Ramazan-ı Şerifin orucu, nefsin tehzib-i ahlâkına ve serkeşâne muamelelerinden vazgeçmesi cihetine baktığı noktasındaki çok hikmetlerinden birisi şudur ki:
Nefs-i insaniye gafletle kendini unutuyor. Mahiyetindeki hadsiz aczi, nihayetsiz fakrı, gayet derecedeki kusurunu göremez ve görmek istemez. Hem ne kadar zayıf ve zevâle maruz ve musibetlere hedef bulunduğunu ve çabuk bozulur, dağılır et ve kemikten ibaret olduğunu düşünmez. Adeta polattan bir vücudu var gibi, lâyemûtâne, kendini ebedî tahayyül eder gibi dünyaya saldırır. Şedit bir hırs ve tamahla ve şiddetli alâka ve muhabbetle dünyaya atılır. Her lezzetli ve menfaatli şeylere bağlanır. Hem kendini kemâl-i şefkatle terbiye eden Hâlıkını unutur. Hem netice-i hayatını ve hayat-ı uhreviyesini düşünmez; ahlâk-ı seyyie içinde yuvarlanır.
İşte, Ramazan-ı Şerifteki oruç, en gafillere ve mütemerridlere, zaafını ve aczini ve fakrını ihsas ediyor. Açlık vasıtasıyla midesini düşünüyor; midesindeki ihtiyacını anlar. Zayıf vücudu ne derece çürük olduğunu hatırlıyor. Ne derece merhamete ve şefkate muhtaç olduğunu derk eder. Nefsin firavunluğunu bırakıp, kemâl-i acz ve fakr ile dergâh-ı İlâhiyeye ilticaya bir arzu hisseder ve bir şükr-ü mânevî eliyle rahmet kapısını çalmaya hazırlanır-eğer gaflet kalbini bozmamış ise!
Prof. Dr. Cemal Çevik, ramazan boyunca oruç tutanların beyninde ve ruh dünyasında büyük değişimler yaşandığını belirterek, “Ramazanda beyin, nefis-i emmarenin (kötülüğü emreden nefis) uyarılarından daha az etkilenir. Ramazanın son 10 gününde durumumuz budur. Biyolojik bedenimiz artık bu son 10 günde kendisine ulaşacak Kadir’i beklemektedir” dedi
Oruç kıtalararası yolculuk gibi
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemal Çevik, ramazan boyunca gündüz yerine gece yiyen ve az uyuyan oruçluların biyolojik saatlerinin değiştiğini, oruçluların kıtalararası yolculuk yapmış gibi olduğunu, yeni yaşam tarzına adaptasyonda zorlandığını, hayat tarzının değişmesinin, hormonların salınım saatleri, hücrelerin kullandığı yakıtlar, hücredeki sentez ve parçalanma işlevlerinin zamanlarını değiştirdiğini belirtti.
Stres kurtulmanın ilacı oruç
Bu tip yaşam tarzı değişikliklerinin vücut tarafından “stres” olarak algılandığını ifade eden Çevik, “Oruç bir stres oluşturarak bir mücadeleye zorluyor. Ramazanla stres egzersizine başlıyoruz” dedi.
Modern insanın en büyük problemi olan stresten kurtulmanın en iyi ilacının oruç olduğunu dile getiren Çevik, “Stresten kurtulma, yeni şartlara uyum sağlamayla söz konusu olabiliyor. Bunun en iyi yolu da uyku ve yeme içme düzeninin değiştirilmesinden geçiyor” şeklinde konuştu.
3 hafta gerekiyor
Prof. Dr. Çevik, yoğun stresin etkilerinden kurtulmak için gerekli olan sürenin 3 hafta olduğunu belirterek, “Ramazan ayı 30 gün olduğuna göre tutulan oruçla yaklaşık 20. günün sonunda artık yeni yaşam tarzına alışmış ve ramazan başındaki ağır stresten kurtulmuş oluruz” ifadesini kullandı.
Beyin tam kapasiteye çalışıyor
Beynin, diğer hücrelerden farklı olarak oruç esnasında tam kapasiteyle çalıştığını, diğer organların çalışmaları azaldığı için beyne daha az uyarı gittiğini bildiren Çevik, “Böylece beyin, nefis-i emmarenin (kötülüğü emreden nefis) uyarılarından daha az etkilenir. Ramazanın son 10 gününde durumumuz budur. Biyolojik bedenimiz artık bu son 10 günde kendisine ulaşacak Kadir’i beklemektedir” diye konuştu.
