‘‘Siz benimle görüşmek sohbetini ve zeminini Risalelerin sahîfelerinde bulduğunuz gibi ben de aynen o mübârek sahîfeler menzillerinde sizinle tatlı görüşüyorum. Evet mabeynimize münasebet maddî ve cismânî kayıtların fevkınde olduğundan biri şarkta, biri garbda, biri dünyada, biri berzahta dahi olsa görüşmeye, sohbete mani perdeleri kaldırabilir.” Bu satırlar, Üstad Bediüzzaman’ın Arapça bir risalenin sonuna yazdığı mektuptan. İlk kez gün yüzüne çıkan mektup, Konya’da bir tefsir kitabının içinde bulundu. Üstad, bu veciz ifadeleri, Risale-i Nur talebelerinin evlerine yapılan bir baskının ertesinde kaleme almış.
Risale-i Nur müellifi Bediüzzaman Said Nursî (1878-1969), Nur talebelerine, “Bahtiyar olunuz. Bir hiss-i kable’l-vukû ile on sene evvel sizlerin kendime pek büyük bir faide-i diniyyede ve azim bir fedakârlıkta bulunacağınızı biliyordum. Yüz bin şükr-i tam yapınız. Siz benimle görüşmek sohbetini ve zeminini Risalelerin sahifelerinde bulduğunuz gibi ben de aynen o mübarek sahifeler menzillerinde sizinle tatlı görüşüyorum.” buyurmuş. Bu cümleler, Üstad’ın yeni ortaya çıkan bir mektubunda geçiyor. Konyalı sahaf Muhammed Doğan’ın bulduğu mektup, yakın zamanda vefat eden Ali Rıza Düğür Hoca’nın kitaplarının arasından çıkmış. Said Nursî, Fahreddin Razi’nin Tefsir-i Kebir’i arasında bulunan mektubunda, talebelerine sabırlı olmalarını tavsiye ediyor.
Mektup, Arapça bir risalenin sonuna yazılmış. Üstad Bediüzzaman, bir Nûr şakirdi tarafından yazıya geçirilen risalenin sonundaki duaya kendi eliyle Risale-i Nûr talebelerini de ilave edip altına mektubu yazmış. Kırmızı mürekkeple başlayan mektup, mavi mürekkeple devam etmiş. Kağıtta yine Üstad’ın el yazısıyla bir haşiye ve Arapça risâlenin başına yazılmasını istediği bir not da yer alıyor. Bir kâğıt üzerine arkalı önlü kaleme alınan risâle ve mektubun, kâğıdın katlanmasıyla meydana gelen dörtte birlik bölümü zayi olmuş. Zayi olan bölüm, risalenin yazılı olduğu kısma ait.
Küçük Lütfü, Küçük Ali, Küçük Hüseyin
Bir taharrî (ev araması) hadisesinden sonra kaleme alındığı anlaşılan mektupta Küçük Lütfü, Küçük Ali ve Tevfik isimleri de geçiyor. 1907 doğumlu olan Küçük Ali, 1974 yılında Isparta’nın Atabey ilçesinin Kuleönü köyünde vefat etti. Nur Risaleleri’nin muhtelif yerlerinde mektupları yer alan ağabeyi de kendisi gibi Nur talebesi idi. 26. Lem’a’nın 12. Rica’sında ‘Kuleönülü Mustafa’ diye bahsi geçen zat, Küçük Ali’nin ağabeyidir. Kuleönülü Mustafa, Nur Risaleleri’nin yazılarak çoğalmasında güzel hattıyla büyük hizmetler görmüştü. Bediüzzaman Said Nursî, Mustafa’nın ‘Sallabacak’ olan lâkabını ‘Sarıbıçak Mustafa’ diye değiştirmiş. Büyük ruhlu Küçük Ali’nin yazmış olduğu Cevşen’in sonuna Bediüzzaman şu duayı yazmış: “Yâ Erhame’r-Râhimîn! Celcelûtiye’deki İsm-i Âzam hürmetine, bu nüshayı yazan mübarekler kahramanı Küçük Ali’yi hizmet-i imaniyede muvaffak ve Cennette mes’ud eyle. Âmin, âmin, âmin…” Küçük Ali, bu cümlenin arasına, “Üstadım Said’i” diye yazarak, Üstad’ının yazdığı duaya, onu da dâhil etmiş.
