah (cc), İbrahim (as) ‘ın ateşine “Ey ateş İbrahim’e soğuk ve selametli ol” dedi. Süleyman (as) hayvanlarla konuşuyordu, Hud Hud ile karınca ile konuştuğu vaki. Hava, su, ateş ilahi emirleri dinliyor. Bize göre biruh olanlar ruhlanıyor. İç dünyamızda ümit ve yeis hep birbiriyle çatışır, acaba olacak mı, olmayacak mı, gelecek mi gelmeyecek mi gibi, sanki içimizde iki farklı canlı var, bu his birçoğumuzda vardır. “Musa’dan ne zaman öfke sesini kesti”, bu cümle içimizde başka birimi var? fikrimizi güçlendiriyor.

İşte bunun farkına varan edipler, ümit ve yeisi bile cisimlendirerek, sinema seyreder gibi insanın aklına sihri beyanlarla hipnoz gibi tesir ediyorlar. Uzun süre yağmayan yağmur tasfir edilirken yer yüzü Mecnun’a gökyüzü Leyla’ya benzetilir, yağmur yağmaya başlayınca “nerede kaldın ey Leyla” diyen Mecnun, yer yüzüne inen suyu kendine has bir sesle adeta emer, su da özlemle, bir aşık gibi kollarını açarak toprağın her zerresine sarılır.

Mevlana’da “gök ağlamazsa yer gülmez “diyerek bu tasfire kuvvet vermektedir. Benzetme yaparken münasebet olmalı, bir hakikat çekirdeği olmalı, teşbih onun üzerine bina edilmeli. Teşbihte hata olmaz, hatalı teşbih olmamalı.

Çetin Kılıç

Kaynak Şadi Eren, muhakemat dersleri.