Bin aydan daha hayırlı
Prof. Dr. Çevik, Kadir Gecesi’nin, bütün dünya göz önüne alındığında 24 saat sürdüğünü, bu bir günlük sürenin bin aydan daha hayırlı olduğunu anımsatarak, şu bilgileri aktardı:
“Kadir Gecesi’nde halklar, ölçüler alemi dediğimiz içinde yaşadığımız alemle, boyutsuzluk alemi dediğimiz emirler alemi iç içe giriyor, iki alemin birbirine kapısı açılıyor. İç dünyamızda da kalp kapımız açılıyor. Emirler alemindeki ruh, nefis alemine uzanıyor.
İnanmış akıl olan imanımız, ruh aleminde dolaşmaya başlıyor, sırlar keşfediliyor, biyolojik bedenimize keşifle elde edilen güzellik programları yerleştiriliyor. Ramazan sonunda, gelecek seneki Kadir Gecesi’ne kadar bu bilgiler kullanılıyor. Ramazanın sonu bayram. Bayramla ruhun nefis karşısındaki zaferi ve kazanılan yeni bilgi ve tecrübelerin heyecanı yeni bir derecede kutlanıyor.”
Aziz ve muhterem Müslümanlar!
Rahman ve Rahim olan Rabbimize sayısız hamd ü senalar olsun ki, biz âciz, zayıf ve fakir kullarını evveli rahmet, ortası mağfiret ve sonu cehennemden kurtuluş ayı olan mübarek şehr-i Ramazan’a kavuşturdu.
Mü’min ve Müslüman olarak Allah emrettiği için oruç tutuyoruz. Oruç tutmanın hem dünya, hem âhiretimiz için pekçok faydası ve hikmeti vardır. Orucun nefsin terbiyesine bakan hikmetlerinden bâzılarını sizlere arzetmek istiyorum. Şöyle ki:
Nefis insanı daima kötü şeylere sevkeder. Kötülükleri yapmak ister. Kendini hür ve serbest telâkki eder. Hatta mevhum bir Rububiyet ve keyfe mâyeşâ (istediği gibi) hareketi fıtrî olarak arzu eder. Bu dünyada Allah’ın nimetleriyle terbiye olunduğunu düşünmek istemiyor. Helâl ve haramı seçmeden hayvan gibi yutmak, sınırsız hürriyet içinde yaşamak ister. Böyle bir nefs-i emmâre herkeste bulunur.
İşte bu nefsi oruçla terbiye etmek lâzımdır. Ramazan-ı Şerifte en zenginden en fakire kadar herkesin nefsi anlar ki: Kendisi mâlik değil, memlûktur. Mal ve mülk Allah’ındır. İnsan Allah’ın eseri, O’nun mülkü, kulu ve köiesidir. Hür değil, istediği gibi hareket edemez. Emrolunmazsa en âdî ve en rahat şeyi de yapamaz. Elini suya uzatamaz. İnsanın nefsi oruç tutarken anlar ki, hakikî vazifesi şükürdür. Hak’tan gelen emirleri dinlemek ve itaat etmektir.
Muhterem kardeşlerimi Sevgili Peygamberimiz (sav) hadîs-i şerifte bizi îkaz ediyor: “Senin en zararlı düşmanın nefsindir.”
Evet, herkes nefsini ıslâha ve terbiyeye muhtaçtır. Nefis Kur’ân terbiyesi ve oruç gibi ibadetlerle ıslâh ve irşad edilmezse, kendi keyfine bırakılırsa, insanın dünya ve âhiret hayatını harap eder.
Nefis ateş gibidir. Islâh edilirse faydalı olur, hizmet eder. Serbest bırakılırsa en zararlı düşman olur.
Ramazan’da oruç tutan bir insanın nefsi anlar ki: Zayıftır, âcizdir, fakirdir, zevale mâruz, belâ ve musibetlere hedeftir, çabuk bozulur ve dağılır et ve kemikten ibarettir. Ayaksız bir yılana, gözsüz bir akrebe mağluptur, başıboş değildir, vazifeli bir memurdur.