Tahiri Mutlu Ağabey (1900-1977) ise Küçük Lütfü ile ilgili şunları söylüyor: “Üstad Hazretleri, Barla’da bulunduğu yıllardaydı. Bizim Atabey’den ve civar köylerden yanına giden ve ona talebe olanlar vardı: Küçük Lütfü, Mesut, Hafız Ali, Küçük Zühtü. Bu arkadaşlar, daha sonra Eskişehir hapsine de gitmişlerdi. Küçük Lütfü, Eskişehir hapsinden döndükten sonra vefat etmişti. Kendisi Hafız Ali’nin de akrabası olurdu. Vefatına biz de gitmiştik. Defnettikten sonra, merhum Hafız Ali, İmam H. Mustafa’ya beni göstererek, ‘Lütfü’nün yerini boş bırakalım. Tahiri, Lütfü’nün yerini alır.’ demişti.”
Mektup’ta Küçük Lütfü’nün makamını boş bırakmadığı belirtilen Küçük Hüseyin, muhtemelen Hasan Hüseyin Ergünal Ağabey. 1924 yılında Isparta’nın Atabey ilçesi İslamköy kasabasında dünyaya gelen Ergünal, küçük yaştan itibaren kendini Risale-i Nûr’a vakfetti ve hayatı boyunca evlenmedi. Risâle-i Nûr’u el yazısı ile 12 defa yazarak bu konuda önemli bir görevi de yerine getirdi. İslamköy kasabasında yaşayan Ergünal, geçtiğimiz ekim ayında 88 yaşında vefat etti.
Mektupta adı geçen Tevfik ise büyük ihtimalle Şamlı Hafız diye meşhur olan ağabey… Tevfik Göksu, Barla’nın Akmescit Mahallesi’nde 1887’de dünyaya gelir. Kendisine ‘Şamlı’ denmesinin sebebi; subay olan babası Veli Bey’le beraber Şam’da yirmi yıl kalmasıdır. Şam’da olduğu yıllarda Bediüzzaman Said Nursî’yi görür ve Emevîye Camii’ndeki hutbesini dinler. Âlim ve ehl-i kalb bir zat olan babası, Bediüzzaman’ı göstererek “Bak oğlum, bu zat meşhur bir zattır. Ona iyi bak. İleride bu zata hizmet edeceksin.” der. Şamlı Tevfik, Barla’ya nefyedildiği yıllarda Said Nursî’ye talebe ve kâtip olur; Nur Risaleleri’ni yazarak çoğaltır. 1935 Eskişehir, 1943 Denizli hapislerinde yatar. 1965 yılında vefat eden Şamlı Tevfik’in kabri, Barla mezarlığında bulunuyor.
Konyalı sahaf Muhammed Doğan, Bediüzzaman Said Nursi’nin mektubuna Fahreddin Razi’nin Tefsir-i Kebir’inin sayfaları arasında rastlamış.
Bismi men tüsebbihu lehü’s-semavatü ve’l-ardu ve men fîhinne ve in min şey’in illâ yüsebbihu bi hamdih.
(Göklerin, yerin ve içindekilerin kendisini tesbih ettiği Zâtın adıyla. Her şey onu hamd ile tesbih eder.)
Aziz kardaşlarım; Risale-i Nûr’un hamisi Kur’ân-ı Hakîm’dir. Bu defaki taharrî sizleri ihtiyâta sevk etmek için bir ikazdır. Merak etmeyiniz. Fakat müteyakkız davranınız. Ben merhum Küçük Lütfü yerine Küçük Ali’ye tam bir arkadaşın çıkmasını bekliyordum. Ve vakıa işaret ediyor ki Küçük Hüseyin, Küçük Lütfü’nün makamını boş bırakmamış. Bu vakıada iki mübarek matfalara ve iki kıymetdar elmas kalemli kardaşlara bir zarar olmasa ve Tevfik veya ellerindeki Risalelere bir ziyan gelmese bu hadiseye merak edilmemeli. Yalnız daha ziyade ihtiyat edilmeli. Cenâb-ı Hakk’a hadsiz şükür olsun. Sizlere de ey kıymetdar arkadaşlarım hadsiz rahmet ve bereket gelsin. Tenekeniz dolu meyve-i cennet-i firdevs olsaydı bu kadar mesrûr ve memnûn olurdum. Bahtiyâr olunuz. Bir hiss-i kable’l-vukû ile on sene evvel sizleri kendime pek büyük bir fâide-i diniyyede ve azîm bir fedakârlıkta bulunacağınızı biliyordum. Yüz bin şükr-i tam yapınız. Siz benimle görüşmek sohbetini ve zeminini Risalelerin sahîfelerinde bulduğunuz gibi ben de aynen o mübârek sahîfeler menzillerinde sizinle tatlı görüşüyorum.
Evet mabeynimize münasebet maddî ve cismânî kayıtların fevkınde olduğundan biri şarkta, biri garbda, biri dünyada, biri berzahta dahi olsa görüşmeye, sohbete mani perdeleri kaldırabilir. Umum sebatkâr kardaşlarıma binler selam. Dualarınızdan büyük istifadesini katî hisseden ve duanıza muhtac aciz kardaşınız Said el-Nursî.
