Bediüzzaman ileri düzeyde kimya bilgisine sahiptir. Öyle ki onu tam dini bir metin gibi değil kimya metni olmakla birlikte ilahi düzenin bir görüntüsü olarak anlatmıştır. Bir kimya hocasını ilzam edecek kadar kimya bilgisi olan Bediüzzaman  yeryüzünün düzeninde önemli bir yeri olan bu ilahi intizamın bir yönünden , o ilmin lisanı mahsusu ile Allah’ı gösteren  vechinden bahseder. Bediüzzaman her ilmin geleneksel anlatımlarından veya  nihilist anlatımlarına  bir reaksiyon olan anlatımlar ortaya koymuştur.Sanat ve ilim , din ve ilim arasındaki dengelere riayet eden Bediüzzaman dini metinlerini kaleme alırken onların münhasıran dini metin olmasına dikkat eder. Ama laboratuara dayanan , hani müsbet ilim denen bahislerde ise  onları yine o ilmin kanonlarına göre izah eder, ama gerektiği yerde Allah’a açılan kapıları gösterir, metni ateist metin olmaktan kurtarır, ilmi ve dini bir mahiyet kazandırır.

Onun yedi sekiz ilmi birbiri içinde anlatarak gerçekleştirdiği bir metninden özellikle kimya ile ilgili olanı ele alalım. “Sani-i Hakim  havada iki unsur halketmiştir. Biri azot , biri müvellidülhumuza . Müvellid ül Humuza ise ; Nefes içinde kana temas ettiği vakit , kanı telvis eden karbon unsuru kesifini kehribar gibi kendine çeker, ikisi imtizaç eder. Buhari humuz-ı karbon  denilen  semli havai bir maddeye inkılab ettirir. Hem hararet-i gariziyeyi  temin eder, hem kanı tasfiye eder. Çünkü Sani-i Hakim  fenn-i kimyada  aşk-ı kimyevi  tabir edilen  bir münasebet-i şedideyi , müvcellid ül humuza ile karbona vermiş  ki ; O iki unsur  birbirine yakın olduğu vakit  o kanun-ı ilahi ile iki unsur imtizac ederler. Fennen sabittir ki ,İmtizactan hararet hasıl olur. Çünkü imtizac bir nevi ihtiraktır.”

Şu sırrın hikmeti şudur ki ; O iki unsurun her birisinin  zerrelerinin ayrı hareketleri var. İmtizac vaktinden her iki zerre yani onun zerresi , bunun zerresi ile imtizac  eder, birtek hareketle hareket eder. Bir hareket muallak kalır. Çünkü imtizaçtan evvel iki hareket idi , şimdi iki zerre ,bir oldu . Her iki zerre bir zerre hükmünde bir hareket aldı . Diğer hareket  Sani-i Hakimin bir kanunu ile hararete inkılab eder. Zaten hareket harareti tevlid eder, bir kanun-ı mukarreredir. İşte bu sırra binaen  beden-i insanideki hararet-i gariziye bir imtizac –ı kimyeviye ile temin edildiği gibi  kandaki karbon alındığı için kan dahi safi olur. İşte nefes dahile girdiği vakit vücudun hem ab-ı hayatını temizliyor, hem nar-ı hayatı işal ediyor. Çıktığı vakit ağızda mucizat-ı kudret-i ilahiye olan  kelime meyvelerini veriyor. Subhane men tahayyere fi sunihil ukul ”Sanatıyla akıllara durgunluk veren onları şaşırtan Allah’ı  noksanlardan eksiklerden tenzih ederim.”(32 Söz)