Oruç, namaz, zekât, hac gibi çok mühim vazifeleri vardır. Açlık vasıtasıyla midesini düşünür, ihtiyacını anlar, zayıf vücudunun ne kadar çürük olduğunu hatırlar, ne derece Allah’ın merhamet ve şefkatine muhtaç olduğunu idrâk eder.
Nefis Fir’avun’luğunu bırakır, benlik ve gururdan vazgeçer, kemal-i acz ve fakr ile Allah’ın dergâhına sığınma ihtiyacı hisseder. Manevî bir şükürle rahmet kapısını çalmaya hazırlanır.
Ramazan’da tuttuğumuz orucun nefis üzerinde çok müsbet faydaları olur. İnsan öyle bir nefse sahiptir ki, elinde kusur ve günahtan, ayıp ve noksandan başka birşey yoktur. Nefsin mahiyetinde hadsiz acizlik, nihayetsiz fakirlik, gayet derecede kusur vardır. Nefis bunları görmek istemez! Daima kendini beğendirmeye ve sevdirmeye çalışır. Kusurları üzerine almaz! Avukat gibi kendini müdafaa eder. İşte bu azgın ve serkeş nefsimize haddini bildirecek bir silah, oruçtur.
Oruç tutan nefis, perhize alışır, riyazete çalışır, emir dinlemeyi öğrenir, helâl yemek ve içmeyi terkettiğinden haramı bırakır, akıl ve şeriattan gelen emirleri dinleme kabiliyeti gelişir. Manevî hayatını tehlikeden kurtarmış olur.
Oruç Fahr-i Kâinat (sav) Efendimiz’in haber verdiği gibi koruyucu bir kalkandır. Dünyada günahlardan, âhirette cehennem azabından koruyan bir kalkan… Ne mutlu oruç tutan Müslümanlara!
Aziz kardeşlerim! Ramazan-ı Şerifteki oruç, nefse kulluğunu bildirir, onun mevhum Rububiyetini kırar. Şöyle ki:
Nefis Rabbi’ni tanımak istemiyor. Fir’avun gibi Rububiyet dâva ediyor. Ne kadar azap çektirilse o damar onda kalır. Fakat açlıkla nefsin o damarı kırılır.
İşte Ramazan-ı Şerifteki oruç doğrudan doğruya nefsin Fir’avun’luk cephesine darbe vurur, kırar. Aczini, zaafını, fakrını gösterir, abd olduğunu bildirir.
Hadisin rivayetlerinde vardır ki:
Cenab-ı Hak nefse demiş: “Ben neyim, sen nesin?”
Nefis demiş: “Ben benim, sen sensin!”
Azap vermiş, cehenneme atmış, yine sormuş. Yine demiş: “Ene ene, ente ente!”
Hangi nevi azabı vermiş, enaniyetten vazgeçmemiş. Sonra açlıkla azap vermiş, yâni aç bırakmış, yine sormuş: “Men ene ve mâ ente?”
Nefis demiş: “Ente Rabbirrahîm ve ene abdüke’l-âciz!”
Yâni: “Sen benim Rabb-i Rahîm’imsin, ben senin âciz bir kulunum!”
Bu hadîs-i şeriften anlaşılıyor ki: Orucun farz olmasının mühim bir sebebi ve hikmeti, nefsin terbiye ve ıslâh edilmesidir. Nefsini ıslâh etmeyen, başkasını ıslâh edemez! Geliniz işe nefsimizden başlayalım, vesselam…
Sorularlaİslamiyet.com
Peygamber Efendimiz (a.s.m.) şöyle buyurmaktadır:“Recep Allah’ın ayıdır. Şaban benim ayımdır. Ramazan ümmetimin ayıdır.”
Recep ayı istiğfar ve tövbe ayıdır: Bu ayda mü’minler istiğfar ve tövbe ile kalp ve ruh temizliği yapar, şaban ayında Peygamber (asm) ve al-i beytine çokça salât getirilir. Ramazan ayı ise artık üç ayların sonu rahmet, mağfiret ve kurtuluş ayı olduğu için mümkün mertebede nefsin şerrinden uzak kalmak, elden geldiği kadar Kur’an’la ve istiğfarla ve salâvatla meşgul olmak, bu kıymettar zamanı ibadetle geçirmek en büyük kardır.