Haşiye:
Eskiden beri hissediyorum ki Risale-i Nûr’da bir harika ruh var. O ruhu bulmak için ruh ihtiyarsız hareket ediyordu. O ruh çok sûretler değiştirdi. Hatta Risâle-i Hasbiyye ve Münâcaat ve Âyetü’l-Kübra gibi çok risalelerde temessül etti. Şimdilik bu son sûrettir.
————–
(Bu fıkra risaleciğin başında yazılacak)
“Tefekkürü saatin hayrun min ibadetin” hadisinin mazharı ve Risâle-i Nûr’un bir burhân-ı enveri ve bir hakîkat-i ekberi ve bir misâl-i musaggarı ve fikri, bir zikr-i muazzam ve imanî bir ilm-i muhteşem Arabiyyü’l ibare bir risalecikdir.
Ahiretin varlığı bizleri dünyada aldığımız her zevk ve lezzetten daha bir saadete, mutluluğa ve huzura kavuşturur. Dünyada ahiretin faidelerine ve varlığına yaşayarak, duyarak, hissederek ulaşmamızın en marifetli sebebi ahiretin varlığıdır.
Her zevkin, lezzetin, saadetin bir zahmet kapısından geçtiğini bilerek; ahiretin varlığının da dünya kapısından geçtiğini bilmeliyiz. Eğer ahiretin faide ve güzelliklerine bilerek, inanarak dünyada çalışabiliyor, gayret gösterebiliyorsak; hiçbir dünya zahmeti, meşakkati bizi yolumuzdan alıkoyamaz.
Allah’ın rızası dairesinde dünyanın her müşkiline eyvallah diyerek yürümeye çalıştığımız bu kudsî yolda kimse bizi engelleyemez.
Yalçın ve sert kayaları andıran dünyanın musibetleri, belaları ise bize allı pullu, cafcaflı, süslü dünyanın mahiyetini izah eder, açıklar ve ispat eder: Bir zorluk ve kolaylık; bir iyilik ve kötülük girdabında fânî, geçici imtihan dünyasını, anlatırlar bizlere…
Eğer dünya her türlü sıkıntısı, belası, musibeti, meşakkati, zahmetine rağmen bizlere ebedî, saadetli ve lezzetli bir ahiretin bâkî hayatını kazanmamızda vesile olabiliyorsa bizim için makbul ve masumdur diyebiliriz. Her zaman kendimizi akıllı kabul ederek kâr ve zarar hesabı yaparız ya…İşte hesap, işte aklımız buyurun!..
İnancımız ve itikadımız bizi dünyada karşılaştığımız fırtınalar, engeller ve zorluklara takılmaya, devamlı onları dile getirmeye değil; bizlere ahireti, ahiret getirilerini, kazandırdıklarını anlattırmalı, söylettirmelidir. Açılmış bir kapının özellikleriyle değil açık kapının gösterdiği şeylerle alâkadar olmayı, akıl ve fikir edebilmeyi yine inancımız, itikadımız, imanımız bizlere ders verebilmelidir…
Bizler için en büyük hesap ve hayatımızda en büyük gaye dünya, ahiret muvazenesini en iyi bir şekilde yapabilmek olabilmelidir.
En büyük faidenin geleceğini bildiğimiz ahireti ve ahiretin işlerini; en büyük zararın geleceği dünya ve dünya işlerine hiçbir zaman değişmemeliyiz. Eğer bizim gayemiz, hedefimiz ebedî bir âlemde, ebedî bir hayat vaad eden Cenab-ı Hakkın rızasını kazanmaksa bizler hem dünyaya, hem ahirete Onun emir ve yasakları doğrultusunda bakabilmeli ve yaklaşabilmeliyiz. Elbette bu yolda göstereğimiz sabır, gayretle Cenab-ı Hakkın inayet ve keremine mazhar olabilir, ahiretin mezraası dünyayı en az zararla geçebiliriz. Tevfik ve hidayet Allah’tan…
Abdullah bin Ömer (r.a.) gençlik yıllarında geceyi mescitte geçirir ve orada uyurdu. Bir gece rüyasında iki melek onu yakalayarak Cehenneme götürdüler. Cehennem kuyu duvarı gibi taşla örülmüş olarak görünüyordu. İki boynuz gibi iki yanı vardı. Burada kendilerini yakından tanıdığı kimseleri de görmüştü. O anda:
— Cehennemden Allah’a sığınırım, demeye başladı. O sırada yanına başka bir melek gelerek ona:
— Korkma, sen buraya atılmayacaksın. Senin için tasa ve endişe yoktur, dedi.