Bu metinde insan hayatının nasıl kimyasal olaylarla bağlantılı olarak cereyan ettiğini anlatır. Havanın  vücudu girerek kana temas etmesi ile vucut ısısının  temin edilmesini , kanın temizlenmesini  ve geri kalan havanın da atık bir madde olmasına rağmen kelimelerin çıkmasını neden olduğunu anlatır. Azami iktisatla cereyan eder kimyasal olaylar. Bediüzzaman kimya ilminin bir kanunundan bahseder aşk–ı kimyevi , ona münasebat-ı şedide , yani şiddetli yakınlık ilişki der. Bütün kimyasal bileşikler ve sentezler bu aşk sayesinde gerçekleşir. Oksijen ile hidrojen bir araya gelir su adını alırlar. O iki maddenin evliliğinden  hayat ortaya çıkar koskoca hayat, o iki madde hayatın sayısız tezahürlerini nasıl düşünebilirler, “vecealne minel mai külli şeyin hay” her şey su sayesinde hayat hakkını kazanır. İki madde arasındaki bir araya gelme aşkı , hayatı yaratan ve devamını sağlayan bir mantık sayesinde bir büyük tasarım ile gerçekleşir. İki madde bir araya gelirken bu sayısız mahlukların her biri o bir araya gelme sayesinde tasarlanabilirler, bir imtizaçtan sayısız tasarımları düşünmek bütün hayata hakim olan bir göz ve mantık , ilim ve tasarım ile olabilir.

Kimyadaki diğer yüzden fazla elementler arasındaki ilişkilerden kimyevi aşktan sayısız kimyasal madde ortaya çıkmıştır.O maddeler arasındaki kainat  laboratuarında ortaya çıkan aşkın hayata aşık ve hayatın büyük sahibi olan Allah’tan hayatın büyük temsilcisi olan insana olan sevgisi ortaya çıkmaz mı? Muhabbet şu kainatın sebebi vücududur diyor Bediüzzaman o muhabbetin bir yönü de kimyasal elementler arasına konan ilişkiler trafiğidir. Aşk-ı kimyevilerdir.

Bize örnek bir kimya metin yorumu vermiş olan bu bilim tarihinin kristof kolombu  olan Bediüzzaman bize ne der acaba , “ben ilimleri böyle yorumluyorum, siz de bunları örnek alarak büyük metinler ortaya çıkarabilirsiniz” Sizin aklınız ve yapma ve icad etme karihanıza örnek metinler vererek yardım ediyorum, siz de böyle metinler ortaya koyarak, kimya derslerini ilme ve Allah’a   açılan kapıları olan ilimler haline getirebilirsiniz. Bütün kimya tarihine , bilim tarihine bakın, böyle bir metin  yok. Batıda kimya tarihinde  büyük dindar papazlar var onlar bile böyle bir metni kaleme alamamışlar. Buradan Bediüzzaman’ın ne kadar ileri görüşlü ve bilim tarihinin ne kadar eksik tasarlandığını gördüğü manası çıkmaz mı ?

Bu metinde üç yerde kanun kelimesini kullanır, her şeyi kanunlara veren ilimlerin kanunların hayatın devamı için önceden belirlendiği gerçeğinden gafildir. Kanunları hayatın sürekliliği için icad eden ve maddenin ve madde ilişkilerinin içine yerleştiren Allah’tır. Yoksa imtizac ve ihtirak kanununun bu koca kainatı ve hayatı düşünmesi , ilmi ilahinin bir maddenin  mahiyetine sığmasını düşünmek ne kadar aptalca olur.

Vücudu temizleyen ve sıcaklığını temin eden  havanın  dışarı  çıkarken kelimeleri meydana getirmesi çok daha başka bir alanı nazara verir, konuşmak olmasa idi bütün beşeri ilişkiler biterdi,konuşmak yazmak, düşünmek, hepsi bu dışarı çıkan havanın meydana getirdiği kelimelere bağlıdır.Konuşmak Allah ile olan münasebetimizi ortaya koyar, namaz bir  ilahi sohbettir, dua bir ilahi sohbettir.Konuşmak bütün ilim nevilerinin kaynağıdır.  Bir hava ile her şey  meydana gelmiş oluyor. Vucuttan çıkan hava yeryüzüne dağılırken de bitkilerin foto sentez olayını meydana getirir. Havanın kana imtizacı ile bütün bir hayat devamlılık kazanır, bu kadar büyük  ihata edilmez tasarımların bulunduğu bir hayatı bir tek imtizac ile  doğurmak ancak ilmi kainatı ihata eden biri tarafından mümkündür.

Bir kitap yazalım adı Kimyasal Aşk, Hamdi Temel adlı arkadaşımız sayın profesör “Naylon aşkı öldürür “ isimli bir kitap yazmış, şimdi de kimyasal Aşk ve  Allah ve İnsanın ilişkileri diye bir kitap yazılabilir.

Prof. Dr. Himmet Uç