Ramazan-i şerif Kur’an ve oruç ayı olup, içerisinde Kadir gecesinin de olmasıyla izzet ve şerefi bir kat daha artan, Peygamberimiz (s.a.v.)’in “Ümmetimin ayıdır” diye buyurduğu iyilik, tövbe ve sabır ayıdır.
Bediüzzaman bu mübarek ay için şöyle buyurur: “Ramazan-ı Şerifte her bir harfin on değil, bin; ve Âyetü’l-Kürsî gibi ayetlerin her bir harfi binler; ve Ramazan-ı şerifin cumalarında daha ziyadedir. Ve Leyle-i Kadirde otuz bin hasene sayılır.
Evet, herbir harfi otuz bin bâki meyveler veren Kur’ân-ı Hakîm, öyle bir nuranî şecere-i tûbâ hükmüne geçiyor ki, milyonlarla o bâki meyveleri Ramazan-ı Şerifte mü’minlere kazandırır.”1
Bu aya Ramazan denmesinin sebebi, günahları yakıp erittiği içindir.2
Peygamber Efendimizin (s.a.m.) bir hadis-i şerifinde şöyle buyurur:“Ramazan geldiğinde Cennet kapıları açılır, Cehennem kapıları kapanır, şeytanlar da bağlanır. Allahü teâlânın, gözlerin görmediği, kulakların işitmediği ve hiç kimsenin hayaline bile gelmeyen nimet dolu sofrası, ancak oruçlular içindir.” buyurmuştur.3
Ramazan-ı şerifte iftarı erken yapmak, sahuru geç yapmak sünnettir. Resulüllah bu iki sünneti yapmaya çok önem verirdi.
Ramazan-ı şerifte, oruç tutmak çok sevaptır. Özürsüz oruç tutmamak büyük günahtır. Hadis-i şerifte şöyle buyurur: “Özürsüz, ramazanda bir gün oruç tutmayan, bunun yerine bütün yıl boyu oruç tutsa, ramazandaki o bir günkü sevaba kavuşamaz”4
Hastalık, yolculuk vs. gibi meşru bir mazeret varsa fıkıh kitaplarımızdan yararlanmak en doğrusudur.
Cenab-ı Allah (c.c.) Kur’an’ı Kerim’de şöyle buyurur:“O ramazan ayı ki, insanlara doğru yolu gösteren, apaçık hidayet delillerini taşıyan ve hak ile batılın arasını ayıran Kur’ân, o ayda indirilmiştir.” 5
Ayet-i Kerimenin mealinde anlaşıldığı üzere Kur’an’ı Kerim ramazan ayı içerisinde indirilmiştir. İşte bu ve daha birçok hikmetlere binaen Cenab-ı Allah bu mübarek ramazan ayını rahmet ayı olarak hediye etmiştir.
Ramazan ayındaki oruç İslamiyet’in beş şartından birincisi hem de en büyüğüdür. “Ramazan-ı Şerifin orucu, doğrudan doğruya nefsin mevhum rububiyetini kırmak ve aczini göstermekle ubudiyetini bildirmek”tir.
Cenab-ı Allah’ın rububiyet cihetiyle yani bütün varlıkları eksik bir hâlden mükemmel bir hâle doğru götürmesi, bu esnada her nevi ihtiyaçlarını vermesi ve onları emrine itaat ettirmesidir. Örneğin, oruçlunun gündüzün yemekten kendini menedilmesi, o nimet benim değildir. Bir emir altında olduğunu anlaması, Diğer cihette ise verilen nimetlerin şükrünü kulun ubudiyetle yani ibadetle mukabele etmesidir.
Cenab-ı Hak, hadsiz nimet çeşitlerini insanlar için yaratmış, o nimetlerin fiyatı olarak bizden de şükür istiyor, ona teşekkür etmek, nimetlerin doğrudan doğruya rahmetinden geldiğini bilmek ve o nimetlere kendi ihtiyacımızın olduğunu bilmektir. İşte oruç birçok cihetle şükrün anahtarı hükmünde olduğu bize gösterilmektedir.
Peygamberimiz (a.s.m.) şöyle dua ederlerdi; “Ya Rabbi! Recep ve şaban aylarını bize mübarek kıl ve bizi ramazan ayına kavuştur.” Ramazanın başı Rahmet, ortası Mağfiret, sonu ise, cehennem’den kurtuluştur.6 Saygılarımla,