Abdullah bu rüyasını Resulüllahın (s.a.v.) hanımı olan ablası Hz. Hafsa’ya (r.a.) anlattı. Hafsa Validemiz de Resulüllaha (s.a.v.) aktarınca Efendimiz şöyle buyurdu:
— Abdullah ne iyi adamdır. Keşke gecenin bir kısmında kalkıp da ibadet etmeyi âdet edinseydi.
Peygamber Efendimizin (s.a.v.) burada kast ettiği ibadet teheccüd namazıydı. Abdullah b. Ömer bunu öğrenince gecenin pek azında uyuyup kalan zamanını ibadetle geçirmeye başlamıştı.
Ömrünün büyük bir kısmı mescitte, namazda ve secdede geçen İki Cihan Serveri (s.a.v.), geceleri ayakları şişinceye kadar namaz kılardı. Zaten ümmetine sünnet olan teheccüd namazı, Rabbimiz tarafından ona özel bir farz olarak emredilmişti: “Gecenin bir kısmında sana mahsus bir nafile olan teheccüd namazı kılmak üzere uyan, böylece Rabbin seni övülmüş bir makam olan en büyük şefaat makamına ulaştırır.” (İsra Suresi: 79)
Peygamberimiz (s.a.v.) bu emri öylesine bir aşk ve şevkle yerine getiriyordu ki, onun namaza olan sevgisi, değerli hanımı Hz. Aişe Validemizi bile hayrete düşürüyordu. Onun anlattığına göre, Efendimiz (s.a.v.) bir gece namazında ayakta ve rükûda sakalı ıslanıncaya kadar ağlamıştı. Secdede de ağlamayı sürdürmüş, gözyaşıyla yer ıslanmıştı. Bu hâli gören Aişe Validemiz:
— Ya Resulallah, Allah sizin geçmiş ve gelecek günahlarınızı bağışladığı halde niçin ibadet konusunda kendini bu kadar zorluyorsun, diye sorunca şu cevabı almıştı:
— Ben Allah’ın bu mağfiretine karşı şükreden bir kul olmayayım mı?
Teheccüd nimetlere karşı büyük bir şükür, kabir ve Cehennem azabına karşı bir zırhtır. Gece namazı, Allah’ın sevgisini kazandırır, insanı faziletli kılar, manevî zevklerin kaynağıdır, acı ve felâketlerden korur, bedenin şifasıdır, ruhî ve kalbî terakkiye vesiledir. Bediüzzaman Hazretlerinin ifadesiyle, “kabir gecesinde ve berzah karanlığında ne kadar lüzumlu bir ışık”tır.
Peygamber Efendimizin (s.a.v.) ibadet hayatını kendilerine rehber edinen sahabeler gece namazına da büyük önem verirlerdi. O kadar ki gece namazını, yolculuk, hastalık, savaş gibi ağır ve sıkıntılı durumlarda bile terk etmezlerdi. Bunu gösteren şöyle muhteşem bir hadise yaşanmıştı:
“Zâtü’r-Rikâ” Savaşı’nda, ordu istirahata çekilince Peygamberimiz (s.a.v.), Ammar bin Yasir (r.a) ile Abbâd bin Bişr’i (r.a.) nöbetle görevlendirdi.
İkisi aralarında anlaşarak ilk bölümde Abbâd’ın nöbet tutmasına karar verdiler. Bunun üzerine Ammar, kendi nöbeti gelinceye kadar arkadaşının yanında uyumaya başladı. Nöbete duran Abbâd da, çevrenin sakin olduğunu görünce vaktini değerlendirmek için gece namazına durdu.
Abbâd bin Bişr, gecenin sessizliğinin verdiği huzurla namaza kendini vermiş, bütün benliğiyle Allah’a ibadet etmenin hazzını yaşıyordu.
Bu sırada bir müşrik, çok uzak mesafedeki karaltıyı görünce, yayına bir ok yerleştirdi ve bıraktı. Ok eliyle koymuş gibi, Hz. Abbad’ın vücuduna saplandı. Bu sırada Abbad, on bir sayfalık Kehf Sûresi’nin ortalarına gelmişti. Eliyle oku çıkardı ve namaz kılmaya devam etti.
Biraz bekleyen müşrik, önceki okun yerini bulmadığını sanarak Abbâd’a ikinci okunu da fırlattı. İkinci ok da eliyle koymuş gibi namazda olan Abbâd bin Bişr’e saplanmıştı.
Bu oka da aldırmadan çıkardı ve namazına devam etti. Sanki atılan oklar onun vücuduna saplanmamış gibi huşû içinde namaz kılıyordu.
Büyük bir öfkeye kapılan müşrik, bu okun da isabet etmediğini düşünerek üçüncü bir ok fırlattı. Üçüncü okun da eliyle koymuş gibi isabet ettiği Abbâd bu oku da çıkardı. Bir müddet sonra arkadaşı uyandı. Müşrik, onların iki kişi olduklarını görünce kaçtı.
Ammar, saplanan üç oku ve arkadaşından akan kanları görünce şaşkına dönmüştü:
— Sübhânallah! Sana ilk oku atınca beni niye uyandırmadın, diye sordu. Hz. Abbâd, yaptığından gayet memnun ve huzur dolu bir sesle şu ibretli cevabı verdi: — Öyle bir sûre okuyordum ki kesmek istemedim. Eğer Resulullah’ın verdiği görevin aksamasından korkmasaydım, ölünceye kadar namaz kılmaya devam ederdim, dedi.
Hz. Abbâd’ın tavrı öyle bir namaz aşkıydı ki, saplanan oklara bir diken kadar bile değer vermemişti. İşte onlar namazdan böylesine zevk alır, haz duyarlardı.
Gece İbadeti Bir Yıl Farz Kılınmıştı
Cenab-ı Hak, Müzzemmil Suresiyle Peygamber Efendimize (s.a.v.) ve bütün müminlere gece ibadetini bir yıl boyunca farz kılmıştı. Çünkü gece, sükûneti ve bir meşguliyetin olmayışı sebebiyle ruhî eğitim ve yükseliş için daha uygundu. Müminler müşriklerin tepkilerine ve işkencelerine, ancak gece ibadetindeki namaz ve dualarla karşı koyabiliyorlardı. Yine Bedir Savaşının gecesinde sabaha kadar namaz kılıp dua eden Peygamberimiz (s.a.v.), bu benzersiz namazın mahiyeti sorulunca şu cevabı vermişti:
— Bu namaz, ümit korku ve yalvarma namazıdır.
Demek ki, başta İslâm davetçileri olmak üzere, zor imtihanlardan geçenler, olağanüstü sıkıntısı olanlar her şeyden önce geceleri teheccüd kılarak Allah’ın sonsuz hazinesinden istemeli, yardım ve desteğini talep etmelidir.
Teheccüd âdeta sevenin ezelî ve ebedî Sevgilisiyle buluştuğu, Onu tesbih ve tazim ettiği, derdini döktüğü, yardım istediği özel dakikalardır. Teheccüd namazı, maddî ve manevî sayısız dertlerle mahzun, birçok arzusu ve emeli bulunan, nihayetsiz ihtiyacı olan insana sunulan eşsiz bir hazinedir. Rabbimizin hazinesinden istifade etmenin tek şartı, bir zahmet kalkıp abdest alıp o yüce dergâha yönelmektir. Ne Zaman Kalkmalı?
Teheccüd namazı, geceleyin bir müddet uyuduktan sonra kalkıp kılınır. Çünkü gece rahmet, mağfiret, feyiz ve bereketin coştuğu bir zaman dilimidir. Bir hadiste şöyle buyrulmuştur:
“Gecenin (üçte ikisi geçip de) son üçte biri kaldığında Rabbimiz dünya semasına inerek (rahmetiyle tecelli ederek) buyurur ki: Hani bana kim dua eder ki, duasını kabul edeyim! Benden kim istekte bulunur ki, dileğini vereyim! Benden kim mağfiret diler ki, onu bağışlayayım!” (Buharî, Teheccüd: 14)
İşte teheccüde kalkmak, Rabbimizin bu sorularına karşı, “Ya Rabbi, ben dua ediyorum. Ben istekte bulunuyorum. Ben mağfiret istiyorum” diyebilmektir. Bu hadisten anlıyoruz ki, teheccüd namazı kılarak kim ne isterse Rabbimiz onu verecektir. Dünya ve ahiret saadeti için tüm isteklerimizi sıralayabilir ve inşallah onlara kavuşabiliriz. Bütün bu hazineler için yapacağımız tek şey, “istemek”tir.
Teheccüdün vakti biraz uyuyup uyandıktan sonra başlayıp imsak vaktine kadar devam eder. En faziletlisi, gecenin son üçte biridir. Söz gelişi, sabah namazının vaktinin girdiği imsaktan bir müddet önce kalkıp teheccüdü kılmak, sonra bir müddet daha uyuyup güneş doğmadan sabah namazını kılmaya kalkmak mümkündür.
Sahabeler ve Allah dostlarının gece ibadeti uygulamaları çok farklıdır. Gecenin tümünü, yarısını veya son üçte birini ibadetle geçiren olmuştur. Bunlar içinde her gece yüz rekâttan bin rekâta kadar namaz kılanlar vardır.
Gecenin feyizli anlarından birkaç dakika bile olsa yararlanmak büyük bir nimettir. Bunun için herhangi bir vakitte uyanıp iki rekât namaz kılmak bile güzeldir.
Kaç Rekât Kılmalı?
Peygamberimizin (s.a.v.) teheccüd namazını ne kadar kıldığı konusunda farklı rivayetler bulunsa da, en kuvvetlisi sekiz rekât kıldığı şeklindedir. Efendimiz (s.a.v.) gecenin sonuna doğru, imsaktan önce, sekizi teheccüd, üçü de vitir olmak üzere 11 rekât namaz kılardı.
Herkes yaşı, işi, zamanı ve şartlarına göre bir miktar belirlemeli, her gün ona titizlikle uymalıdır. “Allah’a en sevimli olan amel, az da olsa devamlı olandır” hadis-i şerifini esas alırsak, zor şartlarda bile bunu uygulamak gerekir. Meselâ, yolculukta, misafirlikte, aşırı sıcak ve soğukta, dar zamanda, uykusuzluk, yorgunluk, hastalık gibi hallerde bile teheccüdü terk etmemek büyük bir fazilet ve muhteşem bir kârdır.
Bu tür olumsuzluklar teheccüdü terk etmeye değil, belki bazen rekâtını azaltmaya, sure ve dualarını kısaltmaya sebep olabilir. Bu şekilde teheccüd kılan bir kimse, “Ya Rabbi, her şeye rağmen Senin huzuruna bu gece de çıktım. Belki hakkıyla kılamadım. Ama Seni ve Seninle birlikte olmayı, huzuruna gelmeyi unutmadım, ihmal etmedim” demiş olmaktadır. Cenab-ı Hak Kendisini unutmayan bu kimseye öyle yardımlar eder ki, belki yıllarını harcasa onları elde edemez. Bu yüzden teheccüd kılan kimsenin, yüzü nurlu, hal ve tavrı sempatik, işleri hayırlı ve başarılı olur. Çünkü kendisine yapılan hayırlı bir amele, en güzel karşılık verenlerin en hayırlısı ve cömerdi Cenab-ı Allah’tır.
Neler Okumalı?
Teheccüd namazı kılarken en kısasından en uzununa kadar bütün sureler okunabilir. Herkes kendi durumuna göre bir seçim yapmalıdır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.), bazen çok uzun okuyuşlarda bulunurdu.
Onun arkasında bir gece namazı kılan Hz. Huzeyfe (r.a.) anlatıyor:
“Bir gece Peygamber (s.a.v.) ile birlikte namaz kıldım. Bakara suresini okumaya başladı. Ben yüz âyeti bitirince rükûya varacak dedim, sonra devam etti. Ben Bakara sûresini bir rekâtte bitirecek dedim, devam etti. Ben sureyi bitirince rükû edecek derken, Nisa suresine başladı, onu okudu. Sonra Al-i İmran suresine başladı, onu okudu… Sonra rükûya gitti. Rükûda ayaktaki kadar kaldı. Secdede rükûdaki kadar durdu.”
Tabiî ki bu ona mahsus muhteşem bir namazdır. Belki de Rabbimiz Miraç’ta olduğu gibi zaman içinde zaman yaratarak onu bast-ı zamana mazhar etmişti. Sahabeden ve onlardan sonra gelen salih kimselerden çok uzun kıraatleri olanlar çıkmıştır. Bunlar yerine göre, bir rekâtta bir, beş, on, yirmi… sayfa okumuşlardır.
Burada da ölçü şu olmalıdır: Her zaman uygulayabileceğimiz, zamanımıza ve imkânımıza uygun bir okuyuş seçmeliyiz. Ama her zaman yapamasak bile çok müsait olduğumuz zamanlarda uzun sureler okuyabiliriz. Meselâ, her rekâtta kısa bir sure veya birkaç ayet okunabileceği gibi, müsait olunduğunda her rekâtta bir sayfa ya da Yasin, Fetih, Rahman, Tebâreke, Amme gibi sureler okunabilir.
Teheccüde Nasıl Başlamalı?
Bugün beş vakit namaz gibi kesin farz olan bir ibadet bile büyük bir ihmale uğramaktadır. Bu yüzden nafile namazlardan önce farz namazları tavizsiz bir şekilde uygulamak gerekir. Ancak beş vakit namazını kılanlardan müsait olanların da teheccüde sarılmaları çok önemlidir.
Ne var ki, bir web sitesinde yapılan ankete göre, ülkemizde teheccüd kılanların oranı sadece yüzde 4’tür. (www.namazladirilis.com) Demek ki, ferdî, ailevî, millî ve dinî hayatımızda muhtaç olduğumuz İlâhî destek ve yardıma karşı gerektiği gibi istekli ve gayretli olamıyoruz.
Eğer henüz teheccüd namazı kılmıyorsanız, nasıl başlamak gerekir?
Hiç şüphesiz namaz kılanların yüzde 70’inin sabah namazına bile kalkamadığı bir ülkede teheccüde kalkmak kolay değildir. Çünkü her şey, geç yatmaya ve geç kalkmaya göre ayarlanmıştır. Ne yazık ki, geç vakitlere kadar süren boş sohbetler ve misafirlikler, TV dizileri ve tartışma programlarına bol bol zaman ayırtan nefis, teheccüd için 15 dakikayı çok görür.
Her şeye rağmen şartlara teslim olmamak, şartları teslim almak gerekir. Eğer teheccüdün sonsuz feyiz ve bereketinden faydalanmak isterseniz şu hususlara dikkat edin:
1. Teheccüde başladığınız zaman mümkün mertebe erken yatmaya gayret edin. Normalden bir sat önce yatmanız size kalkmada kolaylık kazandıracaktır.
2. Eğer öğleden biraz önce başlayıp ikindi öncesine kadar devam eden vakitte kaylûle denen uykuyu alışkanlık haline getirebilirseniz gece uyanmanız daha kolaydır. Çünkü yarım saatlik öğle uykusu iki saatlik gece uykusuna bedeldir.
3. İlk günlerde iki veya dört rekâtla başlayın. Alıştıkça arttırabilirsiniz.
4. Eğer aile fertleri veya arkadaş grubundan birkaç kişiyle birlikte başlarsanız, teşvik, dua ve uyarma imkânı olacağından daha iyi olur. Mesela, bu hususta sözleşen dört kişilik bir arkadaş grubundan her gün bir kişi uyarma görevini üstlenebilir. Her ne kadar saat veya telefon alârmıyla kendi başınıza uyanabilirseniz de, arkadaşınızın sizi uyarması daha etkileyici olur.
5. Teheccüde başlamak için özellikle imsakın geç olduğu kış ayları ve Ramazan ayı önemlidir. Zaten sahura kalkacağınız için birkaç dakikanızı teheccüde ayırır, arkasından yemeğinizi yersiniz. Bayramdan sonra da devam etmeniz mümkündür.
6. Uykusuzluk, yorgunluk, hastalık, yolculuk, zaman darlığı gibi durumlarda, eğer teheccüdün tehlikeye gireceğini tahmin etmişseniz, yatmadan önce veya imsaktan biraz önce kılıp arkasından sabah namazını kılabilirsiniz. Böylece âdet hâline getirdiğiniz bir ibadeti terk etmeyip sürdürmüş olursunuz. Eğer terk ederseniz nefsin eline büyük bir fırsat vermiş olursunuz ki, nefis her fırsatta, “” diyerek her gün bir bahane bulur.
7. Teheccüde kalkmak, sabah namazını asla engellememeli. Ne kadar faziletli olsa da hiçbir sünnet, farzın yerini tutamaz.
8. Her ne kadar namaz eşsiz dualarla süslenmiş muhteşem bir ibadet olsa da, teheccüdün arkasından mutlaka dua edin. Çünkü namazın peşinden yapılan dualar kabul edilir.
Kur’an’da yaş ve kuru her şeyin bulunduğu hemen hepimizin iman ettiği bir hakikattir. O halde Kur’an’ın her asırda dine hizmet eden büyük şahıslara ve onların hizmet cereyanlarına da işaret buyurabileceğini kabul etmek gerekir.
Nitekim Kur’an, asr-ı saadetteki pek çok örneğe bazen doğrudan bazen de işareten temas eder.
Mesela Suheyb-i Rûmî Hazretleri; kendisi Rum diyarından göç ettiği için Rûmî lakabıyla meşhurdur. Mekke’ye Anadolu’dan geldiğinden bazı tarihçiler onun Türk olduğunu da iddia ederler. Eğer hakikaten Süheyb-i Rûmî Türk ise bu da milletimiz için ayrıca bir iftihar vesilesidir. Çünkü o, hakikat adına kalkmış uzak diyarlara yürümüş, bulmuş, “ol”muş ve bulduğu hakikatte sonuna kadar sadakat içinde kalmıştır.
İşte bu zat, Allah Resûlü (sallallâhu aleyhi ve sellem) Medine’ye hicret buyurduktan sonra, bir yolunu bulup tek başına Mekke’den Medine’ye doğru hareket eder. Kureyş’ten bir genç grubu, durumu haber alır almaz peşine takılır ve bir yerde yolunu keserler. Hazreti Süheyb hemen bineğinden iner, sadağından oklarını çıkarır ve müşriklere şöyle seslenir: “Ey Kureyşliler! Bilirsiniz ki ben sizin en iyi atıcılarınızdanım. Allah’a yemin olsun ki, sadağımdaki bütün okları atıp bitirmeden size bir ok attırmam. Oklarım bitince de sizinle kılıcımla mücadele ederim. Bundan sonra siz istediğinizi yaparsınız.
Gelin sizinle anlaşalım. İsterseniz malımı-mülkümü, Mekke’de falan yere gömdüğüm şeylerin hepsini alın fakat beni rahat bırakın; ben Resûl-i Ekrem’e (sallallâhu aleyhi ve sellem) gidiyorum.” Onun ok atmadaki maharetini ve cesaretini yakından bilen Kureyşli gençler bu teklifi kabul ederler. Hazreti Süheyb de Medine’ye doğru yeniden yola koyulur.
O böyle samimiyetle hicret yolunda ilerlerken kendisini bekleyen iltifattan habersizdir. Medine’ye vardığında, İnsanlığın İftihar Tablosu (sallallâhu aleyhi ve sellem) ayağa kalkar, onu karşılar ve şöyle der: “Ey Süheyb! Allah, senin hakkında şu ayeti indirdi: “İnsanlardan öyleleri vardır ki Allah’ın rızasını kazanmak için kendini feda eder. Allah işte böyle kullarına pek merhametlidir.” (Bakara Sûresi, 2/207) Süheyb-i Rumî (radıyallâhu anh) Allah rızası için malını feda etmiş, müşriklere, “Siz benim malımı alın, fakat benimle Resûlullah (sallallâhu aleyhi ve sellem) arasına girmeyin.” demişti. Sonra da hakkında bu ayet nâzil olmuştu. Bu fedakârlık tablosu semâvî bir iltifatla alkışlanmış ve Kur’an’da bahis mevzuu olmuştu.
Kur’an’da doğrudan bahse konu olmasa bile Übeyy İbn-i Ka’b’ın (radıyallâhu anh) yaşadığı şu hadise de kayda değerdir: “Bir gün Allah Resûlü (sallallâhu aleyhi ve sellem) Übeyy İbn-i Ka’b’ın yanına geldi ve ona; “Ya Übeyy! Rabb’im bana ‘Übeyy’e git, sana Kur’an’ın şu şu ayetlerini okusun, buyurdu.” dedi. Hazreti Übeyy büyük bir mutluluk ve heyecan içinde “Rabb’im benim adımı andı mı Ya Resûlallah?” diye sordu. “Evet” cevabını alınca gözyaşlarını tutamadı ve hıçkırıklara boğuldu.
Bazı sahabe-i kiram Kur’an’da hususi konumlarıyla bazıları da şahs-ı manevi olarak destanlaştırılmaktadır. Mesela İlahi Beyan, bir yerde Şehitler Seyyidi Hazreti Hamza’nın, Şâh-ı Merdan Haydar-ı Kerrar Hazreti Ali’nin ve yine o kıymetli oymaktan gelen Efendimiz’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) amcazâdesi Ubeyde İbn-i Hârise’nin mücadelelerini anlatır. Hak ile batıl, iman ile küfür arasındaki bu kavgayı tasvir ederken, bu iki düşüncenin temsilcilerinin âkıbetlerini de haber verir. Buna göre, bir grup katrandan elbiseler giyecek, başlarına kaynar sular dökülecektir. Diğer grup da altın bilezikler ve incilerle bezenecek, giyim kuşamları da ipekten olacaktır. Bu ifadeleriyle Kur’an, o kahramanlar topluluğunu göklere çıkarır. (Bkz: Hac Sûresi, 22/19)
Görüldüğü gibi Kur’an, onun hakikatlerine omuz veren ve Nebi’nin (sallallâhu aleyhi ve sellem) uğrunda hırz-ı can eden herkesi alkışlamış ve senâ etmiştir. Bu bir âdet-i İlâhî ise kıyamete kadar da alkışlamaya devam edecektir. Malını, mülkünü, yurdunu, yuvasını terk edip dünyanın dört bir yanına elinde bavuluyla hicret eden binlerce fedakârı Kur’an da Sahib-i Kur’an da mutlaka alkışlıyordur/alkışlayacaktır. Elde edilen muvaffakiyetleri kendinden bilmeyen, aczinin, fakrının idrakinde olan ve şevk ü şükürle gerilmiş irade kahramanları mele-i a’lânın sakinlerinin sohbet konusudur. Adanmışlığı, beklentisizliği, istiğnayı meslek edinmiş er oğlu erler her zaman en pak defterlere kaydedilecek ve en muteber listelerin üst sıralarında yerlerini alacaklardır